ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

"Sóng ở đáy sông" là cuốn tiểu thuyết cô đọng toàn bộ cuộc đời của một lớp người sinh trưởng trong suốt thời kỳ từ khi đất nước còn thuộc Pháp, chiến tranh bảo vệ thống nhất đất nước và thời kỳ giải phóng bao cấp, đổi mới. Tác phẩm đã lột tả một thời kỳ đầy biến động của lịch sử Việt Nam và sự trớ trêu của số phận con người, đặc biệt là nhân vật chính - một người tù ở Hải Phòng tên là Núi.

Năm Binh tìm lại Phi Long khi cả hai đã tàn úa sau đời giang hồ. Anh muốn khuyên bạn buông bỏ quá khứ, nhưng Phi Long giờ chỉ còn cái bóng méo mó của chính mình: điên dại, cô độc và đầy cay nghiệt.

Minh Tàn, Phi Long, Huấn Tài, những tay giang hồ đã rửa tay giờ phải đối mặt với những trận chiến khốc liệt hơn, đó là nghèo đói, nghiện ngập, tha hóa và sự cô độc của tuổi già.

Sau năm 1975, Minh Tàn mất hộ khẩu, không nghề nghiệp, phải làm giấy tờ giả để được công nhận là công dân ấp Suối Đục, xã Hòa Thái. Ông cùng gia đình quay lại Sài Gòn mưu sinh, gắn bó với nghề thông cống đầy hiểm nguy.

Minh Tàn từ một gã giang hồ và võ nghệ cao cường nay làm phụ hồ ở Sài Gòn. Cùng nhóm bạn lao động nhập cư, Hiếu và Minh Tàn cùng nhau thông cống thuê, làm việc cực nhọc nhưng gian dối, cố tình bịt cống thoát để khách hàng phải thuê lại sau vài tháng. Sau hai ngày, họ kiếm được vài triệu rồi rủ nhau nhậu, trò chuyện về cuộc sống tha hương, tình tiền, nợ nần và cả chuyện gái gú.

Xuân Lan, phụ nữ rực rỡ thời sinh viên, được Lâm – con nhà giàu của nghị viên chế độ cũ – theo đuổi. Sau biến cố 1975, Lâm mất gia sản, bị trục xuất và kết hôn với Xuân Lan nhờ bẫy bụng cô giăng ra.

Minh Tàn cùng bạn bè như Lu, Hiếu, Công Pháo sống đời lang bạt, đốt rừng, phát nương, uống rượu và đàn hát giữa núi rừng. Trong những đêm cô quạnh, tiếng đàn của Minh vọng khắp thôn xóm khiến cô gái trẻ Thúy - em gái của Công Pháo, say mê tìm đến. Từ những buổi đàn hát chung, Thúy và Minh Tàn nảy sinh tình cảm, nhưng mối tình đó vấp phải sự phản đối dữ dội của gia đình Thúy.

Linh Khmer bị truy nã đặc biệt vì tội cướp bóc và trốn trại. Lúc này Minh Tàn và Chí Mỹ được giao nhiệm vụ truy bắt hắn. Họ tìm đến nơi Linh đang sống cùng vợ con trong vùng kinh tế mới và bắt được Linh khi hắn đang sát phạt trên chiếu bạc. Tuy nhiên, Linh tìm cách mua chuộc, hối lộ năm cây vàng để được tha, thậm chí gợi ý cho họ một vụ làm ăn lớn hơn.

Linh Khmer nổi lên như một tay giang hồ khét tiếng, võ nghệ cao cường, từng là thiếu sinh quân mang đậm nét nghệ sĩ và thần bí. Linh bị đồn có bùa miên, thoắt ẩn thoắt hiện, dính vào nhiều vụ trộm cướp, trong đó có vụ lấy cắp vàng của lão Tuệ - một cựu chuẩn úy tâm lý chiến.

Quách Đình Dũng (Dũng Quách) là một người gốc Hoa, sinh ra trong một gia đình đã định cư ở Việt Nam hơn 100 năm. Gia đình Dũng từng là nạn nhân của chiến tranh, mẹ bị pháo giết, cha và ba anh trai bị bắt tù vì nghi cộng sản. Chỉ còn cậu bé Dũng 14 tuổi, bơ vơ giữa vùng mã đá tan hoang. Cậu sống lang bạt, lớn lên giữa chợ búa, bạo lực và nghiện ngập.

Phần này khắc họa thế giới giang hồ sau ngày đất nước thống nhất, nơi những thân phận từng mang quá khứ khác nhau trượt dài trong bi kịch tình, tiền và quyền lực. Đó là một chuỗi bi kịch khi tình yêu biến thành ghen tuông, hận thù và bạo lực. Những người đàn ông sa vào cơn say quyền lực, còn phụ nữ dù đẹp đẽ vẫn chỉ là nạn nhân trong vòng xoáy dục vọng và nghèo đói.

Vinh Râu và Minh Tàn nhớ về quá khứ, bàn về thời thế và thân phận của mình trong xã hội đổi thay sau năm 1975. Vinh là người từng có học, đọc nhiều sách, hiểu đời nhưng bất mãn với thực tại. Còn Minh thì từng là lính nghĩa quân, sống sót qua chiến tranh và giờ vật lộn kiếm sống nơi rừng núi.

Băng nhóm bộ ngũ gồm Minh Tàn, Dũng Đen, Tí Bờm, Phi Long và Thành Bụi phải tự lo từng bữa ăn, công cụ và cả tính mạng. Họ hợp tác với Ba Dũng, một đại gia phố núi cùng hai lính vàng Bằng và Tuấn. Quá trình khai thác, đãi bồi, rút thủy ngân được miêu tả chi tiết, phơi bày sự khắc nghiệt, nguy hiểm và cả những mánh mung gian dối trong nghề.

Tại phòng tập Tấn Trung Trực, nơi nhóm thanh niên rèn võ, mâu thuẫn giữa hai tay võ đối lập – Hà Trệ nóng nảy, kiêu ngạo và Minh Tàn mưu mô, từng đi cải tạo – bắt đầu bùng lên vì cô gái tên Xuân Lan.

Trên chuyến tàu Thống Nhất, Minh Tàn gặp Sơn Kim - một kẻ từng bỏ đơn vị thanh niên xung phong, sống lang bạt và am hiểu về các vùng khai thác trắng, nơi dân trốn trại, dân tội phạm và dân nghèo đủ về làm củi, than để mưu sinh. Hai người nhanh chóng kết nghĩa huynh đệ và cùng xuống Long Khánh rồi theo Sơn Kim vào miền Đông, đến vùng rừng khai thác trắng.