ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Vai trò của AI trong ngành báo chí hiện đại

Trong những năm gần đây, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một phần không thể thiếu trong công cuộc đổi mới và phát triển ngành báo chí hiện đại. Sự bùng nổ của công nghệ AI không chỉ thay đổi cách các tòa soạn vận hành mà còn làm thay đổi cách người dùng tiếp cận và tiêu thụ thông tin. Nhiều cường quốc hàng đầu trên thế giới cũng đã đạt được những tiến bộ vượt bậc trong việc áp dụng công nghệ AI trong các lĩnh vực công việc, đặc biệt là trong mảng báo chí.
Năm 2018, Trung Quốc gây chú ý trên toàn cầu khi hãng thông tấn Tân Hoa Xã chính thức ra mắt phóng viên trí tuệ nhân tạo (AI) đầu tiên. Phóng viên AI này có khả năng đọc bản tin truyền hình suốt 24/7 không ngừng nghỉ, với giọng nói, biểu cảm và cử chỉ mô phỏng con người. Tân Hoa Xã gọi đây là "nhà báo không biết mệt mỏi", đánh dấu một bước đột phá trong việc ứng dụng công nghệ AI vào lĩnh vực báo chí và truyền thông, đồng thời mở ra một xu hướng mới về tự động hóa trong sản xuất tin tức.
Được phát triển dựa trên công nghệ machine learning, xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) và Generative Adversarial Networks (GANs), AI sử dụng dữ liệu từ các video truyền hình thực tế để mô phỏng động tác khuôn mặt, môi, giọng nói, tạo ra một nhân vật số giống người dẫn thật.
AI cũng đã được sử dụng để tự động tạo ra các bản tin nhanh, đặc biệt trong các lĩnh vực có dữ liệu rõ ràng như: thể thao, tài chính, thời tiết, bầu cử... Ví dụ, hãng Associated Press dùng AI để viết hàng nghìn bản tin tài chính mỗi quý, giúp tiết kiệm thời gian và nhân lực. Bên cạnh đó, chúng ta không thể không nhắc tới khả năng cá nhân hoá nội dung cho các độc giả. AI có khả năng theo dõi hành vi người dùng và đề xuất bài viết phù hợp, từ đó tăng sự tương tác và giữ chân độc giả. Các tòa soạn lớn như BBC hay The New York Times đã ứng dụng AI trong hệ thống để gợi ý bài viết theo sở thích cá nhân.
Bên cạnh đó, các cơ quan như Associated Press, Bloomberg cũng đã ứng dụng AI để tự động hóa việc viết tin tức, thậm chí phát triển phóng viên ảo có thể đọc bản tin 24/7. AI còn hỗ trợ kiểm chứng thông tin, phát hiện tin giả, giúp các hãng như BBC, Reuters nâng cao độ tin cậy. Ngoài ra, AI giúp cá nhân hóa nội dung, tối ưu hóa thời điểm đăng bài, hỗ trợ dịch thuật, tạo nội dung đa phương tiện và phân tích dữ liệu trong điều tra báo chí. Nhờ đó, AI không chỉ nâng cao hiệu suất hoạt động trong tòa soạn mà còn mở rộng khả năng tiếp cận độc giả toàn cầu, khẳng định vai trò ngày càng quan trọng trong nền báo chí kỹ thuật số.
AI đã trở thành một công cụ chiến lược và thiết thực trong hoạt động của các hãng báo chí hiện đại. Không chỉ giúp tiết kiệm chi phí, tăng năng suất và tốc độ, AI còn mở rộng khả năng tiếp cận độc giả, nâng cao chất lượng tin tức và chống lại các vấn nạn như tin giả, sai lệch thông tin. Dù vẫn cần giám sát từ con người, AI đang đóng vai trò là trợ lý thông minh giúp báo chí thích nghi với thế giới số hóa ngày càng phát triển.

Khi AI viết báo

Một bản tin thông thường mất từ vài chục phút đến vài tiếng để nhà báo hoàn thiện. Từ tổng hợp dữ liệu, viết lời, biên tập nội dung, đến dựng hình. Nhưng với AI - tất cả có thể chỉ mất vài giây.
Chúng ta chỉ cần nhập đề bài và chưa đến 10 giây sau, một bản tin ngắn gọn, mạch lạc đã xuất hiện. Nội dung do AI viết có cấu trúc rõ ràng, câu chữ trôi chảy, thậm chí còn đề xuất luôn cả phần dẫn mở đầu và lời kết. Điều này cho thấy, AI đã có khả năng thực hiện nhiều thao tác kỹ thuật mà trước đây nhà báo phải xử lý thủ công từng bước. Không chỉ viết, AI còn có thể hỗ trợ tạo hình ảnh, thiết kế phông nền, bản đồ thời tiết hay đồ họa chuyển động...
Chuyên gia Marketing Nguyễn Phan Anh cho biết: "Chúng ta chưa khai phá được hết tiềm năng của trí tuệ nhân tạo. Tất cả những thứ chúng ta đang dùng chỉ là công cụ sơ khai. Về việc viết một tin bài, tôi nghĩ các công cụ AI hoàn toàn có thể làm được vì sự phát triển của công nghệ AI vẫn còn đang tiếp tục và ngày càng thông minh hơn, tạo ra những nội dung chất lượng hơn để phục vụ cho hoạt động viết tin bài, chỉnh sửa tin bài và tóm tắt tin bài thì hoàn toàn có thể thay thế được".

Nhà báo trong thời đại AI

Không chỉ ở khâu biên dịch, nhiều tòa soạn lớn như VnExpress, Lao Động, Nhân Dân, VnEconomy và cả Đài Hà Nội đã chủ động ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào hầu hết các công đoạn sản xuất tin bài.
Hệ thống LDO-AI được Báo Lao Động xây dựng từ khá sớm để tự động tạo ra bản tin truyền hình sử dụng biên tập viên ảo. AI hỗ trợ chuyển văn bản sang giọng đọc, chuyển giọng nói thành văn bản, đồng thời giúp dịch tiếng Việt sang tiếng Anh - hỗ trợ đắc lực cho các chuyên trang quốc tế.
Báo Nhân Dân ứng dụng AI để rà lỗi chính tả, ngữ pháp, quét và sàng lọc tin nóng trong nước và quốc tế, lồng tiếng bản ngữ cho video đa ngôn ngữ. Ngoài ra, AI còn giúp xây dựng đồ họa dữ liệu, tăng tốc khâu sản xuất và làm phong phú hình thức thể hiện tin bài.
Đài Hà Nội cũng đang tích cực ứng dụng AI trong các hoạt động hậu kỳ như dựng bản tin nhanh, chuyển giọng đọc, sản xuất nền đồ họa tự động, đặc biệt là hỗ trợ giám sát mạng xã hội, phát hiện chủ đề “nóng” và từ khóa thịnh hành, giúp các bản tin bám sát dòng chảy thông tin.
Tại VnExpress, AI được tích hợp xuyên suốt từ khâu tác nghiệp đến biên tập và phát hành sản phẩm đa phương tiện. Các ứng dụng nổi bật có thể kể đến như Podcast Generation: tạo bản tin âm thanh hàng ngày, giảm tới 70% công sức của đội ngũ sản xuất; Robot Journalism: viết bài tổng hợp thị trường, thể thao, trắc nghiệm; Translation AI: dịch bài tiếng Việt sang tiếng Anh, giữ đúng phong cách báo chí; tính năng MyVnE và “Đọc nhanh”: cá nhân hóa chuyên mục và tóm tắt nội dung bằng văn bản và giọng đọc AI.
VnEconomy thì chọn hướng đi khác biệt: phát triển AI “nội địa hóa” phù hợp với ngôn ngữ chuyên ngành kinh tế. Tòa soạn đã tự xây dựng hệ thống dịch song ngữ Anh - Việt với độ chính xác tới 95%, chỉ mất 2 phút để xử lý một bài dịch. Ngoài ra, họ còn phát triển trợ lý ảo Askonomy, cho phép độc giả trả phí truy vấn dữ liệu trực tiếp từ kho bài viết.
Anh Nguyễn Văn Thắng - Trung tâm Truyền thông Đa phương tiện, Báo Lao Động cho biết: "Ban biên tập Báo Lao Động rất quan tâm trong việc sử dụng AI trong tác nghiệp của phóng viên, hiện tại chúng tôi đang sử dụng AI trong việc dịch ngôn ngữ, dịch tiếng Việt sang tiếng Anh cho chuyên trang tiếng Anh của báo, sử dụng các công cụ hỗ trợ chuyển ngữ như chuyển text sang voice hoặc ngược lại từ âm thanh sang text để phóng viên có thể tác nghiệp nhanh hơn." Trong bối cảnh công nghệ thay đổi từng ngày, đặc biệt là sự bứt tốc của trí tuệ nhân tạo, việc các tòa soạn chủ động thích ứng là yêu cầu cần thiết.