Mở quyền cho viên chức phải đi đôi phòng chống trục lợi
Tại phiên thảo luận sáng 13/11, Quốc hội khoá XV đã cho ý kiến về dự án Luật Viên chức (sửa đổi). Nhiều đại biểu bày tỏ quan điểm cần mở rộng quyền cho viên chức trong hoạt động nghề nghiệp và kinh doanh, song phải đi đôi với cơ chế kiểm soát chặt chẽ để tránh lợi dụng chức vụ, xung đột lợi ích.
Phát biểu tại nghị trường, các đại biểu quốc hội bày tỏ sự băn khoản về quyền của viên chức trong ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp và hoạt động kinh doanh. Theo dự thảo, Điểm b, Khoản 1, Điều 13 cho phép viên chức được góp vốn, tham gia quản lý, điều hành doanh nghiệp, hợp tác xã, bệnh viện, cơ sở giáo dục, tổ chức nghiên cứu khoa học ngoài công lập, trừ trường hợp pháp luật về phòng chống tham nhũng hoặc pháp luật chuyên ngành có quy định khác.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn Hải Phòng) đánh giá đây là quy định mở, tạo cơ hội để viên chức khai thác và phát huy năng lực, góp phần tận dụng chất xám, trình độ chuyên môn của đội ngũ viên chức trong khu vực tư nhân. Tuy nhiên, đại biểu cũng cho rằng song song với việc mở rộng quyền này, cần siết chặt các quy định về cơ chế kiểm soát và phòng chống tham nhũng.
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nhận định: "Quy định này tiềm ẩn nguy cơ xung đột lợi ích giữa vị trí công tác trong khu vực công và khu vực tư, đặc biệt khi viên chức giữ chức vụ quản lý ở cả hai đơn vị cùng lĩnh vực. Điều này có thể dẫn tới lợi dụng chức vụ trong khu vực công để trục lợi cho đơn vị tư nhân. Vì vậy, cần cấm viên chức quản lý tham gia điều hành cơ sở kinh doanh, hoạt động tư nhân cùng lĩnh vực, đồng thời quy định cơ chế kê khai, minh bạch, giám sát và giải trình việc góp vốn, tham gia quản lý của viên chức tại khu vực tư, đặc biệt với đối tượng là viên chức quản lý."
Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) cho rằng giữa Luật Viên chức (sửa đổi) và Luật Nhà giáo đang có điểm chưa thống nhất. Luật Nhà giáo đang quy định việc tuyển dụng viên chức do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn, quy định, trong khi dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi) lại giao thẩm quyền tuyển dụng cho người đứng đầu cơ quan, đơn vị.
Đại biểu Phạm Văn Hòa bày tỏ: "Đối với các đơn vị sự nghiệp ngoài khối đại học, như các trường phổ thông, việc tuyển dụng có do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, huyện, xã thực hiện hay không? Có phải thực hiện theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo không? Tôi đề nghị vấn đề này cần được làm rõ, quy định rành mạch. Hiện nay, chúng ta đang chuẩn bị thông qua Luật Nhà giáo, trong đó đã quy định rõ Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn công tác tuyển dụng viên chức ở tất cả các cấp, từ trung ương đến cơ sở. Vì vậy, tôi đề nghị nên thực hiện theo quy định của Luật Nhà giáo."
Nhiều đại biểu cũng góp ý về quy định hợp đồng làm việc đối với viên chức. Theo Khoản 1, Điều 20 dự thảo, hợp đồng được xác lập trên cơ sở “thỏa thuận” giữa viên chức và người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập. Tuy nhiên, ý kiến cho rằng quy định này chưa phù hợp vì hợp đồng làm việc của viên chức mang tính hành chính, không có yếu tố thương lượng bình đẳng như quan hệ lao động thông thường. Việc coi đây là sự thỏa thuận dễ gây hiểu nhầm, làm mất đi tính đặc thù của khu vực sự nghiệp công.
