ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Từng là hình mẫu cho sự trỗi dậy công nghệ của Hàn Quốc, Samsung Electronic không chỉ dẫn đầu thị trường chip nhớ mà còn đặt mục tiêu thống trị toàn bộ ngành bán dẫn toàn cầu. Tuy nhiên, do chậm chân trong cuộc đua AI, công ty này đã mất đi lợi thế khi phải vật lộn với tình trạng mất thị phần ngày càng sâu sắc. Báo cáo lợi nhuận quý II được công bố mới đây cho thấy lợi nhuận nhuận hoạt động từ mảng bán dẫn giảm tới 94% so với cùng kỳ năm ngoái.

Lợi nhuận chip Samsung sụt giảm 94%

Chỉ vài năm trước, Samsung Electronics vẫn là công ty hàng đầu trong cuộc đua sản xuất chất bán dẫn toàn cầu, thống trị một lĩnh vực chip và có tham vọng vượt mặt TSMC, công ty sản xuất chip hàng đầu Đài Loan, trong sản xuất chip tiên tiến. Tuy nhiên, trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo đang định hình lại cuộc chơi, vị thế ấy đang lung lay.

Lợi nhuận hoạt động trong quý II của Samsung giảm mạnh 55% xuống còn 4,7 nghìn tỷ won (3,4 tỷ đô la), giảm so với mức 10,4 nghìn tỷ won (7,5 tỷ đô la) của năm trước, mặc dù doanh thu của công ty tăng nhẹ so với cùng kỳ năm ngoái.

Lợi nhuận hoạt động của bộ phận chip, vốn là nguồn thu chính chiếm tới hai phần ba tổng lợi nhuận của công ty, đã giảm gần 94% từ tháng 4 đến tháng 6 so với cùng kỳ năm ngoái.

Samsung đổ lỗi cho kết quả tệ hơn dự kiến là do lượng hàng chip nhớ tồn kho còn lớn, họ phải giảm giá để xả bớt hàng tồn. Bên cạnh đó là mảng sản xuất chip theo hợp đồng chưa khởi sắc và ảnh hưởng từ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ đối với các lô hàng chip trí tuệ nhân tạo sang Trung Quốc, một thị trường quan trọng của tập đoàn này.

Báo cáo thu nhập đáng thất vọng làm dấy lên lo ngại về tương lai của gã khổng lồ công nghệ Hàn Quốc hiện đang gặp khó khăn.

Samsung đã cảnh báo các nhà đầu tư về hiệu suất ảm đạm trong dự báo thu nhập của hãng vào đầu tháng này. Kết quả này đến ngay sau thương vụ 16,5 tỷ đô la với Tesla, được công bố tuần này, để sản xuất chip mới – một động thái được kỳ vọng sẽ thúc đẩy triển vọng của Samsung.

Yếu tố giúp doanh thu của hãng ổn định là nhờ mảng di động và thiết bị mạng. Nhờ doanh số tốt của dòng Galaxy S25 cao cấp cùng các mẫu tầm trung như Galaxy A-series, lợi nhuận từ mảng này tăng hơn 40%, đạt khoảng 2,23 tỷ đô la. Thiết bị mạng của hãng cũng bán chạy hơn ở một số thị trường nước ngoài.

Dự báo cho hoạt động kinh doanh nửa cuối năm nay, Samsung cho biết sẽ chủ động đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm giá trị cao và ứng dụng AI, đồng thời tăng cường cạnh tranh trong lĩnh vực bán dẫn tiên tiến.

Samsung đánh mất lợi thế của mình như thế nào?

Việc Samsung đánh mất lợi thế trong lĩnh vực mũi nhọn không phải là kết quả của một cú trượt ngắn hạn, mà là hệ quả của một chuỗi lựa chọn sai lầm trong bối cảnh ngành bán dẫn đang chuyển dịch nhanh chóng dưới tác động của trí tuệ nhân tạo.

Samsung, tập đoàn lớn nhất Hàn Quốc đã gặp phải những trở ngại đáng kể trong những năm gần đây ở cả hai nguồn doanh thu chính: sản xuất chip nhớ, giúp thiết bị lưu trữ dữ liệu và chip logic, cung cấp năng lượng cho quá trình xử lý dữ liệu và tính toán.

Từng là nhà sản xuất chip nhớ hàng đầu trong ngành, Samsung tụt hậu trong mảng bộ nhớ băng thông cao, vốn được Nvidia và các công ty tương tự sử dụng để cải thiện hiệu suất xử lý AI.

Samsung đã mất thị phần vào tay các đối thủ như SK Hynix của Hàn Quốc và Micron Technology của Mỹ, đặc biệt là ở thị trường bộ nhớ băng thông cao (HBM) đang phát triển nhanh chóng. Bộ nhớ HBM, được tạo thành từ nhiều chip nhớ DRAM (bộ nhớ truy cập ngẫu nhiên động) được sử dụng để lưu trữ dữ liệu ngắn hạn, rất cần thiết cho các bộ xử lý AI do các công ty như Nvidia và AMD phát triển.

Trong khi đó, theo TrendForce, mảng kinh doanh chất bán dẫn logic của Samsung gần như bị lu mờ trước đối thủ đầu ngành TSMC của Đài Loan về cả công nghệ chip tiên tiến và thị phần.

Trong quý đầu tiên của năm nay, SK Hynix đã vượt Samsung để dẫn đầu thị trường DRAM toàn cầu, trong khi đó tập đoàn TSMC tiếp tục củng cố vị thế thống trị trong chip logic với 68% thị phần, so với chỉ 8% của Samsung.

Ông Sanjeev Rana, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu Hàn Quốc tại CLSA, một công ty môi giới, cho biết một loạt "bước đi sai lầm" của Samsung - đáng chú ý nhất là việc ban quản lý không lường trước được nhu cầu AI tăng đột biến - đã góp phần gây ra những khó khăn hiện tại của công ty.

Samsung ban đầu đã bỏ lỡ cơ hội trở thành nhà cung cấp sản phẩm bộ nhớ băng thông cao tiên tiến nhất của mình cho Nvidia, công ty chiếm gần 80% nhu cầu HBM toàn cầu vào năm ngoái. Sản phẩm HBM của Samsung đã nhiều lần không vượt qua được các bài kiểm tra hiệu năng của Nvidia, song ông Rana hy vọng công ty sẽ đạt yêu cầu trong hai tháng tới.

Trong khi Samsung mới công bố vào tháng 6 rằng họ đã đảm bảo được đơn đặt hàng từ AMD và Broadcom thì các đối thủ SK Hynix và Micron đã bắt đầu giao các mẫu chip nhớ tiên tiến hơn cho khách hàng.

Đồng thời, mảng chip logic – vốn là trọng tâm để cạnh tranh với TSMC – cũng chịu áp lực lớn. Dù đầu tư hàng chục tỷ đô la, Samsung không giành được đơn hàng đáng kể cho chip tiên tiến, dẫn đến việc các nhà máy hoạt động dưới công suất, theo Rana. Năm ngoái, CLSA ước tính mảng sản xuất chip theo hợp đồng của Samsung lỗ 4,1 tỷ đô la và con số này dự kiến tăng lên 4,8 tỷ đô la trong năm nay.

Cơ hội xoay chuyển tình thế nhờ Tesla

Trong lúc hoạt động kinh doanh bán dẫn đang gặp nhiều áp lực, Samsung đã nhận được một hợp đồng lớn từ Tesla, đối tác công nghệ có ảnh hưởng toàn cầu. Thỏa thuận trị giá 16,5 tỷ đô la không chỉ bổ sung đơn hàng cho nhà máy tại Mỹ, mà còn mở ra cơ hội giúp Samsung lấy lại đà tăng trưởng trong lĩnh vực chip AI. Dù được kỳ vọng đây sẽ là bước ngoặt, thương vụ này vẫn chỉ là một phần trong hành trình dài phía trước mà Samsung phải chinh phục nếu muốn phục hồi vị thế.

Tesla đã mang đến một “phao cứu sinh” cho Samsung trong tuần này. Hôm 28/7, CEO của hãng xe điện Elon Musk tuyên bố rằng công ty xe điện đã chọn Samsung để trao hợp đồng trị giá 16,5 tỷ đô la trong vòng tám năm để sản xuất chip mới cho xe tự lái và robot hình người. Đây là hợp đồng lớn nhất mà tập đoàn Hàn Quốc từng đạt được từ một khách hàng duy nhất.

Trong một bài đăng trên mạng X, CEO của Tesla đã viết rằng: "Nhà máy khổng lồ mới của Samsung tại Texas sẽ được dành riêng để sản xuất chip AI6 thế hệ tiếp theo cho Tesla."

Ông Musk cho biết với dự án này nhà máy sản xuất chip mới của Samsung tại Taylor, Texas có khả năng tái khởi động dự án nhà máy sản xuất chip vốn đã bị trì hoãn từ năm 2024 do Samsung gặp khó khăn trong việc giữ chân và thu hút các khách hàng lớn.

Ông Musk cho biết thêm Samsung hiện đang sản xuất chip A14 cho Tesla, cung cấp năng lượng cho hệ thống hỗ trợ lái xe tự lái hoàn toàn, trong khi TSMC dự kiến sẽ sản xuất chip AI5, ban đầu tại Đài Loan và sau đó là Arizona.

Trong một bài đăng khác, ông Musk nói rằng con số 16,5 tỷ đô la chỉ là con số tối thiểu. Sản lượng thực tế có thể cao hơn gấp nhiều lần.

Mặc dù không có mốc thời gian cụ thể nào được đưa ra cho việc sản xuất chip AI6, nhưng trước đây Musk đã từng nói rằng chip AI5 thế hệ tiếp theo sẽ được sản xuất vào cuối năm 2026, ám chỉ rằng AI6 sẽ ra mắt sau đó.

Cổ phiếu của Samsung tăng hơn 6,9% lên mức cao nhất kể từ tháng 9 sau tin tức về thỏa thuận này.

Thương vụ này còn nhận được sự hậu thuẫn từ cả hai phía là chính phủ Mỹ và Hàn Quốc. Samsung có thể nhận tới 9 tỷ đô la tài trợ và ưu đãi thuế theo Đạo luật CHIPS & Science để vận hành nhà máy Texas – một phần trong nỗ lực đưa sản xuất bán dẫn trở lại đất Mỹ. Đồng thời, hợp đồng sản xuất chip cho Tesla cũng củng cố “Chiến lược K-bán dẫn” trị giá 450 tỷ đô la của Hàn Quốc, với tham vọng trở thành cường quốc dẫn đầu về chip AI.

Tuy nhiên một số chuyên gia cho rằng kỳ vọng về một bước đột phá mới có vẻ hơi sớm. Đối với một ngành công nghiệp phát triển mạnh nhờ những con số khổng lồ, hợp đồng tám năm này khá nhỏ bé: 2 tỷ đô la một năm cho một công ty dự kiến đạt doanh số 230 tỷ đô la trong năm nay, theo S&P Capital IQ, chỉ bằng doanh số của khoảng ba ngày.

Các mảng kinh doanh khác của Samsung, bao gồm cả điện thoại thông minh, cũng đang phải đối mặt với áp lực riêng. Chỉ bằng cách bắt kịp công nghệ của các đối thủ và giành lại nhiều khách hàng lớn hơn, Samsung mới có thể trở lại đúng hướng.

Kỳ vọng mới về nhà lãnh đạo của Samsung

Vào ngày 17/7, Tòa án tối cao Hàn Quốc đã giữ nguyên phán quyết không phạm tội đối với Chủ tịch Samsung Electronics, ông Jay Y. Lee. Khi rào cản lớn nhất đã được gỡ bỏ, ông Lee được kỳ vọng sẽ tập trung toàn lực để tái định hình chiến lược phát triển, đưa tập đoàn công nghệ hàng đầu Hàn Quốc lấy lại vị thế trên thị trường. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, vai trò của ông không chỉ là giữ vững các mảng kinh doanh cốt lõi, mà còn là tạo ra động lực tăng trưởng mới, đủ mạnh để đưa Samsung bước vào một chu kỳ phục hồi và bứt phá dài hạn.

Tòa án tối cao Hàn Quốc đã tuyên bố ông Jay Y. Lee, người thừa kế thế hệ thứ ba của Samsung, vô tội trong vụ án liên quan đến cáo buộc gian lận kế toán và thao túng cổ phiếu, qua đó chính thức khép lại một trong những rủi ro pháp lý lớn nhất từng bao trùm tập đoàn hàng đầu Hàn Quốc.

Phán quyết xác nhận tính hợp pháp của thương vụ sáp nhập trị giá 8 tỷ đô la năm 2015 giữa Samsung C&T và Cheil Industries – hai công ty con chủ chốt trong cấu trúc sở hữu của Samsung. Đây là vụ việc từng được cho là nhằm củng cố quyền kiểm soát của ông Lee sau khi cha ông, Chủ tịch Lee Kun Hee, rơi vào hôn mê. Một tòa án cấp thấp đã tuyên trắng án vào năm ngoái, và phán quyết mới nhất của Tòa án tối cao đã dập tắt hoàn toàn nguy cơ pháp lý còn tồn đọng.

Theo giới phân tích, việc loại bỏ trở ngại pháp lý tạo điều kiện để ông Lee tập trung toàn lực vào điều hành Samsung trong bối cảnh công ty đang đối mặt với áp lực ngày càng lớn trong lĩnh vực bán dẫn và AI. Ông Ryu Young Ho, nhà phân tích cấp cao tại NH Investment & Securities, cho rằng: “Khi không còn bị chi phối bởi tranh chấp pháp lý, ban lãnh đạo có thể chuyển trọng tâm từ mục tiêu ngắn hạn sang các chiến lược dài hơi.”

Phán quyết của Tòa án tối cao không nằm ngoài dự đoán, nhưng đến đúng thời điểm then chốt khi ông Lee đang chịu nhiều sức ép về khả năng đưa Samsung vượt qua khủng hoảng. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu trong ngành bán dẫn và công nghệ AI ngày càng gay gắt, vai trò lãnh đạo của ông Lee được xem là nhân tố then chốt cho chiến lược phục hồi của tập đoàn.

Ông Lee, 57 tuổi, từng bị giam 18 tháng vì tội hối lộ trong một vụ án riêng liên quan đến cựu Tổng thống Park Geun Hye, nhưng đã được ân xá bởi cựu Tổng thống Yoon Suk Yeol, với lý do cần ông giúp vượt qua khủng hoảng kinh tế quốc gia.

Ông Park Ju Gun, người đứng đầu công ty phân tích doanh nghiệp Leaders Index, cho rằng ông Lee hiện phải đối mặt với hai thách thức: củng cố quyền kiểm soát tập đoàn và đưa Samsung trở lại vị trí dẫn đầu trong các lĩnh vực then chốt.

Muốn tận dụng cơ hội để xoay chuyển tình thế, Samsung phải tiến hành cải tổ mạnh mẽ chiến lược công nghệ nhằm bắt kịp những xu hướng then chốt trong cuộc đua AI và bán dẫn toàn cầu.