Làm gì khi hơn 290 vụ phòng vệ thương mại nhắm vào hàng Việt?
Hơn 290 vụ phòng vệ thương mại đã được khởi xướng với hàng hóa Việt Nam, tập trung vào các mặt hàng xuất khẩu chủ lực, đặt ra yêu cầu cấp bách nâng cao năng lực ứng phó của doanh nghiệp.
Xu hướng điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng hóa Việt Nam ngày càng tăng nhanh và phức tạp. Theo Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), đến nay đã có hơn 290 vụ việc do nước ngoài khởi xướng, chủ yếu nhắm vào các mặt hàng xuất khẩu có lợi thế của Việt Nam như sắt thép, thủy sản, gỗ...
Trước tình hình đó, nâng cao năng lực ứng phó và xây dựng hàng rào pháp lý vững chắc trở thành yếu tố sống còn để doanh nghiệp bảo vệ thị trường xuất khẩu.
Hiện nhiều mặt hàng thủy sản Việt Nam có nguy cơ bị cấm xuất khẩu sang Mỹ từ đầu năm 2026, khi thị trường này siết chặt kiểm soát nguồn gốc hải sản khai thác, với thiệt hại ước tính hơn 500 triệu USD mỗi năm. Để ứng phó, tổ công tác chuyên trách đã được thành lập nhằm tháo gỡ vướng mắc, thúc đẩy thương mại công bằng và bền vững.
Bà Trần Thụy Quế Phương, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), cho biết: “Các bộ, ngành cùng VASEP đang thu thập và bổ sung hồ sơ gửi Cơ quan Khí quyển và Đại dương Mỹ (NOAA) để xem xét, công nhận các doanh nghiệp Việt Nam đủ điều kiện xuất khẩu sang Mỹ. Đồng thời, VASEP và doanh nghiệp cũng thuê luật sư hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ kỹ lưỡng.”
Phòng vệ thương mại bao gồm biện pháp chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ, được nhiều quốc gia áp dụng để bảo vệ sản xuất nội địa. Với hàng xuất khẩu Việt Nam, Mỹ là nước điều tra nhiều nhất với 76 vụ, chiếm 26% tổng số.
Ông Vũ Văn Thanh, Tổng Giám đốc Tập đoàn Hoa Sen, nhấn mạnh: “Doanh nghiệp cần hợp tác đầy đủ, trung thực với cơ quan điều tra nước ngoài. Nếu nộp chậm, thiếu hợp tác hoặc cung cấp thông tin không chính xác, sẽ bị coi là không hợp tác và chịu mức thuế cao nhất.”
Ông Lê Sỹ Giảng, Giám đốc Công ty Tư vấn GHC, cho rằng: “Nếu doanh nghiệp quản trị tốt, có số liệu và hồ sơ rõ ràng, việc giải trình sẽ thuận lợi. Ngược lại, nếu dữ liệu không đầy đủ hoặc thất lạc, kết quả điều tra sẽ bất lợi.”
Bộ Công Thương nhận định, cùng với quy mô xuất khẩu tăng mạnh, các biện pháp phòng vệ thương mại áp dụng với Việt Nam cũng sẽ tiếp tục gia tăng. Để giảm rủi ro, doanh nghiệp cần đa dạng hóa thị trường, minh bạch nguồn nguyên liệu và nắm bắt sớm các quy định mới của nước nhập khẩu.
Ông Lương Hoàng Thái, Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương), cho biết: “Nhiều nước đã áp dụng các quy định mới, như biện pháp trợ cấp xuyên biên giới hay quy định về thị trường đặc biệt. Điều này đòi hỏi chúng ta phải chủ động nắm bắt và phối hợp chặt chẽ. Các cơ quan Chính phủ luôn đồng hành cùng doanh nghiệp để vượt qua thách thức.”
Song song với việc chủ động ứng phó trước rủi ro pháp lý, Việt Nam cũng đã áp dụng 22 biện pháp phòng vệ thương mại với hàng nhập khẩu, được xem là công cụ quan trọng để bảo vệ sản xuất trong nước và tạo lập môi trường cạnh tranh lành mạnh.
