ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Có người bỗng thấy nao lòng khi ngắm những chiếc lá sen già đang dần sậm màu dưới vồng nắng thu tràn trề óng vàng như mật. Những chiếc lá ấy trước khi khô lụi vẫn gom góp dâng đời hương vị đậm đà của riêng mình, gửi gắm vào những món quà ý vị tình quê. Người ta thường cắt lá sen về để bọc cốm hoặc sắc nước uống. Nhưng có người lại mê mẩn một món ăn quê dân dã, ấy là xôi đỗ đen bọc trong lá sen già. Đó là một kỷ niệm dệt nên tấm áo thanh xuân.

Thời sinh viên của tôi, biết bao lần mẹ đã từng gói ghém những đùm xôi nóng hổi để tôi mang đi làm quà cho các bạn cùng phòng. Những người bạn của tôi cuối tuần ở lại kí túc xá, chiều chủ nhật vẫn thường mong ngóng bạn mình trở lại trường mang theo món quà quê bình dị ấy. Vị thơm của nếp, vị bùi của đỗ đen hòa quyện trong vị nồng nàn ngai ngái của lá sen bỗng trở thành một hương vị đặc biệt, chúng tôi gọi đó là hương vị của thanh xuân…

Mỗi ngày cuối tuần mẹ tôi vẫn dành thời gian nấu món xôi đỗ đen. Mẹ chọn loại đỗ đen ruột xanh vì nó có vị bùi và thơm. Hạt đỗ khi chín chỉ he hé chứ không bở vụn như đỗ đen ruột trắng. Xôi chín thơm lừng, mẹ xới ra mâm cho nguội bớt, trải những tấm lá sen già đã lau sạch rồi cho xôi vào đùm lại. Mẹ bảo phải đùm lúc xôi còn ấm để hương vị nồng nàn mà thanh mát của lá sen sẽ ngấm vào trong từng hạt xôi. Bàn tay mẹ nhẹ nhàng gói ghém để đùm xôi được tròn như cái đĩa, cẩn trọng tỉ mỉ như người ta gói thang thuốc bắc, lại gọn gàng xinh xắn như đám sinh viên chúng tôi vẫn gói quà sinh nhật tặng nhau.

Đùm xôi được cất dưới đáy ba lô theo tôi xuống trường. Đạp xe trên quãng đường gần ba mươi cây số, cái cảm giác âm ấm mềm mềm sau lưng khiến tôi thấy lâng lâng, như là sự yên tâm, lại như niềm hãnh diện. Sự ấm áp thú vị ấy tôi không sao diễn tả được thành lời. Chỉ sau này khi có chồng, có con, đôi khi chợt hồi tưởng lại cái cảm giác ấy tôi lại ví von rằng: ấm như một vòng ôm. Thanh xuân của tôi điềm nhiên tận hưởng những vòng ôm ấy của mẹ: ấm áp, rưng rức yêu thương…

Tôi vẫn gọi đó là món quà của mùa thu. Hương thơm của nếp, vị bùi của đỗ quấn quyện trong lá sen cuối mùa ngào ngạt như cố dành dụm chút tinh hoa cuối cùng của mình dâng đời. Mở gói xôi ra mà như thấy cả dư vị ấm áp của thiên nhiên đất trời. Ấy là những hạt đỗ nhỏ xíu bở tơi như mỉm cười. Và cái lá sen già như bao bọc gói ghém hàng ngàn nụ cười bí ẩn. Nhẩn nha hít hà, thấy biết bao hương vị mùa thu dồn tụ trong gói xôi ấm nồng ấy.

Gói xôi mở ra, mùi vị thơm lừng vẫy gọi. Những câu chuyện rôm rả không đầu không cuối, đứa này tấm tắc khen xôi ngon, đứa kia hỏi cách nấu xôi thế nào cho tròn vị. Đùm xôi ấy đâu chỉ đỡ một bữa tối của đám sinh viên nghèo mà chợt khiến cô bạn cùng phòng rưng rức nhớ quê, nhớ mẹ. Bỗng nhận ra đó không chỉ là một món ăn. Đó là cả niềm hạnh phúc khi ta được tận hưởng sự chăm chút gói ghém dành dụm từ bàn tay tảo tần của mẹ, những điều giản dị mà sao thấy quý giá thiêng liêng đến thế! Ánh mắt rưng rưng của cô bạn thân khiến tôi cảm nhận được hạnh phúc của mình, nghe trong lòng chộn rộn yêu thương.

Ăn hết những hạt xôi cuối cùng, tôi đưa lá sen lên hít hà như cố tận hưởng nốt chút hương vị nồng ấm còn vương vấn và chợt thấy bâng khuâng tiếc nuối. Rõ ràng không phải tiếc đùm xôi mà mẹ cất công làm cả buổi chỉ để chúng bạn của mình ăn thay một bữa tối. Mà tiếc một điều gì đó như cái cảm giác biết thanh xuân đang trôi qua trước mắt mà không thể nào níu giữ lại được. Mùa thu sẽ lại qua nhanh. Lần tới về nhà, lá sen đã vàng rạc rã gục xuống những thân khô quắt chẳng thể dùng để gói xôi được nữa. Thời sinh viên, tuổi thanh xuân của chúng tôi cũng sắp qua. Và mẹ tôi còn được bao nhiêu mùa thu để vừa đùm xôi cho con vừa rỉ rả chuyện trò? Hương thơm của xôi đỗ đen ấp trong lá sen đậm đà như tình mẹ thân thương cứ quyến luyến mơn man…

Giờ đây, thi thoảng tôi vẫn mua xôi bọc trong lá sen từ những gánh hàng rong buổi sáng. Nhưng gói xôi ấy chỉ là một bữa sáng vội vã qua đường, nhanh gọn và tiện lợi. Không còn cảm giác háo hức đợi chờ chõ xôi bốc khói, không còn đủ thời gian để hít hà tận hưởng, để tiếc nuối vu vơ. Mẹ đã già yếu, chẳng nỡ phiền mẹ còng lưng tỉ mẩn chọn từng hạt đỗ, xới từng đùm xôi mà bọc mà gói nữa. Dẫu có tự tay làm tôi cũng không thể gọi lại được hương vị ngày xưa, hương vị của thanh xuân đã qua mà cứ chìm trong nỗi niềm tiếc nhớ đến nao lòng…

Thanh Hải