ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Có những miền ký ức dù đã đi qua bao năm tháng vẫn luôn ở lại nguyên vẹn trong trái tim ta. Nhất là với những ai từng lớn lên giữa thiên nhiên mộc mạc, giữa một vùng quê gắn với biển cả, với nắng gió và tiếng sóng vỗ rì rào mỗi sớm mai. Có một người đang muốn trở về một miền thương nhớ đã xa… - nơi đó có những buổi hoàng hôn rực rỡ bên triền cát, những cánh diều bay lộng gió, có tiếng cười vang giữa dòng nước mát; có ánh mắt rạng rỡ của những người dân chài khi thuyền cá cập bến, có cả hương vị mặn mòi của biển cả thấm đẫm trong từng hồi ức - tất cả hòa quyện thành một bản giao hưởng ký ức, chân thật và đầy cảm xúc.

Dọc bờ biển của xứ nắng gió Nha Trang, có một làng chài nhỏ nằm an lành, khẽ nép mình bên bờ cát trắng. Đó là quê ngoại tôi, làng chài Vạn Giã, nơi ghi dấu biết bao kỷ niệm tuổi thơ. Mỗi dịp được theo mẹ về quê chơi, đều được đi ngang một đồi đất sét màu đỏ thẫm, nom xa như một nét chấm phá trên triền cát mịn, nằm nổi bật giữa màu xanh ngăn ngắt của biển trời mênh mang. Theo lời bà tôi kể lại thì dải đất ấy gắn liền với câu chuyện từ thời cổ, tương truyền đó là máu của con cù trong trận huyết chiến với rồng. Cũng chính từ niềm tin ấy, ngôi làng chài yên ả bao đời nhấp nhô theo con sóng cũng chính là vùng đất nơi Thần rồng trở về, mang đến bình an cho cư dân của làng chài.

Ấn tượng lớn nhất về làng chài quê tôi là mặt trời. Dù là ngày rực rỡ hay đêm tĩnh mịch, mặt trời ở quê tôi đều đẹp đến nao lòng. Đặc biệt là những buổi chiều tà, tôi thích cùng những đứa trẻ trong làng trèo lên ngọn đồi cao nhất, ngắm nhìn toàn cảnh làng chài. Ẩn hiện trước mặt tôi là biển trời xanh ngắt, sau lưng là biển bị ánh mặt trời rọi xuống đỏ au cả vùng trời. Ráng chiều hoàng hôn hắt thêm sắc vàng lấp lánh, tạo nên bảng phối màu tuyệt đẹp. Thấp thoáng từ xa, những chiếc thuyền thúng rực rỡ, đầy sắc màu nằm lặng lẽ trên bờ cát trắng. Chúng đang tạm nghỉ ngơi sau một đêm dài lênh đênh trên biển xa cùng hành trình đánh cá.

Với những đứa trẻ đang độ tuổi vô ưu vô lo như chúng tôi, kỳ nghỉ hè thời ấy là một cơ hội tuyệt vời để vui vầy với biển khơi. Mỗi trưa hè, chúng tôi thường trốn ngủ trưa, chầm chậm đi bộ xuống bãi cát bên mé sông, bày ra vô số những trò chơi. Trò chơi khiến tôi cảm thấy thích thú nhất vẫn là thả diều.

Cạnh sát bờ biển, những làn gió no căng khiến diều như được tiếp sức để bay cao hơn. Lũ trẻ làng chài chúng tôi khi ấy thường chọn một gốc cây có bóng râm ngồi tựa lưng, kể cho nhau nghe biết bao câu chuyện vụn vặt chẳng đầu chẳng đuôi nhưng lại khiến cả bọn cùng cười nắc nẻ vì độ tiếu lâm. Những cánh diều đa số đều làm bằng giấy vở học sinh, chi chít chữ với hình.

Sau khi thả diều chán chê, mỗi đứa sẽ tự thu diều về, cất vào trong căn chòi cũ, thong thả ra tắm biển. Dân biển ắt hẳn là phải biết bơi. Do đó mà lũ trẻ con ở làng tôi, dù chỉ mới bốn, năm tuổi đã được ba mẹ dạy bơi lội từ bơi sải, bơi ếch đến bơi ngửa đều thuần thục điệu nghệ.

Tôi mê nhất cảm giác được đắm chìm vào những làn nước biển trong vắt. Cũng bởi, đó là thời điểm tôi cảm nhận được sự gắn kết giữa tâm hồn với vùng biển quê hương. Lũ con trai vốn nghịch ngợm nên tranh thủ những giờ tắm biển, tranh thủ chạy lên trên mấy ghe đậu sát bờ mà nhảy tủm xuống. Thậm chí, có những đứa gan dạ hơn sẽ lên tận mũi thuyền mà nhảy lộn xuống. Việc này nghe qua có vẻ nguy hiểm, nhưng bọn trẻ con vùng biển đã quá quen thuộc với những kĩ năng nhào lộn này. Tiếng chân chạm vào mặt nước nghe cái bạch, tiếng nước bắn tung tóe và cả tiếng cười khanh khách đầy khoái chí vang lên giữa tiếng sóng biển ào ạt xô vào bờ, càng khiến cho không gian thêm phần nhộn nhịp.

Thời khắc vui tươi, nhộn nhịp nhất ở làng chài là lúc mấy tia nắng đầu ngày nhảy nhót như ra sức đón chào hàng trăm chiếc thúng đánh cá quay trở về. Thúng chai có đường kính chưa đầy hai mét, vậy mà vững vàng, miệt mài săn lùng hải sản nuôi sống bao người con xứ biển. Thúng chai là phương tiện, cũng là công cụ bảo vệ ngư dân, khi họ giao tính mạng của mình cho biển trong cuộc sinh nhai. Trong khi thuyền cá nhỏ gặp sóng lớn đánh dễ bị lật, thì thúng chai ỷ vào thân hình tròn lẳn không đầu không cuối của mình, đọ sức cùng sóng. Sóng đánh chiều nào cũng thuận, chễm chệ lướt đi trên đỉnh sóng. Gặp phải bãi cạn hay vách đá dựng đứng, tàu thuyền bị sóng đánh dạt bờ, bị kẹt lại thì thúng chai lắc trái xoay phải, chỗ nào cũng lọt qua. Có dầm hay mái chèo thì đi nhanh, nhỡ rơi mất, khéo léo lắc, vẫn bồng bềnh trôi. Như anh chàng say rượu, không sợ trời chẳng sợ đất, luôn nhớ hướng về nhà.

Tôi nhìn vào từng chiếc thuyền, thấy đầy ắp những con cá hố xám trắng, cá liệt trong khe, cá đối lấp lánh vảy bạc, mấy con ghẹ tươi xanh giương càng, tôm cong mình lách tách. Các cô, các dì ở làng chài tất bật phụ chồng gỡ lưới, ngồi tỉ mẩn phân thành từng loại, mang ra chợ bán. Các chú, các bác sau một chuyến đi biển dài, quay trở về liền rôm rả kể cho nhau nghe về chuyến đi biển vào đêm hôm trước. Không gian vùng biển vắng vẻ bỗng trở nên sôi nổi hơn nhờ tiếng nói cười xen lẫn âm thanh quẫy đạp của cá tôm trong lưới. Gió biển mang theo mùi nồng mặn của dân chài lưới, hơi nồng mặn của hải sản len lỏi qua từng ngóc ngách trên cảng nhỏ. Đó là âm thanh của tàu thuyền cập cảng; với tiếng máy xay đá kêu rổn rảng, tiếng kéo lê của sọt cá trên nền đất, âm thanh vang vọng của các chủ thuyền kèm theo đó là tiếng trả giá của người mua kẻ bán trên bến dưới thuyền. Và cả âm thanh sôi nổi trả giá của các bà, các mẹ để mua thêm ít tôm cá cho chồng con ăn. Với những du khách phương xa mới tìm đến biển lần đầu, có thể sẽ cảm thấy khó chịu vì mớ thanh âm ồn ào. Tuy nhiên, với người dân biển, đó là thanh âm của niềm hạnh phúc và biết bao hy vọng cho một cuộc sống bình yên.

Nhiều năm rời xa làng chài quê hương, trên những bước đường rong ruổi, nếm qua biết bao sản vật các vùng miền nhưng vẫn hanh hao nhớ mùi hải sản quê mình. Thi thoảng, ngồi lặng lẽ ở một góc tại phố thị xa xôi, chợt thèm lắm hương vị con mực tươi xanh vừa câu xong đem đi hấp, nhớ cả mùi khen khét của mái tóc hoe vàng, làn da đen bóng quanh năm phơi mình dưới ánh nắng chói chang trên biển.

Tuyết Như