Tôn vinh tiếng Việt - tự hào bản sắc Việt
Giữa dòng chảy công nghệ và mạng xã hội, gìn giữ tiếng Việt khoa học, hợp lý chính là góp sức cho sự nghiệp chấn hưng văn hóa, giữ vững bản sắc dân tộc.
Tiếng Việt - tiếng mẹ đẻ của hơn 100 triệu người Việt, trải qua lịch sử hàng nghìn năm, đã tiếp thu, dung nạp nhiều yếu tố văn hóa mới, góp phần làm giàu tâm hồn, văn hóa dân tộc.
Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bài nói chuyện tại Đại hội lần thứ III của Hội Nhà báo Việt Nam ngày 8/9/1962 đã nhấn mạnh: "Tiếng nói là thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng quý báu của dân tộc. Chúng ta phải giữ gìn nó, quý trọng nó, làm cho nó phổ biến ngày càng rộng khắp".
Ngày 21/8, Bộ Ngoại giao phối hợp với Đài Hà Nội thực hiện Gala “Tiếng Việt thân thương” và trao giải “Sứ giả tiếng Việt” cho những công dân ở nước ngoài, nhằm tôn vinh những cá nhân, tập thể có đóng góp đặc biệt cho việc gìn giữ và lan tỏa tiếng Việt.
Vẻ đẹp của tiếng Việt
Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, tiếng Việt trở thành sợi dây gắn kết cộng đồng, là cầu nối giữa các thế hệ, giữ vai trò quan trọng trong việc bảo tồn, phát huy bản sắc Việt trong hội nhập quốc tế. Sự giàu đẹp của tiếng Việt chính là ở tính đa dạng, phong phú và giá trị bền vững.
Tiếng Việt hiện nay có khoảng 17.000 âm tiết - 17.000 thành tố có thể tạo từ. Từ đó, thông qua sự kết hợp linh hoạt, hình thành nên hàng triệu từ ngữ mới. Trong đời sống, tiếng Việt là công cụ giao tiếp kết nối con người trên khắp mọi miền đất nước; tạo sự gắn bó, hiểu biết lẫn nhau giữa các thế hệ, các vùng miền, từ thành thị đến nông thôn, từ miền xuôi đến miền ngược. Tiếng Việt cũng là phương tiện chính trong hệ thống giáo dục quốc gia, từ tiểu học đến đại học. Hệ thống chữ Quốc ngữ giúp việc học tập trở nên dễ dàng, góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân tài, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.
Trong lịch sử, tiếng Việt ghi dấu mọi chặng đường của dân tộc, từ thời kỳ Bắc thuộc, đấu tranh giành độc lập, thống nhất đất nước, đến thời kỳ đổi mới và phát triển. Các tư liệu lịch sử viết bằng chữ Nôm, chữ Hán, chữ Quốc ngữ là kho báu vô giá, giúp thế hệ sau hiểu rõ hơn truyền thống anh hùng, tinh thần bất khuất của cha ông.
GS.TS Nguyễn Minh Thuyết nhìn nhận: "Trong nhiều yếu tố hình thành dân tộc, kết nối các thành viên của cộng đồng, yếu tố quan trọng nhất là ngôn ngữ. Suốt 1.000 năm sử, cha ông chúng ta vẫn đấu tranh bền bỉ để gìn giữ, phát triển văn hóa Việt Nam, trao lại cho chúng ta một tiếng Việt phát triển mạnh mẽ, đủ sức truyền tải tất cả kiến thức khoa học, sáng tác văn học".
Đối với cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, tiếng Việt là sợi dây kết nối với quê hương, giữ gìn bản sắc văn hóa và truyền thống gia đình. Các lớp học tiếng Việt dành cho thế hệ trẻ trong cộng đồng kiều bào đã góp phần duy trì sự gắn kết tình cảm, văn hóa xuyên biên giới.
Ông Nguyễn Duy Anh, Hiệu trưởng Học viện Nhật ngữ GAG, Chủ tịch Hội người Việt Nam tại Fukuoka (Nhật Bản) chia sẻ: "Tôi qua Nhật đã 20 năm, hiện sinh sống, học tập, làm việc tại Nhật Bản. Đối với chúng tôi - những người xa quê hương, nhiều thế hệ con cháu sinh ra ở Nhật nói riêng và trên thế giới nói chung, sợi dây kết nối giữa Việt Nam và các cháu chính là tiếng Việt, văn hóa Việt. Vì vậy, chúng tôi có trách nhiệm gìn giữ và truyền đạt tiếng Việt cho các con, các cháu".
Với sự hội nhập sâu rộng vào cộng đồng quốc tế, việc phát triển tiếng Việt không chỉ dừng ở bảo vệ sự trong sáng của ngôn ngữ, mà còn hướng tới sự sáng tạo và đổi mới. Các nghệ sĩ, nhà văn, nhà thơ, nhà nghiên cứu ngôn ngữ có vai trò quan trọng trong việc phát triển tiếng Việt thành một ngôn ngữ đa dạng, phong phú, phù hợp với xu hướng mới nhưng vẫn giữ giá trị cốt lõi.
Nghệ sĩ Nigeria và tình yêu tiếng Việt
Cee Jay, tên thật Igbokoyi Jesuloluwu (quốc tịch Nigeria, sinh năm 1989), được cộng đồng mạng biết đến nhờ khả năng nói tiếng Việt lưu loát như người bản địa, cùng các video hài hước về đời sống thường nhật. Anh từng đặt chân tới nhiều châu lục trước khi đến Việt Nam. Yêu tiếng Việt, Cee Jay trở thành giảng viên tiếng Anh nói tiếng Việt, mong muốn chia sẻ góc nhìn của mình về văn hóa Việt tới mọi người.
Anh chia sẻ: "Các cụ ngày xưa nói, nếu bạn truyền tải thông điệp bằng ngôn ngữ người ta hiểu, nó sẽ đi vào đầu họ; nhưng nếu truyền tải bằng tiếng mẹ đẻ của họ, nó sẽ đi vào tim. Khi tôi giảng dạy bằng tiếng Việt với kiến thức và kinh nghiệm của mình, học sinh tiếp thu nhanh hơn nhiều. Tôi vui vì được tìm hiểu, chia sẻ văn hóa Việt với người Việt và cả con cái mình sau này".
Học tiếng Việt từ vợ, từ những cuộc trò chuyện trên đường và kiên nhẫn bắt chước từng câu nói, cách nghe…, sau nhiều năm, Cee Jay sử dụng thành thạo cả tiếng lóng giới trẻ. Tuy nhiên, với vai trò thầy giáo, anh luôn chọn cách diễn đạt chuẩn mực để tôn trọng học trò và chính tiếng Việt.
Chương trình học chỉ 13 tháng, nhưng nay đã thành 13 năm gắn bó với Việt Nam. Ngoài tình yêu đôi lứa, ẩm thực, Cee Jay bị níu chân bởi ngôn ngữ giàu đẹp và thân thương - tiếng Việt. Chính tình yêu ấy đã biến anh thành “sứ giả” đặc biệt, góp phần đưa văn hóa và con người Việt Nam đến gần hơn với bạn bè quốc tế.
Câu chuyện về sứ giả tiếng Việt ở nước ngoài
Cách xa quê hương hàng nghìn cây số, nhiều người Việt vẫn gìn giữ tiếng mẹ đẻ như một phần máu thịt. Họ dạy con cái tiếng Việt trong gia đình, lan tỏa qua lớp học, câu lạc bộ, mạng xã hội… để thế hệ sau vẫn “nghe - nói - hiểu” tiếng Việt như tiếng của trái tim.
Tại Australia, có một sứ giả thầm lặng đang miệt mài xây dựng ngôi trường “Yêu tiếng Việt” - khởi nguồn từ trái tim của một người cha. Bắt đầu bằng câu lạc bộ đọc sách và các lớp học nhỏ, Tiến sĩ Nguyễn Thế Dương mong muốn khơi dậy sự hứng thú với tiếng Việt một cách tự nhiên nhất. Tuy nhiên, để việc học đạt hiệu quả, anh nhận thấy cần một bộ giáo trình thật sự phù hợp.
Cuối năm 2016, anh cùng hai đồng nghiệp tại Viện Ngôn ngữ học Việt Nam biên soạn bộ sách “Tiếng Việt của em”. Đến năm 2019, bộ sách được phát hành và đưa vào giảng dạy tại trường “Yêu tiếng Việt”, giúp việc học trở nên dễ dàng và tạo hứng thú cho học sinh.
Tiến sĩ Nguyễn Thế Dương, Giám đốc Trường Yêu tiếng Việt (Australia) chia sẻ: "Tôi sinh ra, lớn lên và đồng hành cùng tiếng Việt suốt chặng đường học tập. Sống ở nước ngoài nhưng tôi tự hào vì mỗi ngày được nói tiếng Việt, dùng tiếng Việt để dạy cho các bạn trẻ khắp năm châu. Tôi còn nợ thanh niên rất nhiều, nên sẽ tiếp tục truyền cảm hứng về tình yêu tiếng Việt đến các thế hệ học sinh gốc Việt trên toàn thế giới".
Tiếng Việt không chỉ kết nối các em với gia đình và quê hương, mà còn là hành trang quý giá để bước vào tương lai trong xã hội đa văn hóa. Giữ tiếng Việt chính là giữ bản sắc.
Em Dora Minh Mai, học sinh Trường Yêu tiếng Việt nói: "Con thấy bộ sách TVCE rất hay, dễ hiểu, có hình ảnh đẹp về Việt Nam. Khi con về Việt Nam với ông bà, con sẽ kể về nhiều nơi đẹp ở Việt Nam".
Với những hành trình đầy tâm huyết và sáng tạo, nhiều thầy cô và gia đình khắp thế giới đang nỗ lực mỗi ngày để tiếng Việt tiếp tục nảy mầm nơi xa xứ. Họ lan tỏa tình yêu tiếng Việt đến mọi nơi, để thế hệ trẻ gốc Việt sinh ra và lớn lên ở nước ngoài thêm hiểu và tự hào vì mình là người Việt Nam, gắn bó với cội nguồn, đồng thời nâng cao vị thế tiếng Việt và đất nước Việt Nam trên trường quốc tế.
Gala "Tiếng Việt thân thương 2025"
Gala "Tiếng Việt thân thương 2025" là chương trình thuộc khuôn khổ “Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài”, do Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài (Bộ Ngoại giao) chủ trì. Chương trình tôn vinh những cá nhân có đóng góp tích cực trong việc lan tỏa tiếng Việt ra thế giới, là hoạt động ý nghĩa hưởng ứng Ngày Tôn vinh tiếng Việt 8/9 hằng năm.
Sau hai năm triển khai Đề án “Ngày Tôn vinh tiếng Việt”, các hoạt động hưởng ứng diễn ra sôi nổi, đa dạng, có sự tham gia tích cực của các cơ quan trong nước, chính quyền địa phương và đông đảo kiều bào trên toàn thế giới. Đây là dịp vinh danh những cá nhân góp phần gìn giữ, lan tỏa tiếng Việt và các giá trị văn hóa Việt Nam trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài.
Tiếp nối thành công các mùa trước, Gala "Tiếng Việt thân thương 2025" quy tụ đông đảo kiều bào và bạn bè quốc tế yêu tiếng Việt. Nhiều gương mặt tiêu biểu được vinh danh “Sứ giả Tiếng Việt” - những con người thầm lặng nhưng bền bỉ, góp phần đưa tiếng Việt vươn xa. Sự kiện khẳng định: tiếng nói và bản sắc văn hóa dân tộc là hành trang để người Việt hội nhập quốc tế mà không hòa tan.
Năm nay, Gala "Tiếng Việt thân thương 2025" với chủ đề “Dòng sông chảy mãi, gắn kết muôn phương” vào tối 21/8 sẽ được truyền hình trực tiếp trên sóng truyền hình và các nền tảng số của Đài Hà Nội.
