Mỹ chấm dứt đợt đóng cửa Chính phủ dài nhất lịch sử
Tổng thống Mỹ Donald Trump tối 12/11 (giờ địa phương) đã ký đạo luật chi tiêu, cho phép chính phủ mở cửa trở lại sau quãng thời gian đóng cửa lâu nhất trong lịch sử, kéo dài 43 ngày.
Trước đây, thiệt hại kinh tế do các đợt đóng cửa Chính phủ thường chỉ mang tính tạm thời và nhanh chóng được khắc phục khi Chính phủ mở cửa trở lại. Tuy nhiên, đợt gián đoạn ngân sách kéo dài 43 ngày, bắt đầu từ ngày 1/10, đã gây ra tác động đáng kể đối với nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Tác động lâu dài tới nền kinh tế
Trước đó, với tỷ lệ 222 phiếu thuận và 209 phiếu chống, Hạ viện Mỹ đã thông qua dự luật chi tiêu ngắn hạn, giúp phần lớn các cơ quan Chính phủ Mỹ kéo dài hoạt động đến ngày 30-1-2026. Thượng viện cũng đã thông qua dự luật hôm 10/11 với tỷ lệ ủng hộ sít sao 60-40. Thế bế tắc tại Thượng viện được phá vỡ tại cuộc bỏ phiếu thứ 15 khi có 8 nghị sỹ Dân chủ bỏ phiếu ủng hộ phe Cộng hoà, qua đó mới đủ 60 phiếu thuận để thông qua.
Đợt đóng cửa Chính phủ dài nhất trong lịch sử nước Mỹ lần này đã kéo theo hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng. Kể từ khi Chính phủ Mỹ đóng cửa vào đầu tháng 10 do bất đồng chính sách giữa phe Dân chủ và Cộng hòa, hàng triệu công chức không được trả lương, nhiều gia đình lâm vào cảnh thiếu lương thực do không được trợ cấp, hàng nghìn chuyến bay bị hủy do nhân viên kiểm soát không lưu tạm thời nghỉ việc. Các báo cáo dữ liệu kinh tế cũng bị gián đoạn, ảnh hưởng đến quyết định đầu tư và giao dịch trên khắp các thị trường.
“Trong 7 tuần qua, việc đóng cửa Chính phủ đã gây thiệt hại nghiêm trọng trên diện rộng. 20.000 chuyến bay bị hủy hoặc trì hoãn, nhiều chuyến cất cánh muộn, rất muộn. Người dân đã chịu ảnh hưởng nặng nề, chưa ai từng chứng kiến điều gì như thế này. Việc đóng cửa đã khiến hơn 1 triệu nhân viên Chính phủ không nhận được lương, đồng thời hàng triệu người Mỹ gặp khó khăn bị cắt trợ cấp thực phẩm. Hàng chục nghìn nhà thầu liên bang và doanh nghiệp nhỏ cũng không được thanh toán, gây ra thiệt hại kinh tế lớn.”
Thế bế tắc kéo dài bắt nguồn từ việc phe Dân chủ muốn duy trì khoản giảm thuế hỗ trợ người dân mua bảo hiểm y tế theo Đạo luật Chăm sóc sức khỏe Giá phải chăng (ACA), vốn sẽ hết hiệu lực vào cuối năm nay. Họ kiên quyết không chấp thuận gói chi tiêu tạm thời nếu điều khoản này không được gia hạn. Trong khi đó, phe Cộng hòa khẳng định đây là vấn đề chính sách riêng biệt, cần được xem xét trong một khuôn khổ khác. Cuộc giằng co chỉ khép lại khi Đảng Cộng hòa giành phần thắng, nhưng chỉ sau nhiều tuần Chính phủ đóng cửa, gây tổn thất lan rộng trên toàn nước Mỹ.
Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng không bên nào trở thành “bên thắng cuộc” rõ ràng. Một cuộc thăm dò Reuters/Ipsos công bố gần đây cho thấy 50% người Mỹ quy trách nhiệm cho phe Cộng hòa, trong khi 47% đổ lỗi cho phe Dân chủ.
“Tôi nghĩ tất cả những gì họ vừa làm lẽ ra phải được thực hiện từ 40 ngày trước. Thỏa thuận cuối cùng gần như y hệt. Thật buồn khi người lao động Mỹ phải trả giá cho sự ích kỷ của một số chính trị gia.”
Phe Dân chủ không giành được bất kỳ cam kết cụ thể nào về trợ cấp y tế, ngoài lời hứa rằng Thượng viện do Cộng hòa kiểm soát sẽ tổ chức một cuộc bỏ phiếu về vấn đề này. Tuy vậy, họ khẳng định đã đưa vấn đề lên bàn nghị sự đúng thời điểm, khi các cuộc khảo sát cho thấy người dân Mỹ lo lắng về chi phí sinh hoạt tăng cao. Các khoản trợ cấp này hỗ trợ 24 triệu người Mỹ, phần lớn sống tại các bang do đảng Cộng hòa lãnh đạo.
Trong khi đó, phe Cộng hòa cho rằng việc đóng cửa Chính phủ vừa qua chỉ là hành động “vô nghĩa”, gây thiệt hại không đáng có, lập luận mà chính phe Dân chủ từng đưa ra vào các năm 2013 và 2019, khi Cộng hòa ép Chính phủ đóng cửa vì vấn đề y tế và nhập cư.
Văn phòng Ngân sách Quốc hội ước tính đợt đóng cửa gây thiệt hại khoảng 11 tỷ USD cho nền kinh tế Mỹ. Việc gia hạn ngân sách ngắn hạn đồng nghĩa với việc Chính phủ Mỹ sẽ tiếp tục bổ sung khoảng 1,8 nghìn tỷ USD nợ mới mỗi năm, nâng tổng nợ liên bang lên mức khoảng 38.000 tỷ USD.
“Có lẽ Tổng thống Trump sẽ phải thất vọng, bởi nền kinh tế trong quý I năm 2026 nhiều khả năng sẽ kém khả quan hơn so với kịch bản Chính phủ đóng cửa không xảy ra. Khi là tổng thống, tình hình sức khỏe của nền kinh tế luôn là mối quan tâm hàng đầu, bất kể ông thuộc đảng Dân chủ hay Cộng hòa.”
Ngay cả khi Chính phủ Mỹ mở cửa trở lại trong tuần này, đợt đóng cửa vẫn có khả năng làm giảm tốc độ tăng trưởng GDP thực tế - thước đo tổng sản phẩm quốc nội đã loại trừ yếu tố lạm phát - khoảng 1,15 điểm phần trăm trong quý 4 năm nay, theo ước tính của Goldman Sachs.
Nhiều báo cáo kinh tế quan trọng của Mỹ có thể không được công bố do tác động của cuộc đóng cửa Chính phủ kéo dài, gây khó khăn cho các nhà hoạch định chính sách và khiến người tiêu dùng ngày càng lo ngại về triển vọng kinh tế.
Trên thực tế, Nhà Trắng cho biết, dữ liệu về việc làm và lạm phát trong tháng 10/2025 có thể không bao giờ được công bố. Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết, tất cả dữ liệu kinh tế được công bố sẽ bị ảnh hưởng vĩnh viễn, khiến các nhà hoạch định chính sách tại Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) gặp khó khăn vào thời điểm quan trọng.
Việc thiếu dữ liệu đã tạo nên sự bất ổn về tình hình kinh tế Mỹ. Điều đó có nghĩa là cả doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách đều không biết chắc chắn điều gì đang xảy ra.
Khắc phục hậu quả cho đội ngũ nhân viên liên bang
Các nhân viên liên bang đã bắt đầu quay trở lại làm việc tại Washington vào sáng 13/11, chỉ một đêm sau khi Tổng thống Donald Trump ký đạo luật chấm dứt đợt đóng cửa Chính phủ kéo dài 43 ngày – dài nhất trong lịch sử nước Mỹ. Việc kết thúc đợt đóng cửa mang lại hy vọng cho các dịch vụ quan trọng, đặc biệt trong lĩnh vực hàng không. Hỗ trợ thực phẩm cho hàng triệu gia đình cũng giúp các hộ gia đình sắp xếp ngân sách, tạo điều kiện cho mùa mua sắm Giáng sinh.
Hàng nghìn nhân viên liên bang tại Mỹ cũng đã trở lại làm việc sau 43 ngày Chính phủ đóng cửa. Đây là đợt đóng cửa dài nhất trong lịch sử nước Mỹ, khiến hơn 1 triệu nhân viên không được trả lương và nhiều dịch vụ thiết yếu bị tê liệt.
“Tôi cảm thấy tuyệt vời khi được trở lại văn phòng và nhìn thấy mọi người trên đường phố và thấy thành phố tràn đầy sức sống trở lại.”
Nhà Trắng cho biết các nhân viên liên bang, những người phải làm việc không lương trong hơn một tháng, bắt đầu được nhận tiền truy lĩnh từ ngày 15-11 và hoàn tất vào 19-11. Các cơ quan đã sa thải nhân viên trong thời gian đóng cửa phải rút lại quyết định trong vòng 5 ngày, theo hướng dẫn của Văn phòng Quản lý nhân sự liên bang.
Isaac Stein, 31 tuổi, nhân viên Sở Thuế vụ Mỹ (IRS), đã dành thời gian Chính phủ đóng cửa để điều hành một xe bán xúc xích ở khu đông bắc Washington, thu hút lượng khách ổn định trong đó có đồng nghiệp, hàng xóm và nhiều người biết đến câu chuyện của anh qua mạng xã hội. Khi Chính phủ liên bang mở cửa trở lại sau nhiều tuần đóng băng, Stein quyết định quay lại công việc của một nhân viên liên bang đồng thời duy trì luôn việc kinh doanh nhỏ đã giúp anh vượt qua giai đoạn khó khăn vừa qua.
“Tôi rất mong được quay lại làm việc sớm nhất có thể và gặp lại các đồng nghiệp. Chiếc xe bán xúc xích đã mang lại nguồn thu đều đặn, nhưng điều khiến tôi xúc động hơn cả là tình cảm của cộng đồng trong đó có các đồng nghiệp từ Sở thuế vụ và Bộ Tài chính đã đến ủng hộ tôi.”
nghình hàng không Mỹ đã thở phào nhẹ nhóm sau khi Cục Hàng không Liên bang dỡ bỏ yêu cầu các hãng phải cắt giảm 6-10% chuyến bay tại 40 sân bay đông đúc.
Tình trạng Chính phủ Mỹ đóng cửa gần 1 tháng rưỡi đã khiến khoảng 13.000 kiểm soát viên không lưu và 50.000 nhân viên an ninh thuộc Cơ quan An ninh Vận tải (TSA) phải tiếp tục làm việc trong điều kiện không được trả lương. Việc lực lượng nhân sự thiếu hụt nghiêm trọng đã làm gia tăng tình trạng ùn tắc tại các sân bay trong những tuần gần đây. Hàng chục nghìn chuyến bay buộc phải hoãn hoặc hủy do không đủ kiểm soát viên không lưu, trong khi khu vực kiểm tra an ninh thường xuyên quá tải vì nhiều nhân viên TSA vắng mặt.
Bộ trưởng An ninh Nội địa Mỹ Kristi Noem ngày 13/11 đã thông báo về quyết định thưởng hậu hĩnh cho các nhân viên hàng không duy trì hiệu suất làm việc. Cụ thể, khoản thưởng 10.000 USD sẽ được trao cho các nhân viên Cơ quan An ninh Vận tải (TSA) được đánh giá là hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong suốt thời gian 43 ngày Chính phủ liên bang đóng cửa.
Nguy cơ Chính phủ Mỹ đóng cửa trở lại
Truyền thông Mỹ cảnh báo, nguy cơ một đợt đóng cửa mới vào cuối tháng 1/2026 lại đang hiện hữu, đe dọa gây thêm nhiều thiệt hại về kinh tế cũng như khoét sâu thêm sự chia rẽ sâu sắc giữa các nghị sĩ đảng Cộng hoà và đảng Dân chủ trong quốc hội Mỹ. Với mâu thuẫn đảng phái ngày một sâu sắc, Chính phủ Mỹ hoàn toàn có nguy cơ đóng cửa thêm lần nữa lúc đến hạn 30-1-2026, nhất là khi giới phân tích cho rằng cả hai đảng đều đang lợi dụng khủng hoảng để ghi điểm chính trị.
Theo Politico, thỏa thuận lưỡng đảng nhằm chấm dứt tình trạng thiếu hụt ngân sách bao gồm thỏa thuận dài hạn với chỉ 3 trong số 12 dự luật mà các nhà lập pháp cần hoàn tất mỗi năm để đảm bảo dòng tiền cho các chương trình liên bang.
Và 3 dự luật này lại nằm trong nhóm dễ vận động nhất, bao gồm tiền cho các chương trình cựu chiến binh, viện trợ lương thực, hỗ trợ cho nông dân và hoạt động của chính Quốc hội. Cộng lại, chúng chỉ chiếm khoảng 10% trong số khoảng 1,8 nghìn tỷ USD mà Quốc hội phân bổ hàng năm cho các cơ quan liên bang.
Cũng theo thỏa thuận, mọi khoản khác được tài trợ tạm thời cho đến ngày 30/1/2026 ở mức do Quốc hội đặt ra lần đầu tiên vào tháng 3/2024, dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden.
Điều này để lại nhiều quyết định quan trọng chưa được giải quyết đối với phần lớn chi phí tùy ý, bao gồm các chương trình quân sự và y tế công cộng cùng với những vấn đề chính sách khó giải quyết nhất. Tình hình càng thêm khó khăn khi lãnh đạo Hạ viện và Thượng viện vẫn chưa thống nhất được con số tổng chi tiêu cho năm tài khóa 2026, trong bối cảnh nội bộ đảng Cộng hòa còn tranh cãi về mức cắt giảm sâu đến đâu.
Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ký đạo luật ngân sách, cho phép Chính phủ Mỹ mở cửa trở lại sau quãng thời gian đóng cửa lâu nhất trong lịch sử, kéo dài 43 ngày, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ Steve Scalise thừa nhận rằng phần khó khăn nhất trong đàm phán ngân sách vẫn ở phía trước.
“Nhưng cuộc thương lượng thực sự sẽ là: Liệu chúng ta có thể đạt được thỏa thuận về việc tài trợ ngân sách Chính phủ một cách đúng chuẩn, thông qua dự luật chi tiêu riêng lẻ hoặc các gói dự luật chi tiêu hay không?”
Nếu các nhà lập pháp không giải quyết được tất cả trước hạn chót mới vào tháng 1/2026, Quốc hội có nguy cơ phải đóng cửa một phần hoặc vận hành phần lớn Chính phủ liên bang với ngân sách về cơ bản đã hai năm tuổi. Một số đảng viên Dân chủ đã bóng gió rằng họ sẵn sàng đóng cửa Chính phủ một lần nữa mà không có thỏa thuận về Đạo luật Chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (ACA), còn gọi là Obamacare, sẽ hết hạn vào cuối năm nay.
Thượng viện cam kết nhanh chóng xúc tiến các dự luật tiếp theo, gồm ngân sách quân đội và các bộ Giáo dục, Thương mại, Lao động, Y tế và Dịch vụ Nhân sinh, Tư pháp, Giao thông, Nội vụ và Nhà ở cùng Phát triển đô thị.
Việc thông qua các dự luật này sẽ khó khăn, bởi toàn bộ 100 thượng nghị sĩ phải đồng thuận, sau đó còn nhiều tuần tranh luận trước khi bỏ phiếu, và cuối cùng phải tìm thỏa hiệp với Hạ viện.
Một số dự luật vẫn còn tranh cãi sâu sắc, như dự luật năng lượng do tranh chấp nội bộ giữa Chủ tịch Ủy ban Ngân sách Thượng viện Susan Collins và Thượng nghị sĩ John Kennedy, hay dự luật của Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS) liên quan đến hạn chế chính sách nhập cư của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Các nghị sĩ dự kiến sẽ phải áp dụng ngân sách tạm thời cho các cơ quan như Bộ Năng lượng, An ninh Nội địa, Ngoại giao, Kho bạc và Sở Thuế vụ (IRS) đến tháng 9-2025.
Lãnh đạo phe Dân chủ nhấn mạnh Quốc hội, không phải Nhà Trắng hay Giám đốc Ngân sách Russ Vought, mới là cơ quan quyết định cách chi tiêu ngân sách.
Thượng nghị sĩ Chris Murphy đến từ tiểu bang Connecticut cảnh báo rằng “sẽ rất khó đạt ngân sách dài hạn lưỡng đảng” khi chính quyền sử dụng 600 triệu USD cho việc giam giữ người di cư trái với mục đích Quốc hội phê chuẩn.
Các nhà lập pháp thừa nhận còn nhiều việc phải làm để thông qua các dự luật ngân sách toàn năm, bảo đảm hoạt động liên bang ổn định và ngăn nguy cơ đóng cửa Chính phủ lặp lại vào đầu năm tới.
Việc lưỡng viện Quốc hội Mỹ chưa thống nhất tổng mức chi cho năm tài khóa 2026, cộng với chia rẽ nội bộ, khiến tiến trình thương lượng trở nên khó đoán. Nhiều nghị sĩ cảnh báo nguy cơ Chính phủ liên bang sẽ phải đóng cửa trở lại vào đầu năm tới nếu Quốc hội không đạt được đồng thuận.
