ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi vừa có phát ngôn gây chú ý tại Quốc hội, khiến Mỹ và Đài Loan hài lòng, Trung Quốc bức xúc, và các đối tác khác phải để tâm. Bà tuyên bố, Nhật Bản sẽ hành động quân sự nếu an ninh của Đài Loan bị đe dọa trực tiếp, viện dẫn đạo luật năm 2015 cho phép Tokyo sử dụng lực lượng phòng vệ theo nguyên tắc “phòng vệ tập thể” trong tình huống đe dọa sự tồn vong của đảo quốc.

Thứ nhất, bà Takaichi là thủ tướng đầu tiên kể từ khi có đạo luật này xác định rõ tình huống buộc Nhật Bản dùng quân đội để phòng vệ tập thể. Việc định nghĩa cụ thể tình huống và minh họa bằng ví dụ thực tế tạo tiền lệ quan trọng, định hướng nhận thức và hành động cho chính phủ, dư luận và người dân, đồng thời tác động sâu sắc đến chính sách đối ngoại và an ninh của Nhật Bản trong thời gian tới.

Thứ hai, bà đi xa hơn khi đưa ra giả định cụ thể: nếu Trung Quốc tấn công Đài Loan hoặc ngăn cản hải quân Mỹ tiếp cận, cứu trợ Đài Loan, Nhật Bản sẽ hành động. Bà Takaichi đã sử dụng kịch bản an ninh tồi tệ nhất để làm cơ sở cho tuyên bố chính sách, qua đó thể hiện lập trường sẵn sàng đối phó mọi tình huống.

Thứ ba, bà đánh giá tình hình Đài Loan “rất nghiêm trọng” và quả quyết Nhật Bản phải chuẩn bị cho kịch bản xấu nhất. Nhận định này khiến phát ngôn của bà vừa mang tính nguyên tắc, vừa thể hiện sự chủ động ứng phó với các vấn đề an ninh khu vực hiện nay.

Theo giới quan sát, bà Takaichi không chỉ chuẩn bị dư luận cho việc hợp pháp hóa khả năng can dự quân sự của Nhật Bản ra ngoài lãnh thổ, mà còn khẳng định vai trò an ninh – chính trị của Tokyo trong khu vực. Phát ngôn này thể hiện quan điểm bảo thủ, dân tộc chủ nghĩa và cứng rắn với Trung Quốc, trong khi thắt chặt liên minh với Mỹ. Đây cũng là thông điệp hướng tới cử tri ủng hộ bà, nhằm tạo nên “sợi chỉ đỏ” trong chính sách cầm quyền.

Trung Quốc vốn hiểu rõ lập trường của bà Takaichi, nhưng không khỏi bất ngờ khi bà công khai, thẳng thắn và cụ thể đến vậy về việc sử dụng quyền phòng vệ tập thể để hậu thuẫn Mỹ và Đài Loan.