Hệ lụy kinh tế từ căng thẳng Trung – Nhật
Mối quan hệ Nhật – Trung xấu đi sau phát ngôn của Thủ tướng Nhật về Đài Loan, khiến thương mại gián đoạn, tác động nghiêm trọng đến xuất khẩu thủy sản, du lịch và hoạt động kinh doanh của nhiều doanh nghiệp.
Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae ngày 21/11 tuyên bố lập trường của Nhật Bản về việc xây dựng mối quan hệ mang tính xây dựng và ổn định với Trung Quốc sẽ không thay đổi.
Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae cho biết: “Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và tôi đã nhất trí về định hướng chung là thúc đẩy toàn diện mối quan hệ chiến lược, cùng có lợi và xây dựng mối quan hệ mang tính xây dựng và ổn định. Lập trường này hoàn toàn không thay đổi.”
Đây là tuyên bố đầu tiên của bà Takaichi kể từ khi căng thẳng ngoại giao giữa Tokyo và Bắc Kinh leo thang sau bài phát biểu của bà trước Quốc hội Nhật Bản hôm 7/11 về vấn đề Đài Loan (Trung Quốc). Bài phát biểu đã làm bùng phát làn sóng khẩu chiến ngoại giao, đẩy hai nước vào trạng thái căng thẳng chưa từng có kể từ năm 2023.
Hệ quả là ngày 19/11, Trung Quốc tuyên bố dừng nhập khẩu toàn bộ hải sản Nhật Bản trong động thái được cho là biện pháp trả đũa trực tiếp. Trước đó, vào tháng 8/2023, Trung Quốc từng cấm nhập khẩu thủy sản Nhật để phản đối việc Tokyo xả nước thải đã xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima. Thị trường Trung Quốc từng chiếm hơn 20% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản của Nhật, nên việc bị đóng băng tiếp cận thị trường này được đánh giá là đòn giáng mạnh vào ngành thủy sản Nhật Bản.
Căng thẳng còn lan sang lĩnh vực dịch vụ và du lịch khi Trung Quốc kêu gọi công dân không đến Nhật Bản và yêu cầu các hãng hàng không dừng các chuyến bay. Theo Tổ chức Du lịch Quốc gia Nhật Bản, du khách Trung Quốc đại lục là nhóm khách nước ngoài lớn nhất tới Nhật kể từ đầu năm 2025, với khoảng 5,7 triệu lượt, chiếm gần 23% tổng số du khách. Hơn 10 hãng hàng không Trung Quốc đã hoàn tiền vé cho đến ngày 31/12, với ước tính khoảng 500.000 vé bị hủy. Đây được xem là động thái nhắm thẳng vào ngành du lịch – lĩnh vực chiếm khoảng 7% GDP Nhật Bản và là động lực tăng trưởng những năm gần đây.
Ông Yu Jinxin, Phó Chủ tịch Công ty Lữ hành Quốc tế Đông Nhật Bản, cho biết: “Đây là một tổn thất rất lớn đối với chúng tôi. Nếu tình hình này kéo dài một hoặc hai tháng, chúng tôi vẫn có thể xoay xở được, nhưng nếu tiếp tục xấu đi, chắc chắn sẽ ảnh hưởng lớn đến hoạt động kinh doanh và quản lý của chúng tôi.”
Ở chiều ngược lại, Trung Quốc dù sở hữu thị trường nội địa lớn cũng không tránh khỏi tác động. Căng thẳng kéo dài với một đối tác công nghệ và đầu tư quan trọng như Nhật Bản có thể làm chậm quá trình công nghiệp hóa chất lượng cao, đồng thời khiến các tập đoàn đa quốc gia cân nhắc rủi ro khi duy trì hoạt động tại Trung Quốc.
Với kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2024 đạt 44,2 nghìn tỷ yên (tương đương 292,6 tỷ USD), Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Nhật Bản, đặc biệt trong các ngành then chốt như linh kiện điện tử, chip, máy móc công nghiệp và ô tô. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng khu vực đang được tái cấu trúc, đợt bùng phát căng thẳng hiện nay đặt ra nhiều câu hỏi về chiến lược kiềm chế cũng như triển vọng hạ nhiệt trong thời gian tới.
