Ông Trump hội họp năm nước Trung Á: Đánh thức khu vực xa
Trong việc tổ chức cuộc gặp cấp cao lần thứ hai giữa Mỹ và năm quốc gia ở khu vực Trung Á, Tổng thống Mỹ Donald Trump lại lần nữa khuấy động sự chú ý của dư luận sau khi đã dàn xếp được ổn thoả chuyện hoà giải và hoà bình giữa Armenia và Azerbaijan.
Khuôn khổ gặp gỡ và đối thoại này có tên gọi tắt là C5+1, giữa Mỹ với Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, Turkmenistan và Uzbekistan, được thành lập năm 2015, cách đây 10 năm, lúc đầu chỉ ở cấp Bộ trưởng Ngoại giao, được Tổng thống Mỹ Joe Biden nâng lên cấp cao nhất hồi năm 2023.
Khu vực Trung Á trong suốt thời gian dài được coi là khu vực ảnh hưởng của Nga, giống như sân sau của Nga. Việc Nga phải bận tâm và tập trung vào cuộc chiến tranh ở Ukraine cùng với mọi hệ luỵ và tác động của cuộc chiến tranh này về chính trị thế giới, an ninh châu lục và khu vực cũng như quan hệ quốc tế đã đưa lại nhiều thay đổi rất cơ bản và sâu sắc ở khu vực Trung Á, buộc các quốc gia trong khu vực phải tìm kiếm những định hướng đối ngoại mới và tạo cơ hội cho không ít đối tác bên ngoài khu vực cơ hội hiện diện và can dự trực tiếp vào khu vực, tranh thủ các quốc gia này và phân rẽ họ với Nga, đẩy lùi ảnh hưởng của Nga ra khỏi khu vực. Trong bối cảnh tình hình ấy, cả 5 quốc gia trên đều chủ động và tích cực nỗ lực cải thiện và thúc đẩy quan hệ với các nước trong khối Phương Tây, đặc biệt là Mỹ.
Với việc tổ chức cuộc gặp cấp cao C5+1 năm nay, ông Trump tiếp tục đánh thức khu vực xa kia để phục vụ cho những lợi ích của Mỹ. Về cơ bản, những lợi ích này không khác biệt gì nhiều so với như nêu ở trên và như so với các đối tác khác. Sự khác biệt lớn ẩn hiện ở ba mục đích khác.
Trước hết là mục đích lôi kéo 5 quốc gia Trung Á này vào liên minh cung ứng nguyên vật liệu, đặc biệt về đất hiếm, kim loại hiếm trên phạm vi toàn cầu mà ông Trump đang cố công gây dựng để giải thoát nước Mỹ ra khỏi tình trạng bị lệ thuộc vào Trung Quốc hiện tại. Đấy là bộ phận rất quan trọng trong cái gọi là "Ngoại giao khoáng sản" đang được ông Trump đặt vào tâm điểm của chính sách đối ngoại cho nhiệm kỳ tổng thống Mỹ hiện tại. Ông Trump muốn đạt được thoả thuận với 5 quốc gia này như đã đạt được thoả thuận với một số quốc gia khác ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Tiếp đến là mục đích thuyết phục, lôi kéo các quốc gia này về phe Mỹ để cùng đối phó Nga và Trung Quốc chứ không chỉ có đơn thuần đẩy lùi ảnh hưởng của Nga và Trung Quốc ra khỏi khu vực Trung Á. Tương tự như vậy đối với Iran. Từ đà ảnh hưởng và uy danh có được từ tác động trung gian hoà giải giữa Armenia và Azerbaijan sẽ giúp ông Trump gây dựng vai trò bảo hộ an ninh và hoà bình cho cả khu vực Trung Á.
