Mỹ điện đàm với Trung Quốc để hoàn tất thỏa thuận TikTok
Trong bối cảnh căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang, cuộc điện đàm giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình ngày 19/9 đã mang đến một tia hy vọng cho nền tảng chia sẻ video TikTok.
Mỹ - Trung đàm phán về thỏa thuận TikTok
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có cuộc điện đàm với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày 19/9 để thúc đẩy một thỏa thuận khung nhằm chuyển giao ứng dụng video ngắn TikTok cho Mỹ. Thỏa thuận tiềm năng về ứng dụng mạng xã hội có 170 triệu người dùng tại Mỹ là một bước đột phá hiếm hoi trong các cuộc đàm phán kéo dài nhiều tháng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới vốn còn nhiều rào cản do những lo ngại về an ninh quốc gia.
Tổng thống Trump hôm 19/9 tuyên bố rằng ông và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã đạt được tiến triển trong thỏa thuận để một nhóm nhà đầu tư Mỹ nắm quyền kiểm soát hoạt động của TikTok tại Mỹ. Hai bên dường như đã hạ nhiệt căng thẳng trong cuộc điện đàm đầu tiên sau ba tháng giữa các nhà lãnh đạo của hai siêu cường, nhưng hiện vẫn chưa rõ liệu cuộc điện đàm có mang lại thỏa thuận chắc chắn như mong đợi về số phận của ứng dụng video ngắn phổ biến này hay không.
"Tôi vừa hoàn tất một cuộc điện đàm rất hiệu quả với Chủ tịch Tập Cận Bình. Chúng tôi đã đạt được tiến triển trong nhiều vấn đề rất quan trọng, bao gồm thương mại, fentanyl, nhu cầu chấm dứt chiến tranh giữa Nga và Ukraine, và việc phê duyệt thỏa thuận TikTok".
Ông Trump cũng cho biết ông và ông Tập đã đồng ý gặp nhau tại hội nghị thượng đỉnh APEC dự kiến diễn ra từ ngày 31/10 đến ngày 1/11 tại Hàn Quốc và nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ đến Mỹ "vào thời điểm thích hợp".
Tân Hoa Xã, hãng thông tấn chính thức của Trung Quốc, đưa tin rằng ông Tập Cận Bình đã nói với ông Trump rằng "Chính phủ Trung Quốc tôn trọng các quyết định của doanh nghiệp và hoan nghênh các cuộc đàm phán kinh doanh tuân theo các quy tắc thị trường và đưa ra các giải pháp phù hợp với luật pháp Trung Quốc và lợi ích cân bằng".
Hôm thứ Hai 15/9, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent và Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Lý Thành Cương đã thông báo một thỏa thuận khung về việc bán TikTok đã đạt được trong các cuộc đàm phán được tổ chức tại Madrid giữa các nhà ngoại giao của cả hai nước. Đề xuất này sẽ cho phép TikTok tiếp tục hoạt động tại Mỹ.
“Chúng tôi đã có những cuộc thảo luận rất tốt về TikTok. Chúng tôi sẽ tổ chức các cuộc đàm phán thương mại trong khoảng một tháng nữa, tại một địa điểm khác. Nhưng chắc chắn chúng tôi đã thảo luận được nhiều điều chúng tôi có thể làm trong tương lai.”
Hiện những nội dung chính trong thỏa thuận vẫn chưa được làm rõ. Chúng có thể bao gồm cơ cấu sở hữu cụ thể của công ty, mức độ kiểm soát mà Trung Quốc sẽ nắm giữ đối với hoạt động nội bộ của ứng dụng, những nhượng bộ nào mà ông Trump sẽ yêu cầu từ các bên liên quan hoặc liệu Quốc hội có phê duyệt hay không.
Khi được hỏi về việc liệu Mỹ hay Trung Quốc sẽ kiểm soát thuật toán của ứng dụng, ông Trump trả lời "Mọi thứ đang được xem xét. Chúng tôi sẽ kiểm soát rất chặt chẽ."
Khi được hỏi liệu chính phủ Mỹ có nắm giữ một ghế trong hội đồng quản trị hay không, ôngTrump nói: "Chúng tôi sẽ công bố điều đó."
Ông Trump cũng đưa ra khả năng chính phủ Mỹ có thể thu phí để giúp môi giới một thỏa thuận nhằm duy trì hoạt động của TikTok, nhưng cho biết thêm rằng điều khoản như vậy "vẫn chưa được đàm phán đầy đủ". Tờ Wall Street Journal đưa tin khoản phí này sẽ lên tới hàng tỷ đô la Mỹ
Cựu Tổng thống Joe Biden đã ký một dự luật do Quốc hội thông qua, có hiệu lực từ ngày 19/1 năm nay, cấm TikTok hoạt động tại Mỹ do những lo ngại về an ninh quốc gia trừ khi công ty này được bán cho một chủ sở hữu ngoài Trung Quốc. Tuy nhiên, ngay khi nhiệm kỳ của mình bắt đầu vào ngày 20/1, ông Trump đã gia hạn thời gian cho Tik Tok để tìm chủ sở hữu mới. Ông Trump đã lùi ngày thực thi luật cấm tới bốn lần gần đây nhất là đến ngày 16/12. Tuy nhiên, những người chỉ trích cho rằng việc gia hạn của ông Trump đã cản trở ý chí của Quốc hội.
Vào cuối nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã ủng hộ việc cấm TikTok. Tuy nhiên, quan điểm của ông Trump cuối cùng đã thay đổi sau khi ông coi ứng dụng mạng xã hội này đã góp phần vào chiến thắng bầu cử của mình vào năm 2024.
TikTok có khoảng 170 triệu người dùng tại Mỹ, phần lớn là người trẻ tuổi - một lực lượng ủng hộ ứng cử viên tổng thống Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử năm 2024 lớn hơn đáng kể so với nhóm dân số này trong những năm gần đây. Ông Trump đã nhiều lần nói rằng một thỏa thuận đã gần kề, nhưng không có đột phá nào xuất hiện cho đến 15/9.
Hé lộ chủ mới tiềm năng của TikTok tại Mỹ
Với gần hai tỷ người dùng trên toàn cầu, trong 170 triệu người dùng tại Mỹ, TikTok đã trở thành một “miếng bánh béo bở” thu hút sự quan tâm của nhiều bên. Theo tờ Wall Street, hoạt động của TikTok tại Mỹ có thể sẽ được định đoạt thông qua một thỏa thuận khung trong đó một nhóm các nhà đầu tư Mỹ sẽ tham gia mua lại và nắm giữ 80% cổ phần của mạng xã hội này. Chủ sở hữu Tik Tok, công ty ByteDance của Trung Quốc sẽ chỉ còn sở hữu chưa đến 20% cổ phần để đáp ứng luật Mỹ năm 2024.
Sau hơn một năm chuẩn bị, thỏa thuận cuối cùng sẽ cho phép TikTok tiếp tục hoạt động phục vụ người dùng Mỹ, mặc dù nó sẽ bị tước đi quyền kiểm soát của chủ sở hữu ByteDance đối với một tài sản quan trọng ở nước ngoài. Trong những tháng gần đây, một số nhóm đầu tư đã lên tiếng bày tỏ mong muốn mua lại TikTok.
“Chúng tôi có một thỏa thuận về TikTok... Chúng tôi có một nhóm các công ty rất lớn muốn mua nó”.
Chính quyền Trump không nêu tên người mua được Mỹ hậu thuẫn, nhưng nhóm này được dự đoán rộng rãi sẽ do chủ tịch điều hành Oracle, tỷ phú Larry Ellison, người tuần trước đã trở thành người giàu nhất thế giới dẫn đầu. Tháng 1, ông Trump cũng đã tuyên bố sẽ ủng hộ ông Ellison mua lại các tài sản của ứng dụng này tại Mỹ. Gã khổng lồ công nghệ Oracle có trụ sở tại Austin, Mỹ là đối tác của TikTok từ năm 2020. Công ty cung cấp dịch vụ đám mây cho mạng xã hội này được cho là sẽ nắm giữ một phần nhỏ cổ phần trong liên doanh mới. Oracle sẽ tiếp tục lưu trữ dữ liệu người dùng TikTok tại Mỹ và các quốc gia khác trong một phần của dự án hợp tác trị giá hàng tỷ đô la mà TikTok gọi là Dự án Texas.
Một số ứng cử viên sáng giá khác được cho là sẽ tham gia liên minh này là công ty cổ phần tư nhân Silver Lake và quỹ đầu tư mạo hiểm Andreessen Horowitz vốn là những nhà đầu tư công nghệ lâu năm. Cả hai công ty đều có mối quan hệ rất chặt chẽ với Nhà Trắng. Bên cạnh đó, các nhà đầu tư hiện tại của công ty mẹ ByteDance tại Mỹ bao gồm Susquehanna International, KKR và General Atlantic cũng sẽ là một phần của nhóm sở hữu khoảng 80% cổ phần của công ty mới. Tuy nhiên, hiện chưa rõ mỗi nhà đầu tư tiềm năng sẽ nhận được bao nhiêu từ thỏa thuận này. Đại diện của TikTok, Oracle, Andreessen và Silver Lake đã không trả lời yêu cầu bình luận.
Tập đoàn đầu tư tham gia vận hành hoạt động của TikTok cũng sẽ có một ban giám đốc do người Mỹ chiếm ưu thế với một thành viên được chỉ định bởi chính phủ nước này.
Người dùng TikTok tại Mỹ sẽ được yêu cầu chuyển sang một ứng dụng mới đang được xây dựng và đang thử nghiệm.
Tuy nhiên luật mà Quốc hội Mỹ thông qua yêu cầu TikTok tại Mỹ phải bị cắt khỏi mọi "mối quan hệ hoạt động" với ByteDance, "bao gồm mọi sự hợp tác liên quan đến hoạt động của thuật toán đề xuất nội dung". Trong khi đó Bytedance, đã từ chối chia tay công thức quý giá này và được Bắc Kinh hậu thuẫn.
Thuật toán này là bí quyết thành công của TikTok vì nó thúc đẩy tính lan truyền và sức hấp dẫn của ứng dụng. Theo các chuyên gia, các công ty khác đã cố gắng tái tạo thuật toán - Instagram có Reels, YouTube có Shorts - nhưng chúng không hiệu quả bằng Tik Tok.
Nhưng trong một diễn biến bất ngờ ít ai ngờ tới, cơ quan quản lý an ninh mạng hàng đầu của Trung Quốc đã ra tín hiệu rằng Bắc Kinh có thể cho phép ByteDance cấp phép thuật toán và các quyền sở hữu trí tuệ (IP) khác cho một công ty Mỹ. Tuy nhiên, việc chuyển nhượng sẽ không được thực hiện ngay lập tức.
Đây là sự thay đổi lớn so với lập trường cứng rắn trước đây của Trung Quốc về thuật toán.
Nhưng theo chuyên gia máy tính Kokil Jaidka từ Đại học Quốc gia Singapore, rất có thể phiên bản tại Mỹ sẽ chạy trên phiên bản "đơn giản hóa" của phần mềm ứng dụng.
Chuyên gia này nói thêm rằng ngay cả quyền truy cập hạn chế cũng có thể tiết lộ cách công nghệ thúc đẩy sự tương tác, kiểm duyệt và nhắm mục tiêu quảng cáo - tất cả những yếu tố khiến ứng dụng có lợi nhuận cao.
Ứng dụng AI bảo vệ trẻ trên mạng xã hội
Trong bối cảnh mạng xã hội phát triển bùng nổ, bên cạnh những lợi ích to lớn về kết nối và chia sẻ thông tin, ngày càng xuất hiện nhiều lo ngại về tác động tiêu cực của những nền tảng này đến tâm lý và sức khỏe giới trẻ. Nhằm tận dụng ưu thế của mạng xã hội và hạn chế mặt trái của chúng, một ứng dụng mới mang tên Sway.ly được kỳ vọng sẽ trở thành giải pháp an toàn cho trẻ em khi sử dụng điện thoại thông minh. Thay vì chặn hoặc cấm hoàn toàn, Sway.ly chủ động gắn cờ các nội dung độc hại trên TikTok, Instagram, YouTube, đồng thời giải thích nguyên nhân vì sao chúng có hại và gợi ý cách điều chỉnh nguồn cấp dữ liệu để thân thiện, lành mạnh hơn cho người dùng trẻ.
Trong hơn một thập kỷ qua, phụ huynh trên toàn thế giới đã loay hoay tìm cách bảo vệ con mình trước những mặt tối của mạng xã hội. Giải pháp phổ biến nhất thường xoay quanh kiểm soát và cấm đoán: từ việc giới hạn thời gian sử dụng thiết bị, chặn một số nền tảng, đến cài đặt bộ lọc nội dung. Tuy nhiên, với tốc độ phát triển của công nghệ số, cách tiếp cận này ngày càng bộc lộ sự bất lực. Ứng dụng Sway.ly mới được hỗ trợ bởi AI đang giúp giữ an toàn cho trẻ em dùng điện thoại thông minh bằng cách cảnh báo cho cả cha mẹ và con cái khi họ tiếp xúc với nội dung độc hại.
Ứng dụng này được thiết kế để khuyến khích đối thoại giữa phụ huynh và con cái, đồng thời trao cho trẻ quyền tự chủ trong việc lựa chọn. Thay vì trừng phạt, Sway.ly cung cấp “điểm tin cậy” để cha mẹ và trẻ cùng đánh giá nội dung.
“Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên mà nhận thức của trẻ em không chỉ được định hình bởi những gì chúng tìm kiếm, mà bởi những gì được phục vụ. Thay vì kiểm duyệt bằng nỗi sợ hãi, chúng ta cần giáo dục và công cụ công nghệ ưu tiên gia đình, giúp trẻ biết cách định hướng thế giới trực tuyến.”
Các số liệu nghiên cứu do Sway.ly công bố cũng cho thấy bức tranh đáng lo ngại: 66% trẻ em và 68% phụ huynh báo cáo từng trải qua triệu chứng thể chất hoặc cảm xúc do mạng xã hội, từ mệt mỏi (28%), đau mắt (25%), đau đầu (18%) đến rối loạn giấc ngủ (20%) và lo âu (14%). Đặc biệt, trẻ em có rối loạn thần kinh càng dễ bị tổn thương trước bắt nạt và nội dung độc hại. Những con số này không chỉ cho thấy sự bất tiện khi sử dụng mạng xã hội mà còn phản ánh một vấn đề sức khỏe đáng lo ngại. Cha mẹ các em cũng cho biết các em bị ảnh hưởng tâm lý nặng nề hơn, nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về các công cụ ưu tiên gia đình, có khả năng thích ứng nhanh chóng với các nền tảng.
“Mối nguy hiểm lớn nhất không chỉ đến từ nội dung sốc hay khiêu dâm, mà từ sự tiếp xúc quá mức với các thông điệp méo mó, phi thực tế – điều chúng tôi gọi là ‘sự tiếp xúc dọc’. Nó diễn ra liên tục, dần định hình cách nhìn nhận bản thân và thế giới của trẻ.”
Ứng dụng được phát triển với sự hỗ trợ của Innovate UK, các chuyên gia AI và nhà trị liệu tâm lý. Nhờ khả năng cập nhật liên tục, Sway.ly có thể giải mã các xu hướng, meme từ lóng, hay ngôn ngữ mạng nhanh hơn bất kỳ bộ lọc tĩnh nào. Với mức phí 2,60 bảng Anh/tháng cho gói gia đình, sản phẩm được quảng bá là “rẻ hơn một tách cà phê, mang lại sự an tâm”.
“Nội dung độc hại quá đa dạng vì vậy rất khó cấm đoán. Công cụ mạnh nhất vẫn là giáo dục. Ứng dụng như Sway.ly quan trọng vì giúp gia đình thích nghi với thế giới số bằng sự kiên cường, thay vì né tránh.”
Với sứ mệnh sử dụng AI để giáo dục, trao quyền và tái xây dựng niềm tin giữa trẻ và cha mẹ, Sway.ly được kỳ vọng sẽ mở ra cách tiếp cận mới trong bảo vệ trẻ em trực tuyến – một cách tiếp cận không chỉ ngăn chặn, mà còn hướng dẫn để hình thành thói quen kỹ thuật số lành mạnh và một tâm trí vững vàng hơn.
Ngay cả khi Mỹ và Trung Quốc đã đạt được thỏa thuận khung, nhưng tương lai của TikTok tại Mỹ vẫn có thể phải đối mặt với nhiều trở ngại. Thế giới đang chờ xem thỏa thuận khung này có thể mở ra một mô hình mới, trong đó cho phép công ty nước ngoài tồn tại tại Mỹ nhưng dưới sự kiểm soát chặt chẽ về dữ liệu, quản trị và công nghệ hay không. Nếu được thực thi thành công, mô hình này sẽ có thể trở thành tiền lệ cho các ứng dụng xuyên biên giới trong tương lai.
