Mẹ ơi, tại sao con phải học Văn?
Cuộc đời không chỉ có phép tính và công thức. Càng lớn, ta càng hiểu: có những cảm xúc không thể gọi tên, nhưng Văn học giúp ta lưu giữ.
Trong mỗi hành trình lớn lên của một đứa trẻ, luôn có những câu hỏi rất nhỏ… nhưng lại đủ sức làm người lớn khựng lại. Có những câu hỏi vô tư mà hồn nhiên đến mức, khi nghe thấy, ta như nhìn thấy chính mình của ngày xưa trong ánh mắt con trẻ.
Một câu chuyện bắt đầu bằng thắc mắc tưởng chừng rất quen thuộc: Tại sao con phải học Văn? Đằng sau câu hỏi ấy không chỉ là nỗi băn khoăn của một đứa trẻ trước những bài thơ phải thuộc, hay những trang văn đôi khi khó nắm bắt… mà còn là hành trình nhẹ nhàng để mỗi chúng ta - dù là cha mẹ, hay người đã đi qua tuổi học trò - nhớ lại những gì Văn học đã từng gieo vào lòng mình: sự rung động, lòng thấu cảm và cách nhìn cuộc sống bằng đôi mắt dịu dàng hơn.
Có những ngày, khi nhìn con lớn lên nhanh hơn cả những dự định của mình, tôi lại cảm nhận rất rõ rằng con đang bước vào thế giới của những suy tư đầu đời. Một buổi chiều, sau bữa cơm, trong cuộc trò chuyện thường nhật, tôi nhận ra trên gương mặt con là nỗi băn khoăn mà chính tôi ngày xưa cũng từng mang theo: Tại sao con phải học môn Văn? Và vì sao phải học thuộc những bài thơ mà đôi khi, chính các em cũng chưa thể cảm nhận hết cái hay của nó?
Câu hỏi hồn nhiên ấy chạm vào suy nghĩ của tôi - người đã từng đi qua tuổi học trò với bao nhiêu cung bậc cảm xúc dành cho những trang thơ văn. Tôi nghe con chia sẻ và bất giác mỉm cười. Hóa ra, thời nào học sinh cũng giống nhau: vừa muốn hiểu, vừa muốn thoát khỏi áp lực điểm số.
Tôi nhớ lại những ngày mình ngồi trong lớp, nhìn trang thơ trước mắt mà tâm trí thì trôi về tận đâu đâu. Có những câu thơ đẹp lắm, nhưng khi chưa đủ trải nghiệm, ta không dễ gì chạm được đến chiều sâu của nó. Một nỗi buồn của Xuân Diệu ngày ấy có khi chỉ là con chữ với học trò cấp hai; phải đến khi trưởng thành, khi biết thế nào là thương, là nhớ, là mất đi điều mình từng có, ta mới thấy câu thơ như đang viết riêng cho mình.
Tôi kể với con - bằng chính những trải nghiệm mình đã đi qua - rằng học Văn là học cách lắng nghe cảm xúc của chính mình. Có những nỗi buồn không thể diễn tả bằng con số, nhưng lại nằm trọn trong một câu thơ. Có những yêu thương không thể đo đếm, nhưng lại được ôm ấp bằng những dòng văn chân thật.
Nhiều khi, việc học thuộc lòng khiến học sinh nghĩ rằng Văn là sự ép buộc. Nhưng thật ra, thuộc thơ không chỉ để trả bài. Khi một câu thơ được lặp lại, nó có cơ hội ngấm vào trong ta, gieo một hạt giống cảm xúc vào tâm hồn. Có thể hôm nay con chưa hiểu, nhưng một ngày nào đó, giữa cuộc đời rộng lớn, bất chợt nhớ lại một câu thơ cũ, chính con sẽ hiểu vì sao mình từng học nó.
Văn học không chỉ là phép tu từ hay những bài phân tích dài trong sách giáo khoa. Văn hiện diện trong cách ta cảm thông khi bạn buồn, trong sự biết điều khi ta nói lời xin lỗi, trong nhịp đập của trái tim khi đứng trước một cảnh đẹp mà lòng bỗng rung lên. Văn chính là cuộc sống và học Văn là học cách sống.
Ngôn ngữ cũng là chiếc cầu nối quan trọng giữa con người và con người. Một ý tưởng, nếu không được diễn đạt rõ ràng, sẽ dễ bị lãng quên. Nhưng khi biết nói điều mình nghĩ, viết điều mình cảm, con đang nắm lấy một sức mạnh lớn để trưởng thành.
Tôi nghĩ về những khoảnh khắc giản dị đời thường: một người lớn bật khóc vì lời chia sẻ chân thành; một đứa trẻ nhút nhát bỗng tự tin hơn khi bài văn của mình được lắng nghe. Những điều ấy cho thấy: Văn luôn âm thầm chạm vào trái tim theo cách riêng của nó.
Những bài học thuộc lòng hôm nay có thể chưa đem lại cảm xúc cho con ngay tức thì, nhưng đó là những hạt giống ngôn từ âm thầm gieo vào tâm hồn trẻ. Một ngày nào đó, khi đi qua một chiều thu Hà Nội, hương hoa sữa thoảng qua đủ khiến con nhớ về những câu thơ cũ. Khi gặp một nỗi buồn khó gọi tên, con sẽ tìm thấy mình trong những trang văn từng đọc. Khi cần nói một lời xin lỗi hay cảm ơn, con sẽ biết dùng ngôn từ để chạm vào trái tim người khác.
Học Văn không bắt con trở thành nhà văn hay nhà thơ. Học Văn dạy con trở thành một người tử tế. Văn dạy con hiểu rằng ai cũng mang trong mình một câu chuyện, một niềm vui, một nỗi đau riêng. Và Văn giúp con nhìn cuộc đời bằng một đôi mắt biết yêu thương hơn.
Tôi nhìn con, lòng nhẹ tênh như vừa đặt xuống một nỗi băn khoăn vô hình. Có thể hôm nay con chưa hiểu hết. Nhưng tôi tin, thời gian sẽ khiến con thấm dần. Mai này lớn lên, giữa vô vàn lựa chọn, con sẽ nhận ra: ai biết lắng nghe, ai biết thấu cảm, ai biết nói những lời làm người khác yên lòng - người ấy luôn bước đi đẹp đẽ, mạnh mẽ và vững vàng hơn.
Tôi chỉ mong, dù sau này con làm bác sĩ, kỹ sư hay bất kỳ ai, con vẫn giữ trong mình một trái tim mềm mại. Bởi cuộc đời tuy rộng lớn và đôi khi dữ dội, nhưng chỉ cần một câu nói dịu dàng, một lời sẻ chia, con đã có thể làm lành một trái tim - của ai đó, hoặc của chính mình. Học Văn là học điều giản dị ấy… học để yêu thương nhiều hơn mỗi ngày.
Có lẽ, con rồi sẽ còn nhiều câu hỏi khác về những môn học ở trường, về cuộc sống và về tương lai phía trước. Nhưng tôi tin, những gì Văn gieo vào tâm hồn con hôm nay sẽ là hành trang theo con suốt đời: sự tử tế, sự thấu hiểu và lòng biết ơn.
Một lúc nào đó, giữa dòng người vội vã, con bỗng khựng lại vì chợt nhớ một câu thơ. Khi ấy, con sẽ hiểu rằng Văn chưa bao giờ rời xa mình. Văn vẫn ở đó, lặng lẽ nuôi dưỡng tâm hồn, tiếp sức để con bước qua những ngày giông gió. Và rồi, con sẽ hiểu, Học Văn là để biết làm người, trước khi làm bất cứ nghề gì.
Một hành trình trưởng thành luôn bắt đầu từ vòng tay gia đình. Giữa những bộn bề học hành, chỉ cần con biết yêu thương, biết sống tử tế là đã đủ rồi.
Cuộc đời không chỉ có phép tính và công thức. Càng lớn, ta càng hiểu: có những cảm xúc không thể gọi tên, nhưng Văn học giúp ta lưu giữ. Giống như cách một người mẹ viết nên những trang yêu thương bằng cả cuộc đời mình để dành lại cho con.
Đan Ly
