30 năm dấu ấn Cannes của Trần Anh Hùng
Cannes là liên hoan phim uy tín nhất thế giới, được tổ chức vào tháng 5 hàng năm tại thành phố biển xinh đẹp của nước Pháp.
Mùa phim Cannes năm 1993, đạo diễn Trần Anh Hùng 31 tuổi, trở thành chủ nhân hạng mục "Camera D'or" (Camera vàng) - tại Liên hoan phim Cannes 1993 với "Mùi đu đủ xanh" - bộ phim nói tiếng Việt đầu tiên và duy nhất cho đến nay từng nhận được đề cử Oscar.
30 năm sau, Trần Anh Hùng tiếp tục được xướng lên tại liên hoan phim tầm cỡ quốc tế. Bằng sự tinh tế, nhẹ nhàng trong cách thể hiện và diễn xuất ăn ý của các diễn viên, bộ phim "The Taste of Things" giúp Trần Anh Hùng thắng giải "Đạo diễn Xuất sắc nhất" tại Liên hoan phim Cannes hồi tháng 7 vừa qua.
Trước đó, bộ phim nhận tràng vỗ tay 7 phút cùng nhiều lời khen từ báo chí quốc tế, sau buổi chiếu ra mắt ở Cannes. Đầu tháng 12, chuyên trang IndieWire - trang tin phê bình về điện ảnh nổi tiếng xếp "The Taste of Thing" ở vị trí thứ hai trong danh sách 25 phim điện ảnh hay nhất năm 2023. Trang tin nhận xét tác phẩm này như một "món ăn đơn giản được làm từ những nguyên liệu tốt nhất bởi bàn tay đáng tin cậy". Bộ phim khắc họa câu chuyện tình yêu và ẩm thực, thể hiện được triết lý một số món ăn được người sáng tạo ghi dấu ấn đậm sâu đến mức chúng trở thành ký ức, tình cảm để lại "hậu vị" đẹp đẽ.
Nhiều tháng qua, "The Taste Of Things" tham dự nhiều sự kiện điện ảnh quốc tế như Liên hoan phim Kim Mã của Đài Loan, Liên hoan phim Mumbai tại Ấn Độ... Phim được chọn đại diện điện ảnh Pháp tham dự hạng mục "Phim quốc tế xuất sắc" tại Oscar 2024. Những lần về Việt Nam làm việc trong năm 2023, đạo diễn Trần Anh Hùng bày tỏ hy vọng phim sớm đến với khán giả trong nước.
"Dân ngoại đạo" Phạm Thiên Ân thắng giải Cannes
Sau ba thập kỷ kể từ chiến thắng của Trần Anh Hùng với "Mùi đu đủ xanh", hạng mục "Camera D'or" lần thứ hai về tay người Việt. Đó là đạo diễn Phạm Thiên Ân với phim Bên trong vỏ kén vàng. Không chỉ thế, ngày 10/12 trước đó, phim chiến thắng hạng mục "Phim châu Á xuất sắc" trong khuôn khổ Liên hoan phim Quốc tế Singapore. Dù khi chiếu rạp ở Việt Nam, phim được đánh giá là khó tiếp cận khán giả đại chúng vì phong cách kể chuyện trừu tượng, nhiều ẩn dụ, nhưng bộ phim lại đạt được các giải thưởng cao trên đấu trường quốc tế. Thông qua hành trình từ Sài Gòn về quê nhà lo ma chay cho chị dâu và đi tìm anh trai, nhân vật chính của phim bước vào chuyến phiêu lưu tỉnh thức, mình đi tìm mình.
Một điều đặc biệt là Phạm Thiên Ân vốn là dân ngoại đạo, chưa từng theo học khóa đào tạo nào về đạo diễn hay điện ảnh. Anh tự nghiên cứu, tìm hiểu về nghệ thuật thứ bảy thông qua việc xem phim, đồng thời trau dồi nghiệp vụ đạo diễn qua các phim ngắn. Kiếm sống chính bằng công việc làm phim đám cưới, mày mò "phá quy tắc" trong từng sản phẩm, để nâng cao tay nghề kể chuyện bằng hình. Nối tiếp phim đầu tay, Phạm Thiên Ân đang tìm bối cảnh của phim thứ hai tại Việt Nam.
Bùi Thạc Chuyên với lần đầu có phim gửi đi dự tranh Oscar
Không định hướng làm phim thị trường, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên dành nhiều thời gian để đầu tư nội dung, chất lượng phim. Nhờ đó, anh được giới chuyên môn đánh giá cao, giành nhiều giải thưởng uy tín với tác phẩm mới nhất "Tro tàn rực rỡ".
Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 23 khép lại với chiến thắng cao nhất thuộc về "Tro tàn rực rỡ" - dự án của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên gây bất ngờ khi hạ gục hàng loạt phim Việt đạt doanh thu hơn 100 tỷ đồng như Nhà bà Nữ, Đất rừng phương Nam, Siêu lừa gặp siêu lầy, Em và Trịnh để giành giải Bông sen Vàng.
Không những thế, tác phẩm còn thắng các giải thưởng ở hạng mục đạo diễn, quay phim, âm nhạc. Đồng thời, diễn viên Lê Công Hoàng cũng giành về giải Nam phụ xuất sắc, NSƯT Hạnh Thúy nhận giải Nữ diễn viên phụ phim truyện điện ảnh xuất sắc".
Đồng thơi, "Tro tàn rực rỡ" cũng chọn đại diện điện ảnh Việt Nam gửi đến hạng mục "Phim quốc tế xuất sắc" tại Oscar 2024 - Giải thưởng hàng năm dành cho những bộ phim xuất sắc nhất trên toàn thế giới. Đây là lần đầu tiên đạo diễn Bùi Thạc Chuyên có phim được chọn đại diện quốc gia gửi đến giải thưởng danh giá này. Trước đó, phim cũng giành giải cao nhất tại Liên hoan phim ba lục địa ở Pháp, thắng 4 giải quan trọng tại Cánh diều 2023 trong đó có Đạo diễn xuất sắc.
Thành tích này cho thấy dòng phim nghệ thuật vẫn có chỗ đứng riêng, đồng thời khẳng định tên tuổi đạo diễn Bùi Thạc Chuyên trong làng điện ảnh. Sự kỹ tính của Bùi Thạc Chuyên thể hiện trong tác phẩm mới nhất Tro tàn rực rỡ, khiến anh mất hơn 7 năm chuẩn bị và thực hiện.
Dự án được chờ đợi vì nhiều lý do. Phần vì đây là tác phẩm đánh dấu sự trở lại của Bùi Thạc Chuyên sau 10 năm không ra mắt phim điện ảnh kể từ Lời nguyền huyết ngải (2012). Phần vì kịch bản được chuyển thể dựa trên 2 truyện ngắn của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư. Đạo diễn cũng dành nhiều thời gian vào thăm Cà Mau để hiểu đời sống của người dân bản địa, từ đó giúp tác phẩm chân thật hơn.
Với định hướng từ đầu là làm phim nghệ thuật, Bùi Thạc Chuyên không đặt nặng doanh thu mà tập trung thể hiện phong cách cá nhân. Anh cũng không lựa chọn các ngôi sao, trái lại đặt niềm tin vào dàn diễn viên thực lực gồm Lê Công Hoàng, Juliet Bảo Ngọc Doling, Phương Anh Đào, Ngô Quang Tuấn, NSƯT Hạnh Thúy, Thạch Kim Long…
Có thể thấy, quan điểm về nghề của Bùi Thạc Chuyên hoàn toàn trái ngược với tư duy làm phim "mì ăn liền". Để hoàn thành một tác phẩm, đạo diễn có thể dành cả chục năm, mất nhiều công sức và tâm huyết. Loạt giải thưởng Bùi Thạc Chuyên đạt được từ Tro tàn rực rỡ cho thấy những gì anh bỏ ra là hoàn toàn xứng đáng.
Thành công của Trần Anh Hùng, Phạm Thiên Ân và Bùi Thạc Chuyên là tín hiệu đáng mừng cho điện ảnh Việt Nam. Các dòng phim độc lập và nghệ thuật mang đậm dấu ấn Việt Nam hoàn toàn có thể bước ra thế giới mà không cần phải vay mượn từ nước ngoài, mà vẫn chinh phục được khán giả nội địa.
