ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 30/7 tuyên bố áp mức thuế 50% lên phần lớn hàng hóa nhập khẩu từ Brazil. Đây là một trong những mức thuế cao nhất từng được áp dụng trong cuộc chiến thương mại do chính quyền Trump phát động.

Theo hãng tin Reuters, quyết định trên được cho là nhằm phản đối điều mà ông Trump gọi là "cuộc săn phù thủy" nhằm vào cựu Tổng thống Jair Bolsonaro. Tuy nhiên, ông đã giảm nhẹ tác động bằng cách miễn trừ các mặt hàng chiến lược như máy bay, năng lượng và nước cam khỏi mức thuế cao.

Cùng với tuyên bố áp thuế, chính quyền Mỹ cũng công bố lệnh trừng phạt đối với Thẩm phán Tòa án Tối cao Brazil Alexandre de Moraes, người đang chủ trì phiên xét xử cựu Tổng thống Bolsonaro với cáo buộc âm mưu đảo chính.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent tuyên bố: "Ông Alexandre de Moraes đã tự cho mình quyền vừa là thẩm phán, vừa là bồi thẩm đoàn trong một cuộc 'săn phù thủy' bất hợp pháp nhằm vào công dân và doanh nghiệp của cả Mỹ và Brazil. Ông Moraes phải chịu trách nhiệm cho chiến dịch đàn áp tự do ngôn luận, bắt giữ tùy tiện và các vụ truy tố mang động cơ chính trị, trong đó có cả vụ án của ông Bolsonaro".

Lệnh áp thuế và trừng phạt được đưa ra sau nhiều tuần căng thẳng giữa ông Trump và Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva - người từng ví ông Trump là một “hoàng đế không được chào đón” và có quan điểm chính trị tương đồng với ông Bolsonaro.

Theo các nhà phân tích, dù ông Trump muốn dùng thuế quan như một đòn bẩy chính trị nhằm tác động tới phiên tòa, nhưng việc miễn trừ nhiều mặt hàng xuất khẩu quan trọng đã giúp xoa dịu lo ngại ở Brazil. Kể từ khi Tổng thống Trump tuyên bố kế hoạch áp thuế hồi đầu tháng 7, các quan chức Brazil đã liên tục vận động hành lang tại Washington để bảo vệ các ngành xuất khẩu trọng điểm.

Do đó, dù mức thuế chung là 50%, nhưng hàng chục mặt hàng quan trọng của Brazil được miễn trừ, gồm máy bay dân dụng, gang, kim loại quý, bột gỗ, năng lượng và phân bón.

Nhờ đó, cổ phiếu của hãng sản xuất máy bay Embraer tăng 11%, còn cổ phiếu công ty bột gỗ Suzano tăng hơn 1% ngay sau thông báo. Embraer hiện xuất khẩu khoảng 45% máy bay thương mại và 70% máy bay phản lực thương gia sang Mỹ, trong khi Suzano là một trong những nhà cung cấp bột gỗ lớn nhất thế giới.

Bộ trưởng Tài chính Brazil Rogerio Ceron nhận định: "Chúng ta không phải đối mặt với kịch bản tồi tệ nhất. Kết quả lần này nhẹ hơn so với lo ngại ban đầu".

Ông Rafael Favetti, chuyên gia tư vấn chính trị tại Brasilia nhận định: “Điều này cho thấy ngành ngoại giao Brazil đã làm đúng khi chủ động vận động cộng đồng doanh nghiệp Mỹ nhận thức rõ rủi ro từ quyết định thuế quan này”.

Theo thông báo mới, các mức thuế dự kiến sẽ có hiệu lực từ ngày 6/8, muộn hơn so với kế hoạch ban đầu là ngày 2/8.

Về phía Mỹ, Nhà Trắng cho biết, sắc lệnh thuế phản ánh lập trường của ông Trump đối với vụ xét xử ông Bolsonaro liên quan đến cáo buộc đảo ngược kết quả bầu cử năm 2022. Vì thế, theo các chuyên gia, việc miễn trừ một số mặt hàng chủ yếu nhằm xoa dịu lo ngại từ phía doanh nghiệp Mỹ, chứ không phản ánh sự thay đổi trong lập trường chính trị của ông Trump.

Ngoại trưởng Brazil Mauro Vieira cũng đã gặp Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio để khẳng định mong muốn đàm phán về thuế quan. Tuy nhiên, ông Vieira nhấn mạnh, vấn đề pháp lý của ông Bolsonaro sẽ không được đưa vào nội dung đàm phán.

Dù nhiều mặt hàng được miễn thuế, nhưng các chuyên gia cho rằng, ảnh hưởng tiêu cực vẫn sẽ xảy ra. Cựu Thứ trưởng Thương mại Brazil Welber Barral lưu ý rằng, Brazil xuất khẩu hơn 3.000 loại sản phẩm sang Mỹ, nên “chắc chắn sẽ có tác động”.

Theo Phòng Thương mại Mỹ tại Brazil, gần 700 mặt hàng được miễn, tương đương 43,4% tổng kim ngạch xuất khẩu của Brazil sang Mỹ.

Hiệp hội Dầu khí Brazil (IBP) thông báo rằng, xuất khẩu dầu sang Mỹ từng bị đình chỉ, sẽ được nối lại do các sản phẩm dầu mỏ nằm trong danh sách miễn thuế. Trong khi đó, Hiệp hội Khai khoáng Ibram cho biết 75% giá trị hàng xuất khẩu khoáng sản đã được miễn.

Tuy nhiên, hai mặt hàng quan trọng khác là thịt bò và cà phê không nằm trong danh sách miễn trừ.

Ông Roberto Perosa, người đứng đầu hiệp hội chế biến thịt Abiec, đại diện cho các nhà sản xuất như JBS và Marfrig, ước tính ngành thịt bò Brazil có thể thiệt hại 1 tỷ USD trong nửa cuối năm 2025 vì thuế mới.

Hiệp hội cà phê xuất khẩu Cecafe tuyên bố sẽ tiếp tục vận động để cà phê được đưa vào danh sách miễn trừ.

Cuộc chiến thuế quan nhiều khả năng vẫn tiếp tục, đặc biệt là khi động cơ chính trị phía sau sắc lệnh đang bị thách thức tại tòa án.

Ông Alex Jacquez, cựu quan chức Hội đồng Kinh tế Quốc gia Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden chỉ trích mức thuế mới là vi phạm luật pháp cũng như chính sách thương mại mà chính ông Trump từng tuyên bố theo đuổi.

“Chúng ta đang có thặng dư thương mại với Brazil. Các mức thuế trừng phạt này không giúp điều chỉnh mất cân bằng thương mại, mà chỉ khiến một ly cà phê trở nên đắt đỏ hơn”, ông nói.