Định hướng ưu tiên phát triển hạ tầng giao thông trong quy hoạch Hà Nội
Đột phá về hạ tầng giao thông phải là ưu tiên hàng đầu khi quy hoạch Thủ đô Hà Nội, những lĩnh vực khác như thể chế, cơ cấu kinh tế, nguồn nhân lực sẽ theo sau bổ sung. Hà Nội sẵn sàng vay 30-40 tỉ USD làm đề án riêng để phát triển đường sắt đô thị trong 10-15 năm. Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã nhấn mạnh điều này tại hội thảo tham vấn ý kiến đối với Quy hoạch thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn đến năm 2050, do Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp TP Hà Nội tổ chức.
Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng những bất tiện, ách tắc giao thông gây ra tổn thất lớn cho nền kinh tế. Vì vậy, một đô thị muốn phát triển mạnh, cần xây dựng được hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, đáp ứng nhu cầu người dân. Nếu dàn hàng ngang, không chọn lựa ưu tiên hàng đầu sẽ không đủ nguồn lực để phát triển. Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng khẳng định nếu không quyết liệt triển khai, hàng trăm năm nữa cũng không làm xong mạng lưới đường sắt đô thị, không giải quyết được vấn đề phát triển. Còn làm được điều này sẽ tạo động lực mới, kích thích kinh tế Thủ đô phát triển rất mạnh.
Khi đó tăng trưởng kinh tế Hà Nội những năm tới không phải 8,5 - 9,5% theo mục tiêu quy hoạch hiện nay mà có thể đạt tăng trưởng hai con số trong thời gian dài. Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cũng nhấn mạnh, Hà Nội có nguồn lực về đất đai nên có thể vay và trả nhưng cần một chương trình riêng, đề án riêng cho phát triển hạ tầng để tạo đột phá phát triển đô thị như những quả đấm thép.
Dự báo năm 2045, dân số Hà Nội có thể tăng gấp gần hai lần so với hiện nay, đặt áp lực lên hạ tầng đô thị. Do đó, Hà Nội muốn giảm lượng xe cá nhân bằng cách phát triển hệ thống giao thông công cộng. Tại kỳ họp thứ 14 Hội đồng nhân dân TP Hà Nội khóa 16, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh cũng cho biết, sẽ có đề án riêng về phát triển đường sắt đô thị để có cơ chế, nguồn lực riêng thực hiện. Trong Dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) cũng có cơ chế đặc thù để có nguồn lực phát triển hạ tầng Thủ đô, hạ tầng giao thông đối ngoại liên vùng.
Về mạng lưới giao thông, Quy hoạch Thủ đô xác định 13 tuyến đường bộ cao tốc, 10 tuyến quốc lộ với tổng chiều dài khoảng 168km và 38 tuyến đường tỉnh với 390km; cùng với đó là 14 bến xe khách, 8 bến xe tải. Quy hoạch cũng xác định 18 cầu vượt sông Hồng, trong đó 6 cầu đang khai thác, 3 cầu đang thực hiện đầu tư, 9 cầu chưa được đầu tư. Dọc sông Đuống có 4 cầu đã được hình thành. Ngoài ra, quy hoạch định hướng phát triển 14 tuyến đường sắt đô thị, 2 tuyến tàu điện một ray (monorail) và 4 tuyến đường sắt quốc gia kết nối. Các chuyên gia đều nhìn nhận, phát triển giao thông kết nối là khâu đột phá trong quy hoạch thủ đô. Cùng với đó, nguồn lực để thực hiện quy hoạch là vô cùng quan trọng. Nếu chỉ dùng nguồn ngân sách thì chưa đủ. Nguồn lực lớn nằm ở xã hội, cần phải huy động nguồn lực này vào cuộc.
Phát triển hệ thống xe buýt điện của Hà Nội
Các phương tiện khí nén thiên nhiên (CDG) và xe buýt điện do Hà Nội vận hành đã và đang đem đến những hiệu ứng tích cực, được nhân dân tiếp nhận. Bằng chứng là sản lượng tăng không ngừng, lượng khách đi lại thường xuyên cao trong thời gian qua. Sở Giao thông vận tải Hà Nội cũng vừa đề xuất thí điểm đặt hàng sử dụng xe buýt điện sau khi 9 tuyến xe buýt ở thủ đô sắp hết hạn thầu.
Hà Nội có 9 tuyến buýt sẽ hết hạn thầu vào ngày 31/3, gồm tuyến buýt số 05 lộ trình khu đô thị Linh Đàm - Phú Diễn; tuyến 15 bến xe Gia Lâm - Phố Nỉ; tuyến 17 Long Biên - Nội Bài; tuyến 36 Yên Phụ - khu đô thị Linh Đàm; tuyến 39 công viên Nghĩa Đô - Tứ Hiệp; tuyến 43 công viên Thống Nhất - thị trấn Đông Anh; tuyến 54 Long Biên - Bắc Ninh, tuyến 47A Đại học Kinh tế quốc dân - Kiêu Kỵ (Gia Lâm); tuyến 59 thị trấn Đông Anh - Học viện Nông nghiệp Việt Nam. Theo Sở Giao thông vận tải, khi hoàn thiện xong thủ tục đặt hàng, đơn vị sẽ lựa chọn đơn vị tư vấn xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật và đơn giá đối với xe buýt điện loại trung bình và nhỏ, để làm cơ sở đấu thầu các tuyến buýt khi hết thời gian thí điểm. Dự kiến đến năm 2025, Hà Nội có khoảng 68 tuyến buýt sẽ hết hạn thầu và phải đổi chuyển sang buýt điện.
Có thể thấy, việc Hà Nội chuyển đổi xe buýt từ nhiên liệu diesel sang sử dụng năng lượng xanh là xu thế tất yếu. Tuy nhiên quá trình chuyển đổi vẫn còn khó khăn, thách thức. Ông Phạm Đình Tiến - Trưởng phòng Kế hoạch - Vận hành, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội cho hay, kế hoạch, đến năm 2030, tỷ lệ chuyển đổi xe buýt của Hà Nội sẽ đạt 50 - 60%. Dự kiến đến năm 2035, Hà Nội sẽ có tỷ lệ chuyển đổi đạt 90 - 100%, sớm hơn 15 năm so với yêu cầu Chính phủ. Những mục tiêu này thể hiện tầm nhìn cho phát triển bền vững.
Song hiện nay, Hà Nội có tới hơn 2.000 xe buýt trợ giá nhưng chỉ có gần 300 xe sử dụng năng lượng sạch. Tỷ lệ xe buýt năng lượng xanh của Hà Nội hiện nay khoảng 13,6%. Con số này còn khiêm tốn so với những mục tiêu, kỳ vọng đặt ra. Mặc dù các doanh nghiệp rất đồng tình, ủng hộ chuyển đổi phương tiện xanh, sạch, chất lượng dịch vụ mới nhằm tăng sản lượng, doanh thu. Tuy nhiên, doanh nghiệp đang gặp nhiều rào cản bản thân họ không thể giải quyết được.
Có thể kể đến ba thách thức chính. Thứ nhất là vốn đầu tư. Theo tính toán, chi phí đầu tư phương tiện xanh cao gấp 2,4 lần so với xe buýt truyền thống sử dụng diesel. Chi phí này ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn lực của doanh nghiệp. Kèm theo đó là nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng liên quan đến trạm sạc điện, hệ thống trạm biến áp, nguồn cấp điện, hệ thống điều khiển. Thứ hai là việc chuyển đổi đòi hỏi triển khai đồng bộ quy hoạch điện từ trạm sạc, trạm cấp nhiên liệu, chiến lược xây dựng hạ tầng sạc điện cung cấp cho phương tiện xanh. Thứ ba là hiện nay cơ quan chức năng vẫn chưa có cơ chế hướng dẫn doanh nghiệp, nhà đầu tư để xã hội hóa đầu tư cơ sở hạ tầng cung cấp năng lượng xanh cho phương tiện, phục vụ quá trình chuyển đổi xe buýt xanh.
Sở Giao thông vận tải và UBND thành phố Hà Nội đã có những chính sách ưu tiên cho các phương tiện năng lượng sạch. Tuy nhiên, vấn đề chi phí và trợ giá vẫn là những trở ngại lớn nhất. Để tháo gỡ các khó khăn liên quan thì vẫn cần sự đồng lòng, đồng bộ của các cơ quan quản lý Nhà nước trong hoạch định chính sách, đưa ra các giải pháp hỗ trợ mang tính đột phá thì mới có thể đạt hiệu quả./.
