Thành phố ven sông - mô hình đô thị được các nước trên thế giới chú trọng phát triển. Một số dòng sông đã trở thành biểu tượng; sông Hudson tại New York (Mỹ); sông Seine tại Paris (Pháp); sông Hàn tại Seoul (Hàn Quốc).
Ở Việt Nam, mô hình thành phố bên sông cũng đã hình thành từ lâu: Đà Nẵng với mô hình thành phố bên sông Hàn; TP.HCM phát triển bên bờ sông Sài Gòn; Huế nằm bên bờ sông Hương. Thời gian đã chứng minh việc phát triển thành phố bên sông là hướng đi đúng đắn khi những đô thị trên đều có sự phát triển vượt bậc. Xác định sông Hồng là trục cảnh quan trung tâm trong Quy hoạch Thủ đô nhằm khẳng định xu thế tất yếu này.
PGS.TS Phạm Trọng Thuật, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội cho biết: “Hà Nội khác với những đô thị khác ở chỗ sông Hồng đóng vai trò rất quan trọng, chi phối không gian và đánh giá việc chúng ta ứng xử như thế nào với một ưu thế về mặt tự nhiên. Từ trước đến nay, chúng ta chưa ý thức đầy đủ nên chưa khai thác tốt về lợi thế này. Và nếu chúng ta coi sông Hồng như một thực thể, như một món quà của thiên nhiên mà chúng ta biết khai thác nó để đưa nó vào đời sống đô thị thì điều đó sẽ khiến Hà Nội có một đặc thù rất riêng, không có được ở các đô thị khác”.
Nguồn lực đất đai hai bên sông Hồng sẽ được phát huy tối đa giá trị để đưa vào khai thác và phát triển. Một số quỹ đất sẽ dành để cải tạo xây mới, tái thiết đô thị. Ngoài việc đưa ra định hướng đối với các khu dân cư, Quy hoạch cũng phân bổ quỹ đất xây dựng tại khu vực 6 bãi sông. Các bãi này được nghiên cứu xây dựng mới với tỷ lệ 5%, bao gồm các khu chức năng đô thị hiện đại, đồng bộ về hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật, có mật độ xây dựng thấp phù hợp với định hướng là trục không gian đặc trưng cây xanh, mặt nước, cảnh quan chủ đạo của đô thị trung tâm.
KTS Trần Huy Ánh, Ủy viên Thường vụ Hội Kiến trúc sư Hà Nội cho biết: “Dòng sông có công dụng đầu tiên là nuôi sống và đem lại nguồn nước sinh hoạt, thứ hai là phục vụ sản xuất, vì chúng ta biết được đất nước chúng ta là một đất nước nông nghiệp thì nông nghiệp không thể thiếu nước được".
Ông Nguyễn Văn Đỉnh, chuyên gia pháp lý bất động sản cho biết: “Sông Hồng hiện nay chưa được khai thác đúng với tiềm năng của nó. Ví dụ như những khu đất chưa được khai thác một cách hiệu quả, vẫn còn rất nhiều khu đất đang bỏ hoang. Và chúng ta thấy rằng sự tiếp cận của người dân, cả du khách đối với sông Hồng hiện nay là tương đối hạn chế do khoảng cách từ đường giao thông xuống đến sông Hồng. Do đó nếu chúng ta thực hiện các việc quy hoạch và thực hiện quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng một cách bài bản, hiệu quả thì đây là một tiềm năng rất là lớn”.
Còn rất nhiều việc phải làm để sông Hồng trở thành trục xanh, trục cảnh quan trung tâm của Thủ đô, là không gian văn hóa di sản, du lịch và dịch vụ, kết nối vùng Thủ đô và vùng Đồng bằng sông Hồng.
Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tạo ra những thời cơ và động lực mới để Hà Nội phát triển trong ngắn hạn và dài hạn, cùng đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam.
