Lỗ hổng an ninh trong vụ cướp ở bảo tàng Louvre
Chỉ trong 7 phút giữa ban ngày, vụ cướp táo tợn xảy ra tại bảo tàng Louvre (Pháp) ngày 19/10 trước sự chứng kiến của đông du khách, gây chấn động dư luận và đặt dấu hỏi lớn về an ninh tại điểm đến nổi tiếng này.
Thủ đô Paris, nước Pháp – trái tim nghệ thuật của châu Âu, hôm 19/10 đã chứng kiến một vụ trộm táo tợn khiến dư luận bàng hoàng. Bảo tàng Louvre, nơi lưu giữ kiệt tác Mona Lisa và hàng chục nghìn tác phẩm nghệ thuật quý giá, đã buộc phải đóng cửa, sau khi một nhóm trộm đột nhập và đánh cắp nhiều món trang sức hoàng gia vô giá. Vụ việc, diễn ra chỉ trong vài phút, ngay giữa ban ngày, đã đặt ra câu hỏi nghiêm trọng về công tác an ninh tại bảo tàng danh tiếng nhất thế giới.
Toàn cảnh vụ trộm táo tợn tại bảo tàng Louvre
Theo thông tin từ Bộ Nội vụ Pháp, vào khoảng 9 giờ 30 sáng (giờ địa phương) ngày 19/10, khi bảo tàng Louvre vừa mở cửa đón khách, nhóm trộm gồm ít nhất bốn người đã tiếp cận bảo tàng từ phía bờ sông Seine - khu vực đang trong quá trình tu sửa. Chúng sử dụng cần cẩu và thang nâng để đột nhập qua cửa sổ tầng trên của Phòng trưng bày Apollo - không gian lộng lẫy do Vua Louis XIV ủy quyền xây dựng, đồng thời cũng là nơi trưng bày bộ trang sức hoàng gia Pháp.
Chỉ trong vòng bốn phút, bọn cướp đã dùng máy mài cắt kính, lấy đi chín món đồ thuộc bộ sưu tập của Hoàng đế Napoleon và Hoàng hậu. Trong lúc tẩu thoát bằng xe máy, chúng đánh rơi một món đồ, mang theo tám hiện vật còn lại rồi rời khỏi khu vực theo hướng đường cao tốc A6. Vụ việc không có thương vong, nhưng khiến toàn bộ bảo tàng phải sơ tán và phong tỏa.
"Chúng tôi đang chuẩn bị vào xem bức Mona Lisa thì bị yêu cầu rời khỏi phòng trưng bày, đi xuống cầu thang cạnh tượng ‘Chiến Thắng Có Cánh’. Sau đó, họ hướng chúng tôi ra lối thoát hiểm. Khi hỏi nhân viên bảo vệ, anh ấy chỉ nói có sự cố kỹ thuật. Nhưng khi thấy họ sơ tán toàn bộ bảo tàng, tôi biết ngay là có chuyện nghiêm trọng.”
Một số nhân chứng khác tại hiện trường cũng mô tả vụ việc “như một cảnh phim Hollywood”. Một người dân Paris cho biết ông thấy hai kẻ mặc áo phản quang giả dạng công nhân leo lên cần cẩu, phá vỡ cửa sổ rồi đột nhập chỉ trong “chưa đầy 30 giây”. Cảnh sát sau đó đã niêm phong các lối vào, phong tỏa các tuyến phố gần sông Seine và triển khai lực lượng pháp y để thu thập bằng chứng, rà soát hàng trăm giờ ghi hình từ hệ thống camera an ninh.
Tổng thống Emmanuel Macron đã lên án vụ trộm, gọi đây là “một cuộc tấn công vào di sản Pháp”, đồng thời khẳng định chính phủ đang huy động mọi nguồn lực để thu hồi các hiện vật và đưa thủ phạm ra trước công lý.
Bộ trưởng Văn hóa Rachida Dati mô tả đây là “một chiến dịch tội phạm chuyên nghiệp” và được lên kế hoạch tỉ mỉ.
“Chúng tôi đã có mặt tại bảo tàng chỉ vài phút sau khi nhận được thông tin về vụ trộm. Thực tế, vụ việc diễn ra rất nhanh, chỉ khoảng vài phút. Rõ ràng đây là hành động của những kẻ chuyên nghiệp. Hiện nay, tội phạm có tổ chức thường nhắm vào các tác phẩm nghệ thuật, và dĩ nhiên, các bảo tàng trở thành mục tiêu, bởi như các bạn đều biết, Pháp là một quốc gia giàu di sản, với những giá trị lịch sử vô cùng quý báu.”
Trong khi đó, Bộ trưởng Nội vụ Laurent Nunez xác nhận lực lượng điều tra đang lập danh mục chi tiết các vật phẩm bị đánh cắp, đồng thời phối hợp với Interpol để ngăn chặn việc buôn bán các cổ vật này trên thị trường quốc tế.
Trong khi đó, công tố viên Paris Laure Beccuau tiết lộ thêm nhiều chi tiết đáng chú ý. Bà cho biết, thật khó hiểu khi nhóm trộm không nhắm vào viên kim cương Regent - bảo vật nổi tiếng của bảo tàng Louvre, được nhà đấu giá Sotheby’s ước tính trị giá hơn 60 triệu USD.
“Viên kim cương Regent, nặng 140 carat, từng được vua Louis XV thường xuyên đeo và cũng được xem là viên kim cương đẹp nhất thế giới, hiện vẫn nằm trong phòng trưng bày này. Tủ trưng bày chứa viên kim cương đó không hề bị bọn tội phạm tấn công. Tôi chưa có lời giải thích nào cho việc này. Chỉ khi những kẻ gây án bị bắt và thẩm vấn, chúng ta mới biết họ nhận lệnh ra sao và vì sao lại bỏ qua viên kim cương ấy.”
Bà Beccuau cũng cho biết một trong những tên trộm đã để lại áo phản quang màu vàng tại hiện trường, và chúng đã cố gắng phá hủy cần cẩu gắn trên xe tải nhỏ khi bỏ trốn nhưng không thành công. Các nhà điều tra hiện đang giữ kín mọi manh mối.
Theo công tố viên Beccuau, nhóm này có thể hành động theo đơn đặt hàng của một nhà sưu tập tư nhân, hoặc chỉ đơn thuần nhắm đến giá trị vật chất của trang sức và kim loại quý. Một giả thuyết khác cho rằng các món đồ bị trộm có thể được sử dụng trong các hoạt động tội phạm quốc tế, đặc biệt là buôn bán ma túy, bởi giá trị của chúng rất cao và dễ dàng bị che giấu trên thị trường chợ đen.
Những báu vật nào đã bị đánh cắp?
Sau vụ đột nhập táo tợn vào bảo tàng Louvre, Bộ Văn hóa Pháp đã công bố danh sách 8 món trang sức hoàng gia bị đánh cắp khỏi Phòng trưng bày Apollo. Đây không chỉ là những món đồ vô giá về vật chất, mà còn được xem là một phần linh hồn của lịch sử nước Pháp, gắn liền với các vị vua, hoàng hậu và hoàng đế từ thế kỷ XIX.
Trong số những món đồ bị mất, có vương miện và vòng cổ sapphire từng thuộc về Nữ hoàng Marie-Amélie và Nữ hoàng Hortense, những người phụ nữ có vai trò đặc biệt trong triều đại Bourbon và Bonaparte. Ngoài ra, bộ sưu tập còn bao gồm vòng cổ và đôi bông tai ngọc lục bảo của Hoàng hậu Marie-Louise, vợ của Hoàng đế Napoleon I, được chế tác tinh xảo bằng vàng và kim cương, phản ánh nghệ thuật kim hoàn Pháp thế kỷ XIX.
Hai báu vật khác đến từ thời Hoàng hậu Eugenie, vợ của Napoleon III, gồm một chiếc vương miện và trâm cài lớn hình nơ, đều được xem là biểu tượng của vẻ đẹp hoàng gia. Đặc biệt, chiếc nơ cài ngực này từng được bảo tàng Louvre mua lại tại một cuộc đấu giá năm 2008 với giá hơn 10,5 triệu USD, bởi nó đính tới 2.634 viên kim cương tinh khiết. Một chiếc trâm cài thánh tích, có giá trị tôn giáo và nghệ thuật, cũng nằm trong số những vật phẩm bị lấy đi.
Theo giới chức Pháp, vương miện của Hoàng hậu Eugenie đã được tìm thấy bên ngoài tường bảo tàng Louvre, có lẽ bị bọn trộm đánh rơi trong lúc tháo chạy. Món trang sức này được chế tác bằng vàng, đính 1.354 viên kim cương và 56 viên ngọc lục bảo.
Các chuyên gia nghệ thuật đều thống nhất rằng thiệt hại từ vụ trộm là không thể đo đếm được bằng tiền. Ông Anthony Amore, nhà phân tích về các vụ trộm cắp nghệ thuật, nhận định rằng những món đồ này “vô giá không chỉ vì vật chất, mà vì chúng là một phần của ký ức văn hóa nhân loại.”
Một số chuyên gia khác thì cho rằng vụ trộm tại bảo tàng Louvre lần này nguy hiểm và phức tạp hơn nhiều so với những vụ đột nhập trước đó. Khác với các bức tranh nổi tiếng, những món báu vật này có thể bị tháo rời, vàng bị nấu chảy và đá quý bị cắt lại, khiến việc truy tìm gần như bất khả thi.
“Những báu vật này quá nổi tiếng, và được công chúng biết đến rộng rãi, giống như trường hợp bức tranh Mona Lisa từng bị đánh cắp. Chúng không thể đem bán ra thị trường, trừ khi người ta chỉ nhắm vào giá trị vật chất của chúng. Giá vàng đã tăng gấp đôi trong mười năm qua, còn kim cương vẫn là nơi trú ẩn an toàn cho giới đầu tư.”
Thám tử nghệ thuật Arthur Brand gọi đây là “vụ trộm của thập kỷ” và cảnh báo rằng cảnh sát chỉ có “khoảng một tuần” để lần ra tung tích bọn cướp trước khi những món báu vật bị phá hủy hoàn toàn.
Giáo sư Erin Thompson từ Đại học New York, Mỹ cho biết đồ trang sức luôn là mục tiêu ưa thích của tội phạm, không chỉ vì giá trị vật chất cao, mà vì “chúng dễ vận chuyển và dễ biến mất”. Bà cũng cảnh báo rằng “một khi bị nấu chảy, giá trị lịch sử của chúng coi như mất vĩnh viễn”.
Cựu điều tra viên FBI Robert Wittman cũng cho rằng chính quyền Pháp cần nhanh chóng huy động các đơn vị đặc nhiệm tinh nhuệ để lần theo dấu vết, vì “đây không chỉ là một vụ trộm, mà là một đòn giáng vào niềm tự hào văn hóa quốc gia”.
Hiện các nhà chức trách Pháp đang suy đoán về danh tính nghi phạm và nơi những món đồ bị đánh cắp ở bảo tàng Louvre có thể được chuyển đến. Trong khi đó, dư luận Pháp lại đặt nhiều kỳ vọng thủ phạm sẽ sớm hoàn trả các hiện vật vì chắc chắn không thể tìm được người mua công khai. Chưa hết, nếu kẻ xấu tháo rời vật phẩm để bán từng bộ phận, thì không chỉ bản thân kẻ trộm mà cả những kẻ tham gia vào quá trình xử lý và tiêu thụ, từ thợ cắt, thương lái đến người mua cuối, đều sẽ bị truy tố nghiêm khắc.
Bảo tàng Louvre hiện lưu giữ hơn 33.000 tác phẩm nghệ thuật, và từng nhiều lần trở thành mục tiêu của tội phạm. Năm 1911, bức Mona Lisa bị đánh cắp khỏi Louvre, rồi được tìm thấy hai năm sau tại Florence, Italy. Năm 1983, hai bộ áo giáp thời Phục hưng cũng bị lấy cắp và phải gần 40 năm sau mới thu hồi được.
Hồi chuông cảnh báo về an ninh bảo tàng
Các nhà chức trách Pháp đang mở cuộc điều tra quy mô lớn để truy tìm nhóm tội phạm, từ đó khôi phục hình ảnh và uy tín của Paris trong vai trò quốc gia lưu giữ và bảo tồn các di sản văn hóa. Vụ việc lần này cũng đặt ra hàng loạt câu hỏi lớn: Làm sao một bảo tàng nổi tiếng toàn cầu như Louvre lại có thể bị đột nhập dễ dàng đến vậy? Những báu vật lịch sử vô giá của Pháp, và rộng hơn là của thế giới, hiện đang được bảo vệ ra sao. Dù câu trả lời là gì, giới quan sát cho rằng, đây chính là hồi chuông cảnh báo về lỗ hổng an ninh tại các cơ sở văn hóa trọng yếu, đồng thời đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng cấp hệ thống bảo vệ tài sản quốc gia.
Bảo tàng Louvre là điểm đến được ghé thăm nhiều nhất thế giới, với khoảng 8,7 triệu lượt khách năm 2024. Như vậy, trung bình mỗi ngày, Louvre đón khoảng 30.000 du khách ra vào khu phức hợp rộng hơn 73.000 m2, nơi từng là cung điện hoàng gia cổ kính. Thế nhưng, đằng sau vẻ nguy nga ấy, hệ thống an ninh và nhân sự của bảo tàng đang bị quá tải nghiêm trọng.
Trong 15 năm qua, Louvre đã mất hơn 200 vị trí nhân sự, chủ yếu trong đội ngũ giám sát và bảo vệ, khiến việc kiểm soát an ninh ngày càng khó khăn. Tháng 6 năm nay, Louvre từng phải tạm đóng cửa do nhân viên đình công, phản đối việc cắt giảm biên chế và khối lượng công việc vượt quá khả năng.
“Trong nhiều tháng qua, chúng tôi đã liên tục cảnh báo về những lỗ hổng trong hệ thống bảo vệ, nhưng ban quản lý đã phớt lờ. Điều chúng tôi lo sợ cuối cùng đã xảy ra: trộm cướp và phá hoại.”
Các chuyên gia nhận định vụ trộm lần này chính là hồi chuông cảnh báo rõ ràng nhất về sự cần thiết phải hiện đại hóa hệ thống giám sát, tăng cường nhân lực và đầu tư cho công nghệ an ninh thế hệ mới.
Theo Bộ trưởng Văn hóa Pháp Rachida Dati, vấn đề an ninh bảo tàng “không hề mới”, nhưng hình thức tội phạm đã thay đổi.
“Suốt 40 năm qua, công tác đảm bảo an ninh tại các bảo tàng lớn gần như chưa được chú trọng đúng mức. Các bảo tàng cần phải thích ứng với những hình thức tội phạm mới. Ngày nay, đó là tội phạm có tổ chức.”
Không chỉ Louvre, hàng loạt vụ trộm khác trong thời gian gần đây đã làm dấy lên báo động đỏ về an ninh bảo tàng. Tháng trước, Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên ở Paris bị đột nhập ban đêm, mất sáu kg vàng thỏi. Theo Văn phòng Trung ương về Chống buôn bán tài sản văn hóa, riêng năm 2024, Pháp ghi nhận 21 vụ trộm tại các bảo tàng, con số tăng mạnh so với 9 vụ của năm trước đó. Cơ quan này cảnh báo, các bảo vật, đặc biệt là đồ bằng vàng và đá quý, dễ trở thành mục tiêu khi hệ thống bảo vệ không được nâng cấp tương xứng.
Phản ứng trước vụ việc, Tổng thống Emmanuel Macron khẳng định kế hoạch cải tạo bảo tàng Louvre, vốn đã được công bố hồi tháng 1, “sẽ được mở rộng an ninh ở mọi cấp độ”. Dự án cải tạo có tổng kinh phí khoảng 930 triệu USD, bao gồm hệ thống camera thế hệ mới, quy trình giám sát thông minh, và một kế hoạch tổng thể về an ninh. Ngoài ra, bảo tàng dự kiến xây dựng lối vào mới và phòng triển lãm riêng cho bức tranh Mona Lisa nhằm giảm tải lượng khách và nguy cơ xung đột an ninh.
Song song với các biện pháp kỹ thuật, nhiều chuyên gia đề xuất Pháp cần thay đổi tư duy bảo tồn di sản. Thay vì chỉ dựa vào công nghệ, việc đào tạo đội ngũ giám sát chuyên nghiệp, gắn kết chặt chẽ giữa cảnh sát, bảo tàng và các tổ chức văn hóa là yếu tố then chốt để ngăn ngừa những vụ việc tương tự tái diễn.
Vụ trộm tại bảo tàng Louvre, xét đến cùng, là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng di sản, dù quý giá đến đâu, vẫn dễ bị tổn thương nếu thiếu đi sự bảo vệ tương xứng. Khi các tội phạm nghệ thuật ngày càng tinh vi và mang tính tổ chức, việc bảo vệ bảo tàng không còn là vấn đề kỹ thuật đơn thuần, mà là trách nhiệm tập thể của cả xã hội, từ chính phủ, giới chuyên môn cho đến người dân.
