ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Ngay sau khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực lúc 0:00 ngày 29/7, phía Thái Lan đã đưa ra những tuyên bố cáo buộc Campuchia tiếp tục gây hấn sau khi hai nước đã đạt được thỏa thuận tại Malaysia vào chiều 28/7. Người phát ngôn quân đội Thái Lan, Thiếu tướng Winthai Suvaree, khẳng định lực lượng Campuchia đã tấn công vào lãnh thổ Thái Lan và cho biết quân đội nước này đã phải trả đũa để "thực hiện quyền tự vệ chính đáng". Cáo buộc này ngay lập tức vấp phải sự phản bác mạnh mẽ từ Phnom Penh với thông tin trái ngược rằng "Giao tranh đã dừng, đối thoại đã bắt đầu".

Chỉ vài giờ sau những cáo buộc vi phạm ngừng bắn gay gắt, các chỉ huy quân sự Thái Lan và Campuchia đã nhanh chóng ngồi vào bàn đàm phán tại ba địa điểm khác nhau, thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ nhằm vãn hồi hòa bình.

Trước đó, vào buổi sáng một số kênh truyền thông của Thái Lan và phương Tây dẫn lời tướng Winthai Suvaree - người phát ngôn quân đội Thái Lan cho rằng cuộc họp giữa sĩ quan quân đội Campuchia và Thái Lan được lên lịch vào 7 giờ sáng, bị đổi lịch xuống 10 giờ do các hoạt động được cho là vi phạm lệnh ngừng bắn, sau đó đã bị hoãn và chưa có thời gian mới nào được ấn định.

Vào cuối giờ chiều 29/7, thông tin từ cả phía Thái Lan và Campuchia đều xác nhận các cuộc đối thoại giữa sĩ quan hai bên đã mang lại "kết quả thực chất".

Kết quả từ 3 cuộc đối thoại biên giới

Tại khu vực tỉnh Sa Kaeo của Thái Lan, cuộc đối thoại giữa chỉ huy Quân khu 1 Thái Lan và Quân khu 5 Campuchia diễn ra ở trạm kiểm soát Khlong Luek đã đi đến thống nhất về việc hạn chế di chuyển quân để tránh gây nghi ngờ. Quan trọng hơn, một kênh liên lạc trực tiếp giữa các chỉ huy đã được thiết lập để xử lý khẩn cấp các vấn đề phát sinh.

Trong khi đó, cuộc đối thoại được xem là toàn diện nhất diễn ra tại trạm kiểm soát khu vực giáp ranh tỉnh Surin của Thái Lan và tỉnh Oddar Meanchey của Campuchia, giữa Quân khu 2 Thái Lan và Quân khu 4 Campuchia. Tại đây, hai bên không chỉ cam kết ngừng bắn vô điều kiện và không sử dụng vũ lực với dân thường, mà còn nhất trí thành lập một Nhóm Điều phối chung. Với bốn thành viên từ mỗi bên, nhóm này có nhiệm vụ giải quyết các sự cố ngay tại gốc, ngăn chúng leo thang thành xung đột.

Hoàn thiện nỗ lực chung trong các cuộc đối thoại biên giới hôm nay là cuộc thảo luận thứ ba được tiến hành theo hình thức trực tuyến giữa Lực lượng Phòng vệ Biên giới Chanthaburi-Trat của Thái Lan và Quân khu 3 của Campuchia. Cuộc họp này đã tái khẳng định các mục tiêu và thỏa thuận tương tự như cuộc họp của Quân khu 1, đảm bảo cam kết giảm leo thang được thực thi nhất quán trên toàn tuyến biên giới.

Theo tờ The Nation, người phát ngôn quân đội Thái Lan, Thiếu tướng Vinthai Suvaree, xác nhận vào chiều 29/7: "Một lệnh ngừng bắn hoàn toàn đã được thực hiện ở bên kia biên giới, thể hiện cam kết chung trong việc giảm căng thẳng và hướng tới đối thoại quân sự chân thành".

Quân đội Thái Lan cáo buộc Campuchia vi phạm lệnh ngừng bắn

Trước khi các cuộc đối thoại biên giới diễn ra, trong buổi sáng 29/7 phía Thái Lan đã đưa ra những tuyên bố cứng rắn. Người phát ngôn quân đội Thái Lan, Thiếu tướng Winthai Suvaree khẳng định lực lượng Campuchia đã tiến hành các cuộc tấn công vũ trang vào lãnh thổ Thái Lan ngay tại thời điểm lệnh ngừng bắn có hiệu lực.

"Điều này cấu thành hành vi cố ý vi phạm thỏa thuận và là nỗ lực rõ ràng nhằm phá hoại lòng tin lẫn nhau", ông Winthai nhấn mạnh, đồng thời cho biết quân đội Thái Lan đã phải trả đũa "một cách thích hợp" để thực hiện quyền tự vệ chính đáng.

Cùng quan điểm, Thiếu tướng Vithai Laithomya, người phát ngôn Bộ Tư lệnh Lực lượng vũ trang Hoàng gia Thái Lan (RTARF), cáo buộc Campuchia "liên tục vi phạm thỏa thuận, coi thường các chuẩn mực quốc tế". Ông cảnh báo rằng việc này đang tạo ra "tiền lệ nguy hiểm", đe dọa an ninh khu vực và kêu gọi cộng đồng quốc tế "kiên quyết bảo vệ sự thật, công lý và luật pháp quốc tế".

Tờ The Nation của Thái Lan dẫn dẫn tuyên bố đanh thép của Thiếu tướng Vithai, đưa ra một cảnh báo nghiêm khắc về hành động của Campuchia. 

Theo thông tin mới cập nhật từ tờ The Nation vào sáng 29/7, Quân đội Hoàng gia Thái Lan (RTA) đã thông báo hoãn vô thời hạn cuộc họp của Ủy ban Biên giới Khu vực (RBC) do các cuộc tấn công xuyên biên giới đang diễn ra, đồng thời tái khẳng định mong muốn tiếp tục tổ chức cuộc họp khi điều kiện cho phép. Theo thỏa thuận giữa hai nước, cuộc họp giữa chỉ huy quân sự hai nước được được diễn ra vào 7:00 sáng 29/7, bị hoãn tới 10:00, và sau đó cuộc họp này chưa diễn ra như dự kiến. The Nation dẫn lời tướng Vithai cho rằng những nỗ lực sắp xếp cuộc họp vẫn đang được tiến hành, mặc dù ngày giờ cụ thể vẫn chưa được xác nhận.

Campuchia phản bác, tố ngược Thái Lan gây hấn

Trái ngược với cáo buộc từ Bangkok, Phnom Penh đưa ra một bức tranh hoàn toàn khác. Trên trang Facebook cá nhân, Thủ tướng Campuchia Hun Manet cho biết: "Chiến tuyến đã dịu bớt kể từ khi lệnh ngừng bắn được ban hành lúc 12 giờ đêm".

Tờ Khmer Times của Campuchia dẫn lời Quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai trả lời Reuters cho rằng tình hình biên giới yên ắng, không có leo thang.

Đáng chú ý, truyền thông Campuchia còn tố ngược phía Thái Lan đã tiếp tục gây hấn cho đến tận những phút cuối cùng trước giờ ngừng bắn. Tờ Khmer Times dẫn các báo cáo từ tiền tuyến cho biết, quân đội Thái Lan vẫn pháo kích vào các vị trí của Campuchia tại tỉnh Oddar Meanchey và Preah Vihear chỉ một giờ trước khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực. Tuy nhiên, các báo cáo từ chiến trường cũng xác nhận rằng, kể từ 0:30 sáng ngày 29/7, giao tranh đã tạm dừng, không có tiếng súng nổ giữa quân đội hai nước.

Trung tướng Maly Socheata, Thứ trưởng kiêm người phát ngôn Bộ Quốc phòng Campuchia trong buổi họp báo sáng 29/7 cho biết quân đội hai nước đều tuân thủ nghiêm ngặt thỏa thuận. "Sau thời điểm được ấn định cho lệnh ngừng bắn vô điều kiện, lực lượng vũ trang của cả Campuchia và Thái Lan đã ngừng nổ súng như đã thống nhất", bà Maly Socheata khẳng định.

Bà nhấn mạnh rằng binh sĩ hai bên phải giữ nguyên vị trí hiện tại trong khi các nhóm công tác song phương được thành lập để đối thoại. Quan trọng hơn, Trung tướng Socheata xác nhận các bước đi cụ thể nhằm giảm leo thang đã được triển khai. "Từ 7 giờ sáng ngày 29/7, quân đội Campuchia và Thái Lan đã bắt đầu gặp nhau theo thỏa thuận", bà cho biết trong cuộc họp báo sáng 29/7.

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Campuchia khẳng định Campuchia đã có cam kết rõ ràng, kiên quyết tôn trọng và thực hiện các điều khoản của Tuyên bố ngừng bắn chung giữa lực lượng vũ trang Campuchia và Thái Lan, được ký kết ngày hôm qua tại Malaysia.

Bối cảnh căng thẳng và nỗ lực ngoại giao

Cuộc đụng độ lần này được xem là nghiêm trọng nhất giữa hai quốc gia láng giềng kể từ giai đoạn 2008 - 2011. Giao tranh trong 5 ngày qua đã khiến ít nhất 38 người thiệt mạng và gần 300.000 người phải sơ tán.

Lệnh ngừng bắn vô điều kiện là kết quả của các cuộc đàm phán hòa bình do Malaysia làm trung gian. Vào uối giờ chiều ngày 28/7, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim trong vai trò Chủ tịch luân phiên của ASEAN ra thông báo: Campuchia và Thái Lan đã đạt được đồng thuận quan trọng, cam kết thực hiện một lệnh ngừng bắn ngay lập tức nhằm chấm dứt xung đột biên giới kéo dài nhiều ngày qua Lệnh ngừng bắn sẽ có hiệu lực từ 00:00 ngày 29 tháng 7.

Theo thỏa thuận, các chỉ huy quân sự hai bên sẽ có cuộc gặp vào lúc 10:00 sáng 29/7 (giờ địa phương), thay vì 7:00 như kế hoạch ban đầu, để thảo luận về các biện pháp giảm căng thẳng. Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại, Quân đội Hoàng gia Thái Lan (RTA) đã thông báo hoãn vô thời hạn cuộc họp của Ủy ban Biên giới Khu vực (RBC) do các cuộc tấn công xuyên biên giới đang diễn ra của lực lượng Campuchia, đồng thời tái khẳng định ý định tiếp tục tổ chức cuộc họp khi điều kiện cho phép, tờ The Nation của Thái Lan đưa tin. Reuters dẫn lời tướng Winthai Suvaree của Thái Lan cho rằng cuộc họp đã được lên lịch vào 10 giờ sáng cũng đã bị hoãn lại và chưa có thời gian mới nào được ấn định.

Trong khi đó, Tờ Khmer Times của Campuchia xác nhận vào lúc 10 giờ sáng ngày 29/7, Trung tướng Pov Heng, Tư lệnh Quân khu 4 (Campuchia) đã có buổi gặp gỡ với Tư lệnh Quân khu 2 (Thái Lan) tại cửa khẩu O Smach, tỉnh Oddar Meanchey của Campuchia

Theo thông tin từ Lực lượng vũ trang Hoàng gia Campuchia (RCAF) vừa được Khmer Times đăng tải, cuộc họp giữa Trung tướng Pov Heng, Tư lệnh Quân khu 4 Campuchia và Trung tướng Boonsin Padklang, Tư lệnh Quân khu 2 Thái Lan, đã kết thúc vào khoảng 11h00 sáng ngày 29/7. Cuộc họp diễn ra tại khu vực gần cửa khẩu O'smach (tỉnh Oddar Meanchey), đã đưa ra 3 thỏa thuận mang tính xây dựng cao:

• Tái khẳng định lệnh ngừng bắn: Hai bên nhất trí tuân thủ nghiêm ngặt lệnh ngừng bắn đã được thống nhất trước đó.
• Tăng cường cơ chế liên lạc: Cam kết đẩy mạnh việc trao đổi thông tin trực tiếp, thường xuyên hơn giữa chỉ huy hai bên để tránh hiểu lầm.
• Thiết lập cơ chế giải quyết chung: Xây dựng một cơ chế phối hợp để xử lý các sự cố phát sinh trong tương lai. Cơ chế này sẽ được thực hiện trực tiếp giữa Quân khu 4 (Campuchia) và Quân khu 2 (Thái Lan), với sự tham gia của 4 đại diện từ mỗi bên.

Đài Hà Nội sẽ tiếp tục cập nhật thông tin về các giải pháp hòa bình giảm leo thang căng thẳng giữa Thái Lan và Campuchia.