ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Ông Trump ngày 21/11 đã ra hạn chót cho Ukraine phản hồi về đề xuất hòa bình muộn nhất là vào ngày 27/11, nếu không Washington sẽ hạn chế cung cấp thông tin tình báo và vũ khí cho Kiev.

Trong bối cảnh Nga tiếp tục giành lợi thế trên chiến trường, còn châu Âu phản ứng dè dặt với đề xuất của Mỹ, giới quan sát cho rằng, Ukraine dường như đang ở ngã rẽ quyết định: hoặc bảo vệ chủ quyền bằng cái giá tiếp tục chiến đấu, hoặc chấp nhận một thỏa thuận hòa bình mang nhiều yếu tố bất lợi để duy trì liên minh với Washington.

Tổng thống Ukraine Zelensky ngày 21/11 thừa nhận, Ukraine đang đối mặt một lựa chọn “cực kỳ khó khăn”: hoặc đánh đổi phẩm giá và tự do, hoặc mạo hiểm đánh mất sự ủng hộ từ Mỹ. Ông cho rằng kế hoạch hòa bình của Washington - vốn đáp ứng nhiều yêu cầu then chốt của Moscow, là điều “không thể chấp nhận”. Ông kêu gọi người dân Ukraine đoàn kết, khẳng định ông sẽ không bao giờ phản bội đất nước.

“Ukraine hiện ở một trong những thời khắc khó khăn nhất. Giờ đây, Ukraine có thể phải đối mặt với một lựa chọn: hoặc là mất đi phẩm giá; hoặc là nguy cơ mất đi một đối tác chủ chốt; hoặc là chấp nhận kế hoạch 28 điểm đầy phức tạp; hoặc là bước vào một mùa đông cực kỳ khắc nghiệt và những rủi ro đi kèm khác. Tôi sẽ chiến đấu ngày đêm để đảm bảo rằng, ít nhất hai điều trong kế hoạch hòa bình không bao giờ bị đánh đổi, đó là phẩm giá và tự do của người dân Ukraine. Lợi ích quốc gia của Ukraine phải được đặt lên hàng đầu”, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khẳng định.

Về phía Mỹ, Tổng thống Donald Trump tuyên bố, Ukraine nên chấp thuận kế hoạch trong vòng một tuần, nhấn mạnh thời hạn trước dịp Lễ Tạ ơn, tức ngày 27/11 là “phù hợp”. Ông cảnh báo, nếu giao tranh tiếp diễn, Ukraine vẫn sẽ mất những vùng lãnh thổ mà họ phải nhượng lại cho Nga theo kế hoạch hòa bình của Washington.

“Ông Zelensky sẽ phải thích kế hoạch hòa bình do Mỹ đề xuất, nếu không thì Ukraine cứ tiếp tục chiến đấu. Sẽ đến lúc ông ấy phải chấp nhận một điều gì đó", ông Trump tuyên bố.

Theo kế hoạch hòa bình gồm 28 điểm, Mỹ và các nước khác sẽ công nhận chủ quyền của Nga đối với bán đảo Crimea, vùng Donbass (gồm Lugansk và Donetsk) và các vùng lãnh thổ khác mà Ukraine sẽ phải nhượng bộ. Đổi lại, Kiev sẽ được Mỹ và châu Âu bảo đảm an ninh; một khu vực phi quân sự sẽ được thiết lập tại các khu vực lực lượng Ukraine rút quân và quân đội Ukraine sẽ bị cắt giảm đáng kể và bị tước bỏ vũ khí tầm xa.

Kế hoạch của Mỹ cũng quy định lệnh cấm triển khai quân đội nước ngoài trên lãnh thổ Ukraine và công nhận tiếng Nga là ngôn ngữ quốc gia ở Ukraine. Theo Bloomberg, kế hoạch cũng dự kiến dỡ bỏ các lệnh trừng phạt chống Nga và tài sản Nga bị phong tỏa được đưa vào một quỹ đầu tư mà Mỹ có phần lợi nhuận. Tuy nhiên, điều khoản quan trọng nhất đối với Kiev - các đảm bảo an ninh ràng buộc tương đương Điều 5 NATO chỉ xuất hiện bằng một dòng ngắn gọn, không chi tiết.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố, kế hoạch hòa bình do Mỹ đề xuất có thể là nền tảng cho một giải pháp cuối cùng cho cuộc xung đột kéo dài gần bốn năm.

“Chúng tôi đã nhận được kế hoạch hòa bình do Mỹ đề xuất, thông qua các kênh liên lạc hiện nay. Tôi cho rằng nó có thể được sử dụng làm cơ sở cho một giải pháp hòa bình cuối cùng, nhưng chúng tôi vẫn chưa thảo luận chi tiết với nhau và tôi có thể đoán được lý do. Lý do vẫn như cũ: cho đến nay, Mỹ vẫn chưa nhận được sự đồng ý từ Ukraine và Ukraine phản đối kế hoạch này”, ông Putin cho biết.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cảnh báo, Tổng thống Zelensky nên bắt đầu đàm phán “ngay bây giờ” hoặc sẽ mất thêm lãnh thổ. Theo ông Peskov, tiếp tục chiến sự là điều vô nghĩa và nguy hiểm với Ukraine.

Các nhà lãnh đạo châu Âu, những người không được tham vấn về kế hoạch 28 điểm của Mỹ đã bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ, “đầy đủ và không lay chuyển” đối với Kiev. Ủy viên cấp cao EU phụ trách Chính sách An ninh và Đối ngoại, bà Kaja Kallas cho biết, kế hoạch hòa bình của châu Âu khác với Mỹ, chỉ tập trung vào hai mục tiêu chính: làm suy yếu Nga và hỗ trợ Ukraine. Thủ tướng Anh Keir Starmer, Thủ tướng Đức Friedrich Merz và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã có cuộc điện đàm chung với Tổng thống Zelensky, trong đó nhấn mạnh lực lượng vũ trang Ukraine phải duy trì khả năng bảo vệ đất nước và đường ranh giới hiện tại chỉ có thể được xem như điểm khởi đầu cho các cuộc đàm phán tương lai.

Trong khi đó, một số nhà phân tích đánh giá, thời điểm Mỹ thúc đẩy kế hoạch hòa bình là “đặc biệt bất lợi” cho Kiev, khi Tổng thống Zelensky vừa phải đối phó với các cuộc tấn công của Nga vừa đối mặt với các biến động chính trị liên quan tới đại án tham nhũng trong nước. Điện Kremlin cho biết, khoảng 5.000 binh sĩ Ukraine đang bị mắc kẹt ở bờ đông sông Oskil, thuộc vùng Kharkov, trong bối cảnh Kiev phải căng mình ngăn đà tiến công của Nga tại Pokrovsk, Myrnohrad và Zaporizhzhia.

Chuyên gia Jim Townsend, cựu quan chức Lầu Năm Góc nhận định, tình thế suy yếu trên chiến trường khiến áp lực buộc Ukraine phải ký thỏa thuận ngày càng lớn. Nếu Mỹ rút lại sự ủng hộ, thì Kiev sẽ bị đẩy vào thế buộc phải chấp nhận, dù điều đó khó khăn đến mức nào.