Cách trung tâm Hà Nội khoảng 40km, thuộc phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, đền Và là một trong tứ cung của xứ Đoài thờ Tản Viên Sơn Thánh, vị thần đứng đầu trong tứ bất tử theo tín ngưỡng dân gian của người Việt.
Kiến trúc cổ kính của đền Và.
Ngôi đền tọa lạc trên một quả đồi thấp, bao bọc xung quanh là rừng lim cổ thụ hàng trăm năm tuổi, mang lại không khí trong lành và tươi mát quanh năm.
Đền Và được xây dựng từ thế kỷ 16. Ban đầu chỉ dựng bằng tre nứa, sau nhiều lần trùng tu, nay đền có diện tích hơn 2000m2, được xây dựng theo lối kiến trúc “nội công, ngoại quốc”.
Nổi bật là bức tường đá ong cổ kính rêu phong.
Cửa đền có tam quan rộng, xây theo hướng Bắc - Nam với mái lợp ngói cổ, trên đỉnh đắp nổi hình lưỡng long chầu nguyệt.
Xung quanh đền Và là rừng lim rộng 5,7 hecta, hiện còn gần 250 cây lim cổ thụ, trong số đó có gần 100 cây được công nhận là cây di sản.
Ngoài những giá trị tiêu biểu về kiến trúc với những hoa văn chạm khắc mang dấu ấn tiêu biểu thời nhà Mạc, đền Và còn lưu giữ được nhiều di vật, bức hoành phi, câu đối cổ.
Trải qua nhiều lần tôn tạo, nơi đây vẫn giữ được nét cổ kính, uy nghiêm và là địa điểm tâm linh hấp dẫn nhiều du khách.
Năm 1964, đền Và được xếp hạng là di tích lịch sử quốc gia.
