Hơn một tháng sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập, ngày 17/3/1930, tại nhà số 42 phố Hàng Thiếc, Ban Chấp hành lâm thời của Đảng bộ Hà Nội được thành lập, gồm ba đồng chí: Đỗ Ngọc Du, Nguyễn Ngọc Vũ và Lều Thọ Nam; đồng chí Đỗ Ngọc Du được cử làm Bí thư Thành uỷ lâm thời, đánh dấu sự ra đời của tổ chức Đảng và mở ra thời kỳ phát triển mới trong phong trào cách mạng của thành phố Hà Nội. Việc thành lập Đảng bộ Hà Nội là sự kiện lịch sử có ý nghĩa to lớn đối với phong trào cách mạng của cả nước nói chung và Thủ đô Hà Nội nói riêng.
Trải qua 95 năm xây dựng và trưởng thành, với trí tuệ và bản lĩnh kiên cường, Đảng bộ thành phố Hà Nội đã vận dụng sáng tạo các cương lĩnh, đường lối, chủ trương của Đảng vào điều kiện thực tế của Thủ đô; đồng thời, linh hoạt trong chỉ đạo thực tiễn để khơi dậy và phát huy sức mạnh của khối đoàn kết toàn dân, kết hợp với sức mạnh thời đại, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân giành độc lập, giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội và tiến hành công cuộc đổi mới, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
Việc thành lập Đảng bộ Hà Nội là sự gắn bó chặt chẽ, kết quả trực tiếp của phong trào yêu nước, phong trào công nhân ở Hà Nội trong những năm vận động thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, thể hiện sự lớn mạnh của phong trào cách mạng ở Thủ đô, đánh dấu thời kỳ đấu tranh mới của Hà Nội - thời kỳ có sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam - đội tiên phong của giai cấp công nhân và nhân dân lao động.
Ngày 16/8/1945, Ủy ban Quân sự cách mạng Hà Nội được thành lập, tích cực chuẩn bị tổng khởi nghĩa, lãnh đạo nhân dân Thủ đô cùng nhân dân cả nước làm nên thắng lợi của cuộc Cách mạng tháng Tám năm 1945, đập tan ách thống trị gần 90 năm của thực dân Pháp và giải phóng dân tộc thoát khỏi ách đô hộ của phát xít Nhật; đưa nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ, trở thành người dân một nước độc lập, làm chủ vận mệnh của mình. Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công, chính quyền về tay nhân dân, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời - Nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiên ở Đông Nam Á, mở ra kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.
Trước hành động bội ước, ngang ngược dùng vũ lực quân sự để đẩy căng thẳng leo thang và vi phạm trắng trợn chủ quyền quốc gia của thực dân Pháp, Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quyết định phát động “Toàn quốc kháng chiến”.
Hưởng ứng Lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng bào và chiến sĩ Thủ đô đã nhất tề vùng lên, với tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”. Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 đã mở đường cho những đoàn quân năm xưa trở về giải phóng Thủ đô. Ngày 10/10/1954, Hà Nội - Thủ đô của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã sạch bóng quân thù, trở thành mốc son, khẳng định thắng lợi hoàn toàn của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, đồng thời mở ra một thời kỳ mới trong lịch sử ngàn năm văn hiến và anh hùng của Thăng Long - Hà Nội.
Sau ngày tiếp quản Thủ đô, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội cùng nhân dân miền Bắc bước vào xây dựng chủ nghĩa xã hội. Đến năm 1965, Hà Nội trở thành một trung tâm văn hóa, giáo dục, công nghiệp lớn của miền Bắc. Trong cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc lần thứ nhất, quân dân Hà Nội đã anh dũng chiến đấu, lập nên kỳ tích “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” - một trong những chiến thắng vĩ đại nhất của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX, góp phần làm thay đổi căn bản cục diện của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, buộc chính phủ Mỹ phải ngồi vào bàn đàm phán ký Hiệp định Paris.
Sau thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, Hà Nội từng bước tháo gỡ khó khăn, tìm tòi con đường đổi mới, khẳng định vị thế: “Hà Nội - trái tim của cả nước”. Bước vào thời kỳ đổi mới, để xứng đáng là đô thị đặc biệt - là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế của cả nước, Đảng bộ, chính quyền thành phố luôn chú trọng công tác quy hoạch, mở rộng không gian đô thị trên cơ sở xây dựng, lập đồ án quy hoạch và nhiều lần mở rộng địa giới hành chính, chú trọng xây dựng văn hóa và phát triển con người Hà Nội xứng đáng là Thủ đô nghìn năm văn hiến và anh hùng - nơi hội tụ, kết tinh và toả sáng những giá trị cao quý của dân tộc Việt Nam.
95 năm qua, Đảng bộ và hệ thống chính trị của Thủ đô Hà Nội luôn thể hiện tinh thần gương mẫu, đoàn kết, trong sạch, vững mạnh toàn diện, tiêu biểu, như sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh thường căn dặn: “Đảng bộ Hà Nội phải làm gương mẫu cho các đảng bộ khác”; Xây dựng đội ngũ cán bộ Thủ đô Hà Nội có trình độ cao, có phẩm chất đạo đức trong sáng, năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới; Xây dựng người Hà Nội hào hoa, thanh lịch, nghĩa tình, văn minh, tiêu biểu cho văn hoá, lương tri và phẩm giá con người Việt Nam.
