ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

“Tiếp tục rà soát và hoàn thiện hành lang pháp lý về mô hình tổ chức chính quyền địa phương cấp xã. Đồng thời đề nghị có hướng dẫn thống nhất về quy trình, trình tự, thủ tục trong phân cấp, phân quyền, hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực giữa cấp Trung ương, cấp tỉnh và cấp tỉnh với cấp cơ sở” - đây là kiến nghị của đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng Phan Thái Bình khi chia sẻ kinh nghiệm của địa phương trong vận hành mô hình chính quyền hai cấp tại Diễn đàn Xây dựng pháp luật lần thứ nhất, diễn ra sáng 22/11.

Địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm

Trong phát biểu đề dẫn Diễn đàn Xây dựng pháp luật lần thứ nhất do Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh vấn đề vận hành đồng bộ, hiệu quả mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và đẩy mạnh phân cấp, phân quyền phù hợp với phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Nội dung này không chỉ đòi hỏi phải rà soát, hoàn thành việc sửa đổi số lượng lớn các luật có liên quan phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp vào năm 2027 như mục tiêu Nghị quyết 66-NQ/TW đề ra mà còn phải bảo đảm các quy định pháp luật mới ban hành phát huy tối đa năng lực của chính quyền địa phương 2 cấp và phù hợp với thực tiễn yêu cầu quản lý.

“Đồng thời, cũng cần chú trọng để chính quyền cấp xã – cấp cơ sở trực tiếp phục vụ người dân được đáp ứng đầy đủ nguồn lực cả về con người, tài chính, trang thiết bị vận hành hiệu quả” - Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đề xuất.

Việc phân quyền, phân cấp cần được tiếp tục đẩy mạnh nhưng phải thiết kế các cơ chế hậu kiểm và giám sát hiệu quả, nhằm vừa tạo sự chủ động cho địa phương, vừa bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, nâng cao chất lượng quản lý và hiệu quả hoạt động của bộ máy.

Trình bày Tham luận “Công tác triển khai thực hiện quy định của pháp luật về phân định thầm quyền, phần cấp, phân quyền trong vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp - Nhìn từ thành phố Đà Nẵng”, đại biểu Phan Thái Bình, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng khẳng định: Đảng ta đã xác định phân cấp, phân quyền là khâu đột phá nhằm tinh gọn bộ máy, tăng cường tính chủ động và trách nhiệm của chính quyền địa phương, đồng thời bảo đảm sự lãnh đạo thống nhất của Trung ương. Phân định rõ chức năng, nhiệm vụ giữa Quốc hội, Chính phủ, các bộ ngành, địa phương, phân quyền mạnh mẽ nhưng đi đôi với kiểm soát quyền lực, phát huy tính chủ động, sáng tạo của địa phương.

Theo đại biểu Phan Thái Bình, năm 2025, Chính phủ đã ban hành 28 Nghị định về phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền trong hầu hết các lĩnh vực, tạo ra khuôn khổ pháp lý cho mô hình chính quyền địa phương hai cấp hoạt động có hiệu lực, hiệu quả.

“Với tư tưởng chủ đạo là địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm gắn với phân quyền với phân cấp nguồn lực và cơ chế kiểm soát quyền lực. Trên cơ sở quy định pháp luật của Trung ương và hướng dẫn của các bộ ngành cũng như từ thực tiễn của địa phương, thành phố Đà Nẵng sau sáp nhập đã khẩn trương triển khai và vận hành hiệu quả mô hình chính quyền hai cấp”, Đại biểu Phan Thái Bình cho biết.

Vừa qua, UBND thành phố Đà Nẵng đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, giao Sở Nội vụ làm cơ quan đầu mối, đã tổ chức các đoàn công tác làm việc với các xã, phường để kịp thời tháo gỡ khó khăn, ban hành chỉ thị về kỷ luật, kỷ cương hành chính.

Về sắp xếp tổ chức bộ máy, Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng cho biết, cấp thành phố đã kiện toàn 14 sở ngành theo Nghị định 150, thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công và sắp xếp các đơn vị sự nghiệp công lập cũng như các hội đoàn thể công chúng; Về cấp xã, phường thành lập 373 cơ quan chuyên môn và 989 đơn vị sự nghiệp. Bộ máy ở tuyến đầu hoạt động ổn định; Về biên chế và nhân sự, tổng biên chế và lao động được giao là 53.000 người cùng với biên chế công việc làm không chuyên trách và các hợp đồng ở cấp xã.

“Về thực hiện chế độ chính sách trong quá trình tinh giản biên chế cho thực hiện chính quyền hai cấp theo chủ trương chung của Trung ương, thành phố đã giải quyết chế độ cho 2.968 trường hợp nghỉ theo Nghị định 178 và Nghị định 67, 1.967 trường hợp nghỉ của người hoạt động không chuyên trách theo Nghị định 154 với tổng kinh phí đã chi trả là 2.957 tỷ đồng và đã xử lý dứt điểm trước ngày 1 tháng 8 năm 2025”,  Phó Chủ tịch UBND thành phố Đà Nẵng Phan Thái Bình cho biết thêm.

Bên cạnh đó, thành phố Đà Nẵng tập trung đẩy mạnh cải cách hành chính, nhất là thủ tục hành chính, và vận hành Trung tâm phục vụ hành chính công. Thành phố có 2.239 thủ tục hành chính, trong đó có 2.109 dịch vụ công trực tuyến, 1.160 thủ tục hành chính không phụ thuộc vào địa giới hành chính. Triển khai Robot Lễ tân, dịch vụ in, giao miễn phí, tư vấn pháp lý, tổng đài 1022 và đội ngũ hỗ trợ xuống cộng đồng, nhất là ở các khu dân cư, đặc biệt là đối với các dịch vụ công mức cao. Ở cấp xã thực hiện mức cao, mức cơ bản.

Về triển khai phân cấp, phân quyền, ủy quyền tại địa phương, đại biểu Phan Thái Bình nhấn mạnh, trên cơ sở quy định của pháp luật và cơ chế chính sách đặc thù để phát triển thành phố Đà Nẵng, UBND thành phố Đà Nẵng đã giao cho các sở ngành và địa phương chủ động rà soát, đề xuất, tham mưu triển khai những quy trình cấp có thẩm quyền ban hành và triển khai thực hiện các nghị định, các thông tư mới về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền và triển khai mô hình chính quyền hai cấp.

“Chủ động rà soát để ban hành các quyết định về phân cấp, phân quyền của cấp địa phương. Trong đó dự kiến trình cho Hội đồng nhân dân ban hành 16 nghị quyết của Hội đồng nhân dân, ban hành 29 quyết định của Ủy ban nhân dân về phân cấp, phân quyền. Cho đến nay, Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng cũng đã ban hành 19 quyết định ủy quyền trong hầu hết các lĩnh vực như tài chính, xây dựng, môi trường, tài nguyên nước, đấu giá khoáng sản, công nghệ cao, an toàn thực phẩm, dược phẩm…”, Đại biểu cho biết thêm.

Hoàn thiện hành lang pháp lý về mô hình tổ chức chính quyền địa phương cấp xã

Bên cạnh những kết quả tích cực qua gần 5 tháng thực hiện chính quyền hai cấp, đại biểu Phan Thái Bình cũng nhận định còn nhiều khó khăn vướng mắc, nhất là trong giai đoạn đầu khi triển khai mô hình này. Cụ thể là áp lực về tinh giản biên chế trong khi nhiệm vụ phân cấp ngày càng nhiều; Kinh nghiệm trong triển khai thực hiện không nhiều, đặc biệt đối với cán bộ cấp xã; Khối lượng về thủ tục hành chính tăng mạnh và thời gian giảm đáng kể, dẫn đến năng lực vận hành để theo kịp công việc chung còn khó khăn vướng mắc; Chồng chéo trong các quy trình báo cáo.

Từ những thực tiễn của địa phương và khó khăn vướng mắc ban đầu, đại biểu Phan Thái Bình kiến nghị:

Thứ nhất, phải tiếp tục rà soát và hoàn thiện hành lang pháp lý, nhất là về mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, trong đó nhấn mạnh hành lang pháp lý về mô hình tổ chức chính quyền địa phương cấp xã. “Đề nghị Bộ Nội vụ, Bộ Tư pháp có hướng dẫn thống nhất về quy trình, trình tự, thủ tục trong phân cấp, phân quyền, ủy quyền, phân định thẩm quyền, cũng như hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực giữa cấp Trung ương, cấp tỉnh và cấp tỉnh với cấp cơ sở” , Đại biểu đề xuất.  Đồng thời, phải xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu quốc gia về phân cấp phân quyền, bàn giao những cơ sở dữ liệu chuyên ngành trong phân cấp phân quyền.

Thứ hai, tăng cường hơn nữa công tác tập huấn chuyên sâu, hướng dẫn nghiệp vụ.

Thứ ba, cần đặc biệt quan tâm đến đảm bảo về nguồn lực về biên chế, kinh phí, hạ tầng cơ sở và hạ tầng công nghệ thông tin. Bên cạnh đó, cho phép các cơ chế để chính quyền địa phương chủ động hơn trong bố trí, điều chuyển công tác nhân sự phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ trong từng giai đoạn, từng vướng mắc.

Thứ tư, tăng cường kiểm soát quyền lực, trách nhiệm giải trình. Hoàn thiện cơ chế thanh tra, kiểm tra, giám sát nhằm đảm bảo kiểm soát được quyền lực nhưng không chồng chéo trong thanh tra, kiểm tra, giám sát tăng cường hậu kiểm. Công khai kết quả phân cấp phân quyền, tăng cường vai trò giám sát của Hội đồng nhân dân, Mặt trận các cấp, đặc biệt là đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp, vai trò giám sát phản biện của Mặt trận và các tổ chức chính trị xã hội.

Thứ năm, cần cắt giảm và đơn giản hóa các chế độ báo cáo và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin. Thành phố Đà Nẵng sẽ tiếp tục rà soát tính khả thi của từng nhiệm vụ được phân cấp phân quyền để chủ động kiến nghị điều chỉnh nếu có bất cập và khó khăn vướng mắc. Đồng thời chủ động bố trí lại đội ngũ cán bộ theo vị trí việc làm và tiếp tục xây dựng các đề án để triển khai thực hiện, đặc biệt là đề án về công tác cán bộ.

Cuối cùng, cần tập trung kiểm tra, đôn đốc, siết chặt kỷ cương, kỷ luật hành chính, hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền của chính quyền địa phương phù hợp hơn với mô hình chính quyền hai cấp, phù hợp với thực tiễn để đảm bảo vận hành thông suốt và hiệu quả trong thời gian tới.