ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Dữ liệu cá nhân từ lâu đã trở thành mục tiêu nhắm tới của các đối tượng lừa đảo. Từ một thông tin, chúng có thể biến tướng sang nhiều chiêu trò tinh vi nhằm mục đích lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Bảo vệ dữ liệu cá nhân trên môi trường điện tử trở thành bài toán khó và chưa bao giờ hết được người dân quan tâm. Song, cũng từ đây, mỗi người cần tự nâng cao cảnh giác, bảo vệ chính sự an toàn của mình trên môi trường điện tử. 

Những bức hình chụp CCCD hay màn hình VNeID được đăng tải lên mạng xã hội với mục đích rất đơn giản là khoe quê hương mới sau sáp nhập, tưởng như bình thường, nhưng có thể trở thành miếng mồi béo bở cho những kẻ lừa đảo. Từ những thông tin cá nhân này, các đối tượng xấu có thể lợi dụng để mở tài khoản ngân hàng, đăng ký vay tiền online, làm mã số thuế ảo, đăng ký sim trả sau... dẫn đến việc chủ nhân của những bức hình có thể trở thành con nợ bất đắc dĩ, bị đòi nợ, hoặc liên đới pháp lý…

Thượng tá Đỗ Thị Phương Thanh - Học viện Cảnh sát Nhân dân cho hay: "Khi những thông tin cá nhân bị lộ lọt, các đối tượng xấu có thể lợi dụng để thực hiện nhiều hành vi phạm tội nguy hiểm. Điển hình là việc sử dụng dữ liệu này để làm giả giấy tờ tùy thân, từ đó lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoặc thực hiện các giao dịch phi pháp. Vì vậy, chúng tôi khuyến cáo người dân tuyệt đối không chia sẻ công khai các thông tin nhạy cảm trên mạng xã hội. Trong trường hợp cần thiết, chỉ nên đăng tải những hình ảnh mang tính chất phổ biến, không chứa dữ liệu định danh chi tiết, hoặc sử dụng các hình ảnh minh họa đã được các cơ quan truyền thông công bố về nơi cư trú của mình".

Thực tế cho thấy, chiêu trò lừa đảo của các đối tượng dù có biến tướng và tinh vi đến đâu, thì thực chất cũng bắt rễ từ chính việc thông tin cá nhân của người dân bị lộ lọt:

• Một tấm ảnh đăng tải rõ khuôn mặt, có thể được sử dụng làm ra video giả mạo có nhận diện gần như tương đồng;
• Một thông tin về địa chỉ nhà hay đơn đặt hàng, có thể được sử dụng làm mánh khóe lừa đảo “chuyển tiền trước, nhận hàng sau” của các đối tượng giả mạo shipper;
• Hay việc công khai số điện thoại cá nhân lên mạng xã hội có thể trở thành “mồi nhắm” cho các bên giao dịch đen, gọi điện làm phiền, quảng cáo rác…

Trung tá Vũ Trung Nghĩa - Phó trưởng phòng 5 - Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - Bộ Công an cho biết: "Hiện nay, một bộ phận lớn người dân vẫn còn tâm lý chủ quan khi tham gia các hoạt động trên không gian mạng. Do kiến thức về bảo mật và bảo vệ thông tin cá nhân còn hạn chế, nhiều người đã vô tình tạo sơ hở cho các đối tượng tội phạm lợi dụng để thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Chúng tôi khuyến cáo người dân cần đặc biệt cảnh giác trước các cuộc gọi, tin nhắn lạ hoặc các tài khoản mạng xã hội chủ động tiếp cận, làm quen. Nguyên tắc cốt lõi là phải luôn kiểm chứng lại thông tin trước khi thực hiện bất kỳ giao dịch nào. Trong trường hợp nghi ngờ hoặc không tự mình xác thực được, người dân nên tham khảo ý kiến từ người thân, các chuyên gia an ninh mạng, hoặc liên hệ ngay với lực lượng cảnh sát khu vực tại nơi cư trú để được hỗ trợ kịp thời".

Không thể phủ nhận những mánh khóe ngày càng tinh vi của các đối tượng lừa đảo, song để hạn chế việc trở thành miếng mồi của những đối tượng này, chính mỗi người dân cần xây dựng “lá chắn bảo vệ” cho riêng mình. 

Anh Ngô Minh Hiếu - Chuyên gia an ninh mạng cảnh báo: "Việc chia sẻ thiếu kiểm soát các thông tin nhạy cảm và dữ liệu định danh như căn cước công dân trên không gian mạng tiềm ẩn những hệ lụy khôn lường về an ninh cá nhân. Trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI), với sự bùng nổ của các công nghệ tinh vi như Deepfake, tội phạm mạng có thể dễ dàng thu thập dữ liệu này để thực hiện các kịch bản tấn công đa dạng, từ việc giả mạo danh tính để bôi nhọ danh dự, lừa đảo chiếm đoạt tài sản cho đến các hành vi tống tiền hoặc rao bán thông tin trên các thị trường đen cho các tổ chức tội phạm khác. Chính vì vậy, thiết lập một "lá chắn" tự bảo vệ bằng cách tuyệt đối không công khai các thông tin nhạy cảm là giải pháp tối ưu nhất hiện nay. Trong trường hợp cần thiết phải đăng tải, người dùng nên ưu tiên các thiết lập bảo mật nghiêm ngặt như chế độ 'Chỉ mình tôi' hoặc giới hạn trong nhóm "Bạn bè" thân thiết nhằm giảm thiểu nguy cơ lộ lọt dữ liệu và đảm bảo an toàn cho bản thân cũng như gia đình trước những mối nguy hại tiềm tàng trên môi trường số".

Thành phố Hà Nội đang xây dựng và triển khai gói giải pháp tổng thể nhằm bảo vệ người dân trước các rủi ro trên không gian mạng, với trọng tâm là phòng, chống lừa đảo trực tuyến, bảo vệ dữ liệu cá nhân và củng cố niềm tin số trong tiến trình chuyển đổi số của Thủ đô. Theo kế hoạch, Hà Nội sẽ hình thành Trung tâm phản ứng nhanh về an ninh mạng và phòng, chống lừa đảo hoạt động 24/7, dự kiến đi vào vận hành từ Quý II/2026.

Việc triển khai đồng bộ các giải pháp trên cho thấy quyết tâm của Hà Nội trong việc chủ động bảo vệ người dân trên không gian mạng, không chỉ xử lý sự cố khi xảy ra mà còn phòng ngừa từ sớm, từ xa, tạo nền tảng an toàn cho phát triển kinh tế số, xã hội số và đô thị thông minh.