Có nên cấm xe khách giường nằm? | Hà Nội tin mỗi chiều
Đề xuất "quản lý chặt", thậm chí là "cấm" xe giường nằm được đưa ra tại hội nghị do Cục CSGT tổ chức mới đây, khiến dư luận chia hai luồng quan điểm rõ rệt.
Một bên cho rằng, nên cấm xe giường nằm chạy đường dài, đặc biệt ban đêm, trên các cung đường đồi núi hiểm trở. Đại diện nhà xe Hoàng Long nêu thẳng: xe giường nằm thực chất là xe hoán cải, cấu trúc không phù hợp để di chuyển an toàn, nhất là khi xảy ra va chạm hoặc lật xe. Nếu muốn giữ an toàn tuyệt đối, cấm hẳn loại xe này là tốt nhất.
Ở chiều ngược lại, nhiều người (cả doanh nghiệp lẫn chuyên gia) đều tỏ ra thận trọng. Chủ tịch Hiệp hội Vận tải Hà Nội, ông Đỗ Văn Bằng cho rằng: xe giường nằm vẫn đang đáp ứng nhu cầu rất lớn của người dân, nhất là các tuyến đường dài. Không thể vì một vài vụ việc mà phủ định hoàn toàn cả một loại hình vận tải đang vận hành hiệu quả. "Cấm" là một từ rất mạnh, cần cân nhắc kỹ, vì liên quan trực tiếp đến sinh kế của doanh nghiệp, nhu cầu đi lại của hàng triệu hành khách và cả bức tranh chung về hạ tầng giao thông.
Nhiều người nghiêng về góc nhìn thứ hai. Thực tế, chuyện cấm xe khách từng được đề xuất từ hàng chục năm trước, như cấm xe khách đi đèo Bảo Lộc, đèo Prenn lên Đà Lạt... nhưng đều gặp phải phản ứng dữ dội từ phía doanh nghiệp lẫn người dân. Cuối cùng, cái cần thay đổi không phải là loại hình xe, mà là cách chúng ta kiểm soát chất lượng phương tiện, trình độ tài xế và hệ thống giám sát vận hành.
Điều đáng lo nhất với xe giường nằm hiện nay là gì? Đó là tình trạng hoán cải xe một cách cẩu thả, cơi nới vô tội vạ, đấu nối linh tinh các thiết bị không đảm bảo kỹ thuật. Rồi tài xế lái xe liên tục 6 - 7 tiếng không nghỉ, thậm chí một người chạy suốt chặng 500 - 600 km xuyên đêm mà không có người thay ca. Những thứ đó mới là mầm họa cần xử lý gấp.
Thay vì cấm, chúng ta cần quản lý nghiêm. Cục Cảnh sát Giao thông đã đưa ra đề xuất gắn camera, quản lý hành trình, thậm chí là sử dụng AI để phát hiện tài xế buồn ngủ, xử lý ngay từ đầu. Những công nghệ này hoàn toàn có thể triển khai và nhiều nước trên thế giới đã làm.
Ví dụ, ở Nhật Bản hay Hàn Quốc, xe khách đường dài đều phải gắn hệ thống cảnh báo tài xế ngủ gật, phanh tự động, hoặc khóa máy khi phát hiện có nồng độ cồn. Singapore, Australia, Canada… không cấm xe giường nằm, nhưng họ kiểm tra cực kỳ gắt gao trước khi xe lăn bánh: từ tiêu chuẩn ghế nằm, hành lang thoát hiểm, hệ thống phanh từ, cho đến lịch trình làm việc của tài xế.
Thay vì đề xuất cấm, tại sao chúng ta không học theo các nước bạn? Hãy đặt ra bộ tiêu chuẩn an toàn cụ thể: xe nào đủ điều kiện thì được phép chạy đêm, chạy đèo; tài xế nào được đào tạo bài bản, có chứng chỉ phù hợp mới được cầm lái; camera giám sát phải bật 24/24 và dữ liệu được kiểm tra ngẫu nhiên…
Quan trọng hơn, các quy định nếu có cũng cần một lộ trình thực hiện hợp lý. Doanh nghiệp cần thời gian để thích ứng, để đầu tư công nghệ, đào tạo nhân lực. Đừng dồn họ vào thế phải chọn giữa "tồn tại" hoặc "tiếp tục vi phạm".
Cuối cùng, chúng ta cần nhớ: tai nạn giao thông không phải do xe giường nằm gây ra. Thủ phạm thật sự là sự chủ quan, buông lỏng quản lý, lách luật và thiếu đầu tư vào giám sát. Cấm chỉ là cách dễ làm nhất, nhưng cũng là cách dễ… đổ lỗi nhất.
Nếu không giải quyết tận gốc những lỗ hổng về quản lý, thì dù có cấm xe giường nằm, tai nạn vẫn có thể xảy ra với các loại xe khác. Giữ an toàn cho hành khách là ưu tiên hàng đầu, nhưng thay vì nghĩ đến việc cấm, tại sao không nghĩ đến việc kiểm soát chặt để chiếc giường nằm ấy trở nên… an toàn hơn?
