Xuyên qua thời gian

80 năm đã qua, Việt Nam từ một quốc gia thuộc địa nửa phong kiến, đã trở thành một nước độc lập và tự do sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, chấm dứt ách đô hộ của thực dân Pháp, đấu tranh giải phóng dân tộc thống nhất đất nước.

Việt Nam từ một quốc gia nông nghiệp lạc hậu đã vươn mình đổi thay mạnh mẽ; đời sống nhân dân được cải thiện toàn diện, trong khi nền kinh tế từng bước chuyển dịch sang công nghiệp, dịch vụ và công nghệ cao.

Đến năm 2025, Việt Nam được ghi nhận là một trong những nền kinh tế đang phát triển năng động tại châu Á, có vai trò ngày càng quan trọng trong khu vực và trên thế giới, với nền chính trị ổn định, văn hóa đa dạng và xã hội ngày càng tiến bộ, hệ thống giáo dục - đào tạo phát triển mạnh mẽ.

Sáng ngày 02/09/2025, Việt Nam đã trọng thể tổ chức Lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bao gồm lễ diễu binh, diễu hành quy mô lớn tại Quảng trường Ba Đình lịch sử.

Xuyên qua thời gian, 80 năm trở thành dấu mốc lịch sử, để người dân Việt Nam nhìn lại quá khứ, gắn kết với hiện tại và hướng tới tương lai là dịp để triệu trái tim cùng chung nhịp đập, khơi dậy niềm tự hào, tự tôn và tình yêu bất diệt dành cho Tổ quốc.

Hà Phương là một nữ sinh vừa hoàn thành Kỳ thi tốt nghiệp THPT. Ước mơ của em là được trở thành sinh viên của Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, chuyên ngành Thiết kế nội thất.

Để thực hiện được ước mơ của mình, ngay sau khi thi tốt nghiệp THPT, Hà Phương đã tham gia học vẽ tại trung tâm. Đồng thời, em chọn một nơi nổi tiếng của Hà Nội là Vườn hoa con cóc để tập ký họa.

Trong hành trình hiện thực hóa ước mơ của Hà Phương, em luôn luôn có sự hỗ trợ, đồng hành của gia đình, đặc biệt là bố em - một người đang làm trong lĩnh vực xây dựng, đã tư vấn cho em những định hướng cho tương lai.

Sinh nhật tuổi 18 của mình - một cột mốc quan trọng đánh dấu một sự trưởng thành và độc lập, Hà Phương mong sẽ đỗ đại học, sẽ thực hiện được ước mơ trở thành nhà thiết kế nội thất, xây dựng nhiều ngôi nhà thật đẹp…

Trong lúc chờ điểm thi đại học, Phương tìm cho mình một công việc làm thêm. Em được nhận làm trợ giảng cho một ngôi trường mầm non gần nhà. Dù đỗ, hay trượt Đại học thì cuộc sống vẫn phải tiếp tục. Nếu trượt, Phương sẽ tiếp tục học vẽ để quyết tâm thi lại…

Công việc sẽ giúp Phương có thêm trải nghiệm… hiểu giá trị của lao động, biết sẻ chia trách nhiệm với xã hội và nuôi dưỡng bản lĩnh của một người trẻ trên hành trình trưởng thành.

Phương thưởng cho mình một buổi chụp ảnh photobooth. Ngày nay, không cần phải biết chụp ảnh, chỉ cần tạo dáng, bộc lộ cảm xúc, được thử nhiều biểu cảm và bấm nút chọn lựa phông nền. Bạn đã có thể cho ra những bức ảnh đẹp.

Photobooth phản ánh thời đại “ảnh selfie” và văn hóa chia sẻ hình ảnh, thể hiện cá tính. Và một set hình cho không khí ngày hội quốc gia là điều không thể thiếu với cô gái trẻ háo hức đón chờ ngày lễ của đất nước.

Sau những ngày hồi hộp chờ kết quả vào ngành Nội thất mà em ước ao, Hà Phương đã nhận được thư chào tân sinh viên của thầy Hiệu trưởng Trường Mỹ thuật Công nghiệp. Dù có chút tiếc nuối, song cô gái trẻ cũng rất lạc quan về hành trình phía trước: "Đọc xong thư mà tim em đập thình thịch, kiểu vừa vui vừa tiếc. Tiếc là do lúc thi có mấy chỗ bị lỗi ngớ ngẩn, thành ra trượt đúng khoa Nội thất - khoa mà em tâm huyết suốt bao lâu.

Thú thật ban đầu, em hơi hụt hẫng, nhưng nghĩ lại thì… cũng hay. Ngành nào chẳng là nghệ thuật, miễn là mình có đam mê. Biết đâu ngành Gốm lại mở ra một cánh cửa mới, kiểu bất ngờ cho tương lai. Quan trọng là mình được học ở môi trường sáng tạo, nhiều cơ hội để va chạm, để khám phá, để phát triển. Thế hệ tụi em hay nói 'chill thôi', nên em cũng tự nhủ: cứ đi, rồi đường sẽ mở. Vào đại học ở thời điểm này, khi Việt Nam đang thay đổi từng ngày, em thấy mình may mắn cực kỳ. Có khi chính từ cái 'trượt' ban đầu này lại tạo động lực để em cố gắng gấp đôi và biết đâu, một ngày nào đó, em sẽ quay lại với Nội thất bằng một cách khác "ngầu" hơn, "xịn" hơn.

Ở tuổi 18, Hà Phương sẽ bước vào đời, giống như những vòng quay mới. Em sẽ bước vào một hành trình lớn hơn: hành trình tri thức và trưởng thành, sẽ hòa cùng dòng người trẻ tuổi trên khắp cả nước, mang một khát vọng, một hướng đi, học không chỉ để mưu cầu một cuộc sống tốt đẹp hơn cho bản thân, mà còn là trách nhiệm để góp phần làm cho Tổ quốc của mình phát triển rực rỡ hơn. Vì tương lai sẽ được định đoạt trong tay của những lớp người trẻ như em.

Diệu Vy là du học sinh, trở về từ Mỹ. Kết thúc Trung học, Vy chọn học ngành Điện ảnh ở nước Mỹ xa xôi. Vy có học bổng và Vy đã nỗ lực đấu tranh với khoa điện ảnh, để được nhà trường cho phép quay phim bài tập ở ngoài Mỹ.

Vy về Việt Nam mang theo ý tưởng về một câu chuyện cảm hứng từ Văn hoá Việt Nam…

Ông ngoại và mẹ là hai người ủng hộ Vy du học. Trong một xã hội tiến bộ, nhiều bạn trẻ Việt Nam chọn con đường du học. Họ mang theo khát vọng tri thức, đến với các nền giáo dục tiên tiến để học hỏi, tiếp thu tinh hoa khoa học, văn hóa, công nghệ của thế giới. Những bước đi ấy không chỉ thể hiện tinh thần hội nhập, mà còn khẳng định Việt Nam sẵn sàng mở cánh cửa tri thức toàn cầu.

Nhà ở con ngõ trong phố Âu Cơ, không xa là đường Lạc Long Quân. Xa nữa là con đường An Dương Vương - những cái tên gắn liền với lịch sử - văn hóa Việt Nam.

Với Diệu Vy, một người trẻ, việc hiểu về văn hóa là nền tảng để định hình bản sắc trong tương lai. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, tri thức hiện đại có thể mở rộng tầm nhìn, nhưng chính văn hóa dân tộc mới giữ cho thế hệ trẻ sự gắn kết. Hiểu được giá trị của lịch sử, phong tục, của nghệ thuật truyền thống Việt Nam, người trẻ sẽ tìm thấy điểm tựa để sáng tạo và tự tin hội nhập.

"Tôi sẽ lấy Tinh thần 'glocal' (global + local) - tư duy toàn cầu nhưng cắm rễ sâu vào bản địa: toàn cầu là cách làm phim; còn bản địa là cảm hứng về chất liệu Việt Nam. Bộ phim của tôi sẽ lấy cảm hứng từ truyền thuyết Lạc Long Quân và Âu cơ, nhưng được kể dưới góc nhìn đương đại. Nhân vật của tôi sẽ đi lên từ dưới nước. Một bộ phim có tính chất huyền thoại được kể theo cách người trẻ như chúng tôi cảm nhận", Diệu Vy chia sẻ.

Thời gian cho bộ phim bài tập không còn nhiều. Vy cần phải hoàn thiện kịch bản và phải bấm máy trong mùa hè này, trước 2/9 em phải trở lại Mỹ.

Những cơn mưa ngâu cuối mùa làm dấy lên sự lo âu của Vy và ekip. Khó khăn của Vy là tìm được tài chính cho phim. Bạn của Vy, một bạn học cùng ở Mỹ đóng vai trò là sản xuất lên phương án Crowdfunding - huy động vốn từ số đông bạn bè ở cả Việt Nam và Mỹ.

Bằng sự nỗ lực sáng tạo và bản lĩnh của tuổi trẻ, Diệu Vy đã hoàn thành bài tập phim của mình và em đã mang bài tập trở lại Mỹ trước ngày 2/9. Không được hoà cùng dòng người, cùng bạn bè tung tăng trên phố, nhưng dù ở bất cứ đâu, em vẫn luôn tự hào là người Việt Nam, luôn dõi về Việt Nam - nơi có gia đình và Tổ quốc của em. Và với thời đại của em, của Internet mạnh và nhanh, việc theo dõi lễ diễu hành qua mạng là điều hết sức đơn giản.

Trải qua hai cuộc chiến tranh, Thiếu tướng Nguyễn Như Ngà (sinh năm 1929, năm nay 97 tuổi, cựu chiến binh Quân đội Nhân dân Việt Nam) là thế hệ được sống cùng lịch sử của 80 năm trước, của những dấu mốc không thể phai mờ năm 1945.

"Lịch sử Việt Nam từ xưa đến giờ có lẽ không lúc nào khổ như năm 1945: hàng triệu người đã chết đói nằm la liệt ở đường; 95% dân mình không biết chữ, phụ nữ thì gần như không biết chữ. Cách mạng tháng Tám thành công đã mở ra một thời kỳ mới, đem đến một luồng không khí đặc biệt và chỉ những người nào bị nô lệ khốn cùng thì mới hiểu được thế nào là vinh dự của một nước độc lập", ông Ngà xúc động kể lại.

Ông Ngà hiện sống tại Viện dưỡng lão. Nhiều người Việt Nam vẫn quan niệm Viện dưỡng lão là một nơi "đưa người già đến ở", là nơi con cháu chối bỏ trách nhiệm. Nhưng với ông Ngà và đa số những người tiến bộ, thì đây là một phần quan trọng của hệ sinh thái chăm sóc xã hội hiện đại. Ở các nước đang phát triển, đầu tư và phát triển mô hình này là bước đi cần thiết để thích nghi với xu hướng dân số già, nâng cao chất lượng cuộc sống và phát triển bền vững toàn xã hội.

Trong những ngày Hà Nội hối hả chuẩn bị cho lễ kỷ niệm Quốc khánh 2/9, người dân háo hức mong chờ một Đại lễ diễu binh, diễu hành lớn nhất trong 80 năm qua, khắp phố rực rỡ cờ hoa. Không chỉ Hà Nội, mà cả đất nước đang náo nức bước vào ngày hội lớn - ngày đánh dấu chặng đường 80 năm xây dựng và phát triển, từ đói nghèo của quá khứ đến diện mạo của một quốc gia phát triển, hiện đại hôm nay.

Hoà cùng với không khí của sắp tới ngày Lễ, những điều dưỡng viên của Viện dưỡng lão tổ chức các cuộc thi "Nhớ nguồn", khơi gợi ký ức thanh xuân của những người cao tuổi. Những ký ức đã gợi đến cho ông Ngà về một thời binh nghiệp, về những người đồng đội đã hi sinh và cả những thân phận phụ nữ trong chiến tranh.

"Cuộc chiến tranh giành độc lập của chúng ta rất hào hùng nhưng cũng rất đau thương. Ở thời kỳ đó, trên đồng ruộng Việt Nam không còn thanh niên, phụ nữ phải kéo cày, bởi thanh niên vào miền Nam hết rồi. Việt Nam huy động quân rất nhiều và hi sinh cũng rất nhiều, gần như làng nào cũng có nghĩa trang liệt sĩ. Thậm chí phụ nữ cũng phải vào chiến trường để làm công binh, làm thanh niên xung phong", ông Ngà nhớ lại.

Trên con đường băng qua cánh đồng lúa chín của dẻo đất miền Trung, hoạ sĩ Đặng Ái Việt - một người phụ nữ 77 tuổi, đang trong hành trình chạy xe dọc đất nước Việt Nam. Bà đang trên đường đi thực hiện một sứ mệnh, một lời hứa của mình. Bà dừng lại ở địa phận Quảng Nam và có cảm giác như đang gặp sự quen thuộc của cảnh vật nơi này.

"Tôi được sinh ra ở Tiền Giang - quê hương đồng ruộng. Vì vậy, khi mà đi ngang những cánh đồng lúa, thấy mùi lúa trổ đòng đòng, mùi thơm của lúa tôi thường nhớ về chính tuổi thơ của mình", họa sĩ Ái Việt chia sẻ.

Trong chiến tranh chống Mỹ, vùng đất Quảng Nam là một khu vực chiến lược, đường mòn Hồ Chí Minh trên đất Quảng Nam được sử dụng để vận chuyển quân, vũ khí từ Bắc vào Nam. Nhưng cảng và sân bay quân sự lớn ở Quảng Nam là căn cứ quan trọng của Mỹ và quân chính quyền Sài Gòn. Hàng chục ngàn liệt sĩ đã hi sinh trên mảnh đất này, để lại nhiều nỗi đau bất tận cho các bà mẹ Việt Nam anh hùng.

Nghị quyết 76 đã sắp xếp lại đơn vị hành chính trong cả nước, một cuộc cải tiến lớn đưa 63 tỉnh, thành phố còn lại 34 tỉnh thành phố. Quảng Nam sáp nhập cùng Đà Nẵng, trở thành thành phố Đà Nẵng mạnh mẽ và phát triển hơn. Đó cũng là lý do để hoạ sĩ Đặng Ái Việt chạy xe máy từ TP. Hồ Chí Minh về Đà Nẵng thực hiện dự án hội hoạ của mình.

Dự án của Hoạ sĩ Đặng Ái Việt là vẽ chân dung của các bà Mẹ Việt Nam Anh hùng ở cả 3 miền Bắc - Trung - Nam.. - những người phụ nữ đã hi sinh chồng, con của mình cho công cuộc giải phóng dân tộc và hoà bình cho 80 năm Tổ quốc Việt Nam.

Dự án này, bà đã thực hiện trong suốt 10 năm, đã vẽ hàng ngàn bức chân dung…và bây giờ là Thành phố Đà Nẵng mới.

77 tuổi, độc hành rong ruổi hàng ngàn cây số khắp Việt Nam, những cung đường xấu, những xa lộ nhiều xe hỗn hợp, nguy hiểm nhưng chưa bao giờ ngăn nổi bánh xe bà tìm tới với các Mẹ Việt Nam Anh hùng.

Sâu trong vùng quê của Đại Lộc (Quảng Nam), hoạ sĩ Ái Việt bắt đầu thắp nén hương trên bàn thờ liệt sĩ và xin phép, trò chuyện tâm linh với các Anh hùng liệt sĩ trước khi vẽ chân dung mẹ và vợ của họ.

Cuộc đời vốn dĩ không phải lúc nào cũng thuận buồm xuôi gió, bởi thử thách là một phần tất yếu của hành trình. Những đổi thay luôn song hành và mỗi ngày, bất ngờ luôn xuất hiện với người họa sĩ trong hành trình vẽ các Mẹ Việt Nam Anh hùng: có những nơi khi tới… Mẹ đã không còn; có những nơi Mẹ đã yếu lắm không ngồi dậy để vẽ được, họa sĩ lại chụp ảnh để về ngồi vẽ lại trong căn gác trọ.

Họa sĩ Ái Việt không chọn vẽ anh hùng trên chiến trường, mà vẽ những người Mẹ - biểu tượng của tình yêu, sự mất mát và sức chịu đựng phi thường. Mỗi bà Mẹ Việt Nam Anh hùng là một cảnh đời, là những câu chuyện về lịch sử bi hùng và là những bức chân dung khắc họa sức sống mãnh liệt. Mỗi nét cọ của bà là một lời cảm ơn với những hi sinh thầm lặng. Bà cho thấy hội hoạ cũng là một cách “kể chuyện” lịch sử đầy cảm xúc, để không ai bị lãng quên.

Sau khi hoàn thành các bức vẽ, hoạ sĩ Đặng Ái Việt có mặt tại chính quyền, xác nhận vào những bức tranh, vào những tác phẩm. Dấu ấn của hàng ngàn bà mẹ Việt Nam anh hùng được lưu dấu tại địa phương của họ. Chính quyền địa phương xã Đại Lộc, gặp gỡ, xúc động và cảm ơn bà vì những gì bà đã làm cho những Mẹ Việt Nam Anh hùng.

Sáng sớm hôm ấy, ông Ngà dậy sớm hơn mọi khi. Ông đến gần con đường Hùng Vương, gần với Quảng trường Ba Đình hoà cùng dòng người, để sống lại khoảnh khắc của 80 năm trước…

Cả đời ông đã cống hiến cho Quân đội Nhân dân Việt Nam. "Đã 80 năm trôi qua, tôi đã chứng kiến ngày đầu lập nước năm 1945. Sau 80, đất nước đổi mới, tôi không nghĩ rằng mình được sống đến ngày hôm nay. Trải qua hai cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ, tôi hiểu giá trị của hoà bình… Hãy giữ lấy hòa bình này, vì nó đổi bằng máu và nước mắt", ông Ngà xúc động nói.

Ở đường Thanh Niên, Hà Phương cũng háo hức từ rất sớm…

"Đêm trước ngày 2/9, em không chợp mắt nổi, trong đầu toàn hình dung sáng mai sẽ như thế nào. Thế hệ tụi em lớn lên cùng Internet nên em đã đọc, đã xem rất nhiều tư liệu về Quân đội Việt Nam - từ những ngày gian khổ, đi lên từ con số 0 cho đến khi hiện đại, hùng mạnh như bây giờ. Nghĩ thôi mà thấy rạo rực, tự hào muốn rơi nước mắt.

Sáng hôm đó, đứng giữa biển người, em mới hiểu thế nào là 'không khí lễ hội quốc gia'. Ai cũng vui, cũng cười, cũng hò reo, kiểu như cả trăm ngàn người mà vẫn cảm giác thân quen như người nhà. Người lạ mà không thấy xa lạ, ai cũng hồ hởi, chia sẻ cho nhau chai nước, cái quạt tay, hỏi han nhau xem đứng lâu có mệt không, cảm giác đúng nghĩa 'gia đình Việt Nam khổng lồ'.

Rồi khoảnh khắc đoàn quân tiến qua, tiếng nhạc rộn ràng, tiếng hô vang dậy, cả đám đông như bùng nổ. Em đứng ngay đường Thanh Niên, chỗ xe tăng chạy ngang. Khi những quân nhân quay sang cười, giơ tay chào, trời ơi cảm giác vừa gần gũi vừa ngầu, kiểu vừa thân thiện như anh trai, mà vẫn cực kỳ oai hùng".

Ở xa xa nơi vùng đất nào đó, trên dải đất Việt Nam, hoạ sĩ Đặng Ái Việt không nghỉ, bà dành cả 2/9 để vẽ một chân dung bà mẹ Việt Nam anh hùng…

Phía bên kia địa cầu, nước Mỹ xa xôi, Diệu Vy xem truyền hình online, gọi điện về Việt Nam cho mẹ. Internet kết nối em với quê hương, như sợi dây vô hình trong tâm trí kết nối người Việt Nam trên khắp thế giới với đất nước, với cội nguồn…

Ngày 2/9 năm nay và nhiều năm nữa, có thể vẫn còn nguyên sức lay động, như một ngọn lửa nhỏ luôn cháy trong tim của Vy, của Phương, của bà Việt, ông Ngà hay của cả triệu người dân dân Việt Nam. Sự xúc động, tự hào… cảm giác được là một phần của lịch sử, được sống giữa khoảnh khắc mà cả dân tộc ngẩng cao đầu trước thế giới.

Tác giả: Đào Thanh Hưng
Thiết kế: Thanh Nga