ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Tôi còn nhớ những buổi chiều oi ả ở phương Nam, thường theo chân một người bạn ghé hàng tào phớ trong hẻm nhỏ của bà cụ gốc Hà Nội. Quán đơn sơ, chỉ vài chiếc ghế con, nhưng lúc nào cũng đông người. Bà cụ vấn tóc bằng chiếc trâm bạc, chậm rãi mà duyên dáng, khẽ nhìn tôi rồi hỏi: “Cháu chắc là người Hà Nội, hay từ miền Bắc vào phải không? Bà thấy cháu rất hay ghé ăn. Bà nấu đúng vị Hà Nội đấy!”. Tôi mỉm cười, tay nâng bát tào phớ trắng muốt, thoảng hương hoa nhài, chợt thấy lòng mình nôn nao biết bao nỗi niềm.

Với người Hà Nội, tào phớ không hẳn chỉ là món ăn vặt. Bố tôi, một người rất đam mê ẩm thực, thường đùa vui rằng tào phớ là món người ta có thể ăn bất cứ lúc nào: sáng, trưa hay chiều tối. Những lát tào phớ mỏng tang, trắng ngần, chan thêm nước đường ủ hoa nhài thơm dịu… tất cả tạo nên sự tinh tế rất riêng mà không phải nơi nào cũng có. Với tôi, một sáng thức giấc giữa lưng chừng giấc mơ sẽ trở nên thi vị hơn khi được thưởng thức một bát tào phớ đúng chuẩn. Đôi lần, theo chân bố dạo chơi những góc phố nhỏ đầy sương của Hà Nội vào buổi sớm mai, đứa trẻ là tôi thường thích thú khi ngồi nhẩn nha nếm vị ngọt như tan trong miệng của lát tào phớ, thấy bản thân như được tiếp thêm nhiều năng lượng cho một ngày mới.

Tôi nhớ ngày còn nhỏ, cứ độ hai giờ chiều, khi nghe tiếng rao “Ai tào phớ…” bọn trẻ con chúng tôi không ai bảo ai, khẽ khàng thức giấc sau giờ ngủ trưa. Chúng tôi xin vội bố mẹ vài đồng rồi cứ thế đứng bao quanh bác gái bán tào phớ ở sân khu tập thể, vui vẻ xếp hàng chờ tới lượt. Lũ trẻ với ánh mắt trong veo, cứ thế say mê ngắm nhìn đôi tay thoăn thoắt hớt từng lớp tào phớ mỏng tang, thoang thoảng hương hoa mà không hề bị vỡ vụn. Trong ánh nắng chiều buông nhẹ, bát nước đường ẩn hiện vài nụ hoa nhài hoặc hoa bưởi trắng muốt càng tạo nên điểm nhấn, khiến món tào phớ trở nên hấp dẫn đến kỳ lạ. Suốt nhiều năm tháng, lũ trẻ con chúng tôi chẳng ai biết tên bác gái bán tào phớ là gì, nhưng mỗi khi vắng gánh tào phớ của bác ấy lại như thiếu vắng một điều gì đó rất thân thuộc. Chợt nghĩ mình thật may mắn vì được sinh ra trong thời điểm dẫu thiếu thốn về vật chất nhưng lại đong đầy biết bao ký ức thật đẹp về Hà Nội.

Các con, các cháu tôi sau này chẳng còn được nhiều dịp nghe lại tiếng rao văng vẳng, thấy được gánh hàng đơn sơ của bác gái bán tào phớ như trong ký ức của nhiều người Hà Nội thuở trước. Nhiều năm sau, khi đã là một người trưởng thành, tôi vẫn giữ thói quen thưởng thức món tào phớ ngọt lành vào giữa trưa oi ả. Bát tào phớ trong góc nhìn của một người trưởng thành, dù không còn cảm giác háo hức của đứa trẻ năm xưa, nhưng vẫn ngọt thanh, phảng phất hương thơm dịu mát của hoa nhài, xua tan những nhọc nhằn sau một ngày làm việc, và gọi về biết bao kỷ niệm.

Đôi lần, lạc bước chơi vơi giữa phố cổ những đêm mùa thu, tôi hay ghé ngang một gánh tào phớ ven đường. Cảm giác thưởng thức bát tào phớ nóng trong ánh đèn vàng lung linh, cảm nhận không gian tĩnh mịch dần thưa vắng tiếng xe cộ là một cảm giác rất đỗi thi vị, đặc biệt với những ai yêu quý mảnh đất kinh kỳ.

Bố tôi thường nói: “Tào phớ đơn giản trong cách chế biến, nhưng lại cực kỳ tinh tế ở hương vị”. Người Hà Nội đã thổi vào món ăn dân dã ấy sự cầu kỳ của văn hoá ẩm thực: từ cách chọn hạt đậu tương tròn trịa mịn màng, đến nước đường hoa mai chưa tinh luyện, ủ cùng hoa nhài để hương thơm ngấm sâu, càng lâu càng dịu ngọt. Đó chính là cái tài tình, biến món ăn bình dân thành một ký ức không thể nào quên.

Nhiều năm rời xa Hà Nội, bận rộn nơi xứ người, nhưng tôi vẫn luôn mang theo ký ức về bát tào phớ trắng ngần bên gánh hàng rong phố nhỏ. Mặc cho bây giờ, tào phớ đã được cách tân đủ kiểu - thêm thạch, trân châu, hoa quả, hạt sen hay dừa sợi - thì tôi vẫn thương nhớ cái hương vị nguyên sơ ngày nào: nước đường hoa nhài thoảng trong gió, lát tào phớ tan nơi đầu lưỡi, để lại dư vị thanh tao, như chính nét tinh tế của người Hà Nội.

Ánh Tuyết