ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Khi lệnh ngừng bắn ở Gaza có hiệu lực vào tháng 1/2025, Anas Al-Sharif - phóng viên của đài Al Jazeera - bắt đầu cởi bỏ đồ bảo hộ trực tiếp trên truyền hình, từng bộ phận một, trong khi đám đông hân hoan reo hò. Tất cả hy vọng ngày này sẽ đánh dấu sự kết thúc sự thống khổ của 2 triệu người Palestine tại vùng đất Gaza.

Gần 7 tháng sau, Israel đã sát hại anh Anas al-Sharif cùng bốn đồng nghiệp trong một cuộc tấn công ở Thành phố Gaza. Ngoài ra, một phóng viên tự do địa phương cũng thiệt mạng trong đòn tập kích của Israel.

Là một trong những nhà báo Palestine nổi tiếng nhất ở Gaza, Anas Al-Sharif (28 tuổi) đã trở thành gương mặt đại diện cho những câu chuyện về cuộc chiến, trong bối cảnh Israel chặn các phương tiện truyền thông quốc tế tiếp cận vùng lãnh thổ này. Dù từng ít được biết đến trước khi chiến tranh nổ ra nhưng anh đã nhanh chóng trở thành cái tên quen thuộc trong thế giới Ả Rập nhờ những bài viết hàng ngày về cuộc xung đột, cũng như những thiệt hại nhân đạo. Những bài viết của anh đã cung cấp thông tin trực tiếp về những thời điểm quan trọng trong cuộc xung đột, bao gồm lệnh ngừng bắn ngắn hạn trên lãnh thổ này, việc thả các con tin Israel và những câu chuyện đau thương về nạn đói đã gây chấn động thế giới.

Al Jazeera đã tuyển dụng Al-Sharif vào tháng 12/2023 sau khi đoạn phim anh quay cảnh Israel không kích quê nhà Jabalya của mình lan truyền trên mạng xã hội. Khi đó, anh là một người quay phim chuyên nghiệp. Ban đầu, anh còn ngần ngại việc lên sóng nhưng sau đó đã được các đồng nghiệp thuyết phục và điều đó mang đến cho anh một trải nghiệm “không thể diễn tả thành lời”.

“Tôi thậm chí chưa bao giờ xuất hiện trên một kênh truyền hình địa phương chứ đừng nói đến kênh quốc tế”. Người hạnh phúc nhất là người cha quá cố của tôi”, anh nói trên hãng truyền thông Sotour vào tháng 2 năm nay. Cha của Al-Sharif đã thiệt mạng trong một cuộc không kích của Israel vào Jabalya ngay sau khi anh bắt đầu xuất hiện trên Al Jazeera.

Là cha của hai đứa con, anh xuất hiện trên kênh Al Jazeera gần như mỗi ngày kể từ khi bắt đầu công việc. “Chúng tôi (các nhà báo) ngủ trong bệnh viện, trên đường phố, trên xe cộ, trên xe cứu thương, trong các trại tị nạn, trong nhà kho, cùng với những người di tản. Tôi đã ngủ ở 30-40 nơi khác nhau”, anh nói.

Sau khi anh cởi bỏ đồ bảo hộ khi lên sóng vào tháng 1, đám đông đã nâng anh lên vai để ăn mừng. “Tôi đang tháo bỏ chiếc mũ bảo hiểm khiến tôi mệt mỏi và chiếc áo giáp đã trở thành một phần trên cơ thể tôi”, anh phát biểu trực tiếp trên Al Jazeera vào thời điểm đó khi tưởng nhớ những đồng nghiệp thiệt mạng và bị thương trong các cuộc không kích của Israel vào Gaza.

Các bài viết của Al-Sharif đã thu hút sự chú ý của quân đội Israel và anh cho biết, họ đã cảnh báo anh phải ngừng làm việc cho Al Jazeera. “Cuối cùng, (quân đội Israel) đã gửi cho tôi tin nhắn thoại qua số WhatsApp của tôi… Một sĩ quan tình báo nói với tôi rằng 'anh có vài phút để rời khỏi vị trí hiện tại, đi về phía Nam và ngừng đưa tin cho Al Jazeera'. Lúc đó, tôi đang tường thuật trực tiếp từ một bệnh viện. Vài phút sau, căn phòng nơi tôi đang tường thuật đã bị tấn công”, anh nói.

Tại sao vụ tấn công xảy ra bây giờ?

Lần đầu tiên Israel cáo buộc Al-Sharif có liên hệ với Hamas là cách đây 10 tháng. Vẫn chưa rõ lý do tại sao họ quyết định nhắm vào anh vào lúc này. Trong một tuyên bố xác nhận vụ ám sát có chủ đích, IDF cáo buộc Al-Sharif cầm đầu một nhóm Hamas ở Gaza dàn dựng “các cuộc tấn công bằng tên lửa nhằm vào thường dân Israel và lực lượng IDF”.

Vào tháng 10/2024, quân đội Israel đã công bố các tài liệu mà họ cho là “bằng chứng rõ ràng” về mối liên hệ của Al-Sharif với Hamas và nêu tên 5 nhà báo khác của Al Jazeera mà họ cho là thành viên của nhóm chiến binh này. Một phát ngôn viên của quân đội Israel cho biết trong một video trên X rằng, Al-Sharif đã gia nhập một tiểu đoàn Hamas vào năm 2013 và bị thương trong khi huấn luyện vào năm 2017. Đây là một cáo buộc mà chính nhà báo này và Irene Khan, Báo cáo viên Đặc biệt của Liên Hợp Quốc về tự do ngôn luận, đã phủ nhận.

“Tôi xin khẳng định lại: tôi, Anas Al-Sharif, là một nhà báo không có đảng phái chính trị. Sứ mệnh duy nhất của tôi là đưa tin về sự thật từ thực tế - như nó vốn có, không thiên vị”, anh Anas viết vào tháng trước . “Vào thời điểm nạn đói chết người đang hoành hành ở Gaza, việc nói lên sự thật, trong mắt lực lượng chiếm đóng, đã trở thành một mối đe dọa”, anh nói thêm.

Sau vụ sát hại nhà báo, người phát ngôn tiếng Ả Rập của Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) đã công bố một số bức ảnh của Al-Sharif với Yahya Sinwar, cố thủ lĩnh Hamas, người được cho là chủ mưu vụ tấn công ngày 7/10/2023 khiến khoảng 1.200 người ở Israel thiệt mạng và khoảng 250 người khác bị bắt làm con tin. Israel đã hạ sát Sinwar vào tháng 10 năm 2024.

Theo Giám đốc bệnh viện Al-Shifa, Tiến sĩ Mohammad Abu Salmiya, nhà báo Al-Sharif đang ở trong một chiếc lều cùng với các đồng nghiệp khác gần lối vào Bệnh viện Al-Shifa khi anh bị bắn vào Chủ Nhật.

Chiếc lều được đánh dấu bằng tấm biển ghi chữ “Báo chí”, ông Abu Salmiya nói với CNN. Vụ tấn công đã khiến ít nhất 7 người thiệt mạng. Al Jazeera cho biết ngoài al-Sharif, những người thiệt mạng còn có phóng viên Mohammed Qreiqeh, các các phóng viên ảnh Ibrahim Al Thaher và Moamen Aliwa. Ngoài ra, Mohammed Noufal, một nhân viên khác của hãng tin này cũng thiệt mạng trong cuộc tấn công của Israel hôm 10/8.

"Mô tuýp cáo buộc nhà báo"

Vụ sát hại Al-Sharif đã khiến Israel bị lên án mạnh mẽ. Hãng tin Al-Jazeera gọi vụ tấn công là “một nỗ lực tuyệt vọng nhằm bịt miệng những tiếng nói vạch trần sự chiếm đóng của Israel”, đồng thời nhận định Al-Sharif là một trong những nhà báo dũng cảm nhất của Gaza.

Hiệp hội nhà báo Ai Cập cũng mạnh mẽ lên án vụ việc là “tội ác” của Israel, cho rằng đây là một phần của “cuộc diệt chủng truyền thông” nhằm vào các phóng viên tại vùng đất này.

Ủy ban Bảo vệ Nhà báo bày tỏ “kinh hoàng” về vụ tấn công, đồng thời nói thêm rằng Israel “có truyền thống lâu đời, được ghi nhận trong hồ sơ, trong việc cáo buộc các nhà báo là khủng bố mà không đưa ra bất kỳ bằng chứng đáng tin cậy nào”.

CPJ cũng cho biết 192 nhà báo đã thiệt mạng kể từ khi chiến tranh bắt đầu cách đây gần hai năm và nói thêm: “184 trong số những nhà báo đó là người Palestine bị Israel giết hại”.

Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres ngày 11/8 lên án mạnh mẽ vụ 6 nhà báo bị sát hại trong cuộc không kích của Israel, đồng thời kêu gọi tiến hành “một cuộc điều tra độc lập và khách quan” về vụ việc. Thông qua người phát ngôn của mình, ông cho rằng vụ việc là minh chứng cho những rủi ro cực độ mà các nhà báo phải đối mặt khi tác nghiệp trong điều kiện xung đột, đồng thời khẳng định, “nhà báo và những người làm truyền thông cần phải được tôn trọng, bảo vệ và có quyền làm việc tự do, không sợ hãi hay bị quấy rối”.

Kể từ khi chiến tranh bắt đầu, Israel không cho phép các nhà báo quốc tế vào Gaza để đưa tin độc lập. Chỉ vài giờ trước cuộc không kích giết chết Al-Sharif và các đồng nghiệp của anh, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố các nhà báo nước ngoài sẽ được phép vào Gaza, nhưng chỉ khi có sự chấp thuận của quân đội Israel và phải đi cùng với họ.

Ngày 11/8, nhà báo Al-Sharif đã được chôn cất tại Gaza trong một đám tang có sự tham dự của đông đảo người Palestine. Lường trước được cái chết của mình, Al-Sharif đã viết một bản di chúc được các đồng nghiệp của anh công bố sau khi anh bị sát hại.

“Tôi đã nếm trải đau khổ và mất mát nhiều lần, nhưng tôi chưa bao giờ ngần ngại truyền tải sự thật như nó vốn có, không bóp méo hay xuyên tạc… Nếu tôi chết, tôi chết với sự kiên định theo nguyên tắc của mình. Đừng quên Gaza… và đừng quên tôi trong những lời cầu nguyện chân thành của các bạn để được tha thứ và chấp nhận”, anh viết.