ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Kết quả bỏ phiếu nội bộ vào thứ Bảy (4/10) sẽ định đoạt không chỉ người kế nhiệm Thủ tướng Shigeru Ishiba, mà còn có thể mở ra một chương mới trong lịch sử chính trị hiện đại của Nhật Bản: một nữ thủ tướng đầu tiên hoặc nhà lãnh đạo trẻ tuổi nhất.

Cuộc bỏ phiếu mang tính bước ngoặt

LDP, dù đang mất dần sự ủng hộ trong cử tri, vẫn chiếm thế thượng phong tại quốc hội Nhật Bản khiến chức chủ tịch đảng gần như đồng nghĩa với vị trí thủ tướng. Việc Thủ tướng Shigeru Ishiba tuyên bố từ chức sau chuỗi thất bại trong các cuộc bầu cử gần đây đã buộc đảng này phải tìm kiếm một gương mặt mới đủ sức tái tạo niềm tin từ công chúng và khôi phục vị thế chính trị đang lung lay.

Trong số 5 ứng cử viên tranh cử, hai gương mặt nổi bật nhất là bà Sanae Takaichi (64 tuổi), cựu Bộ trưởng Nội vụ, một chính trị gia theo đường lối bảo thủ quốc gia, và ông Shinjiro Koizumi (44 tuổi), Bộ trưởng Nông nghiệp, người được xem là hiện thân của xu hướng cải cách ôn hòa. Đáng chú ý, nếu chiến thắng, bà Takaichi sẽ trở thành nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử Nhật Bản, còn ông Koizumi sẽ là thủ tướng trẻ nhất trong thời kỳ hiện đại, chỉ 44 tuổi.

Ai sẽ dẫn dắt Nhật Bản trong thời kỳ biến động?

Cuộc bầu cử lần này không chỉ mang tính biểu tượng về giới và thế hệ, mà còn phản ánh sự phân hóa sâu sắc trong nội bộ LDP giữa các nhóm bảo thủ truyền thống và phe cải cách. Trong khi bà Takaichi– là người được sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ các thành viên bảo thủ trong đảng và từng là đồng minh thân cận của cố Thủ tướng Shinzo Abe, thì ông Koizumi lại đại diện cho làn gió mới, với tư tưởng chính trị mềm mỏng, hiện đại, và gần gũi với giới trẻ.

Theo các cuộc khảo sát gần đây, ông Koizumi đang dẫn đầu trong số 295 nghị sĩ LDP có quyền bỏ phiếu, tiếp theo là ông Yoshimasa Hayashi (64 tuổi), Bộ trưởng Nội các, và sau đó là bà Takaichi. Tuy nhiên, bà Takaichi lại chiếm ưu thế rõ rệt trong số đảng viên cơ sở, những người có quyền lực tương đương nghị sĩ trong vòng bỏ phiếu đầu tiên.

Nếu không có ứng cử viên nào giành được đa số tuyệt đối, cuộc bầu cử sẽ bước vào vòng hai, khi số phiếu của đảng viên cơ sở giảm xuống chỉ còn 47 và lúc đó sự ủng hộ trong Quốc hội sẽ mang tính quyết định.

LDP đang rơi vào một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng về uy tín và định hướng. Việc mất đa số ở cả hai viện quốc hội dưới thời ông Ishiba đã gây chấn động nội bộ và làm gia tăng nghi ngờ về khả năng cầm quyền của đảng. Tầng lớp cử tri trẻ tuổi, vốn ngày càng bi quan về tương lai kinh tế và xã hội, đang quay lưng với LDP, tìm đến các đảng đối lập, bao gồm cả những nhóm cực hữu mới nổi với lập trường chống nhập cư rõ rệt.

Theo giáo sư Tina Burrett, chuyên gia khoa học chính trị tại Đại học Sophia (Tokyo), hai ứng cử viên hàng đầu đang đại diện cho hai mô hình cải tổ hoàn toàn khác biệt. “Ông Koizumi được xem là người có khả năng xây dựng đồng thuận, hướng đến cải cách mềm dẻo trong lòng hệ thống hiện tại. Trong khi đó, bà Takaichi có thể sẽ tạo ra cú sốc lớn với các chính sách cứng rắn và tư tưởng dân tộc chủ nghĩa”, bà nhận định.

Kinh tế trì trệ và thách thức hậu đại dịch

Cả hai ứng cử viên đều phải đối mặt với một nền kinh tế đang trong tình trạng trì trệ kéo dài, với nợ công cao nhất trong số các nền kinh tế phát triển và tình trạng lạm phát đang làm xói mòn thu nhập thực tế của người dân.

Bà Takaichi tuyên bố sẽ tái khởi động nền kinh tế bằng các gói chi tiêu công khổng lồ, đầu tư vào hạ tầng, sản xuất thực phẩm, công nghệ cao và an ninh kinh tế. Tuy nhiên, chính sách tài khóa bành trướng này đã làm dấy lên lo ngại từ giới đầu tư, đặc biệt khi Nhật Bản vốn đang gánh khoản nợ công tương đương hơn 260% GDP.

Về đối ngoại, bà Takaichi bày tỏ mong muốn duy trì và nếu cần, đàm phán lại thỏa thuận thương mại giữa ông Ishiba và Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong đó Nhật Bản cam kết đầu tư hàng trăm tỷ USD để đổi lấy giảm thuế cho hàng hóa xuất khẩu.

Trong khi đó, ông Koizumi – con trai của cựu Thủ tướng Junichiro Koizumi – giữ lập trường thận trọng hơn. Ông ủng hộ cắt giảm thuế để hỗ trợ người dân, nhưng cam kết tuân thủ kỷ luật tài chính và theo đuổi các chính sách kiềm chế chi tiêu chính phủ, tương tự như thời ông Ishiba.

Chuyến thăm của Tổng thống Trump và bài toán đối ngoại

Bất kỳ ai nếu giành chiến thắng cũng sẽ đối mặt ngay lập tức với thách thức ngoại giao lớn: đón tiếp Tổng thống Mỹ Donald Trump trong chuyến thăm Tokyo vào cuối tháng 10,  một động thái được cho là có thể ảnh hưởng lớn đến định hướng quan hệ song phương Mỹ - Nhật trong giai đoạn sắp tới.

Dù chưa rõ vai trò chính thức của ông Trump tại thời điểm đó, nhưng sự hiện diện của ông vẫn mang tính biểu tượng lớn, đặc biệt với bà Takaichi, người luôn công khai ủng hộ chính sách đối đầu của ông Trump với Trung Quốc.

Dù ai giành chiến thắng, chính phủ mới của Nhật Bản sẽ phải đối mặt với một loạt thách thức sâu sắc: từ cải tổ chính trị nội bộ, phục hồi niềm tin cử tri, tái thiết kinh tế hậu đại dịch, cho đến định hình vai trò của Nhật Bản trong một thế giới đang tái cơ cấu trật tự địa chính trị.

Ông James Brown, giáo sư chính trị tại Đại học Temple (Tokyo), nhận định: “Người kế nhiệm ông Ishiba không chỉ là một lãnh đạo đảng, mà còn là người định hình lại tương lai chính trị của Nhật Bản. Dù ai chiến thắng, rất có thể trong tương lai không xa, đất nước này sẽ lại phải đối mặt với một kỳ bầu cử quốc gia và lần này, người dân mới thực sự là bên quyết định”.