ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Ở Hà Nội, chuyện tìm chỗ gửi xe vẫn là nỗi “đau đầu” quen thuộc của người dân. Từ trung tâm đến ngoại thành, xe ô tô đỗ tràn vỉa hè, lòng đường, thậm chí cả trước cửa nhà dân. Càng mở rộng đô thị, số lượng xe cá nhân càng tăng nhanh, nhưng hạ tầng giao thông tĩnh gần như "giậm chân tại chỗ". Nhiều năm qua, Hà Nội đã có quy hoạch hàng trăm bãi đỗ xe nhưng thực tế vẫn không đáp ứng nổi nhu cầu ngày càng lớn của người dân. Bởi vậy, dự thảo Nghị quyết mới của UBND Thành phố về khuyến khích đầu tư xây dựng, khai thác bến xe, bãi đỗ xe ô tô là một tín hiệu rất đáng mừng, không chỉ cho doanh nghiệp, mà cho cả người dân đô thị.

Điều đáng chú ý ở dự thảo này là Hà Nội không nói suông, mà đưa ra hàng loạt cơ chế ưu đãi cụ thể: rút ngắn 30% thời gian làm thủ tục, cho phép sử dụng tới 25% diện tích đất dự án để khai thác thương mại, miễn và giảm thuế thu nhập doanh nghiệp tới 13 năm, hỗ trợ 50% lãi vay, và đặc biệt là miễn tiền thuê đất trong 10 năm đầu.

Trong nhiều năm qua, Hà Nội đã cố gắng xã hội hóa việc xây dựng bãi đỗ xe, nhưng hầu hết doanh nghiệp e ngại vì thiếu cơ chế đủ rõ. Quy hoạch có, nhưng thủ tục rườm rà, mặt bằng chậm giao, chính sách ưu đãi chưa đủ để bù lại chi phí lớn của việc xây bãi ngầm hoặc bãi cao tầng. Bởi vậy, nghị quyết lần này có thể coi là “cú hích chính sách” cần thiết, nếu được triển khai nghiêm túc, minh bạch.

Không chỉ riêng Việt Nam, nhiều thành phố lớn trên thế giới cũng từng phải đối mặt với “bài toán đỗ xe” giống Hà Nội. Tokyo (Nhật Bản) là ví dụ điển hình: từ những năm 1990, chính quyền Tokyo buộc người sở hữu ô tô phải chứng minh có chỗ đỗ hợp pháp, đồng thời khuyến khích tư nhân đầu tư bãi xe ngầm và bãi nhiều tầng bằng cách miễn giảm thuế và hỗ trợ hạ tầng kỹ thuật. Nhờ đó, hệ thống bãi xe tự động, bãi ngầm thông minh mọc lên khắp nơi, giúp thành phố hơn 37 triệu dân vẫn vận hành gọn gàng.

Singapore cũng có kinh nghiệm tương tự. Chính phủ nước này giao Cơ quan Giao thông Đất đai (LTA) phối hợp với khu vực tư nhân để phát triển bãi đỗ xe tích hợp trong các tòa nhà, trung tâm thương mại. Doanh nghiệp được hưởng quyền khai thác thương mại và ưu đãi thuế, đổi lại phải đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn và kết nối giao thông công cộng. Mô hình này giúp Singapore giảm tình trạng chiếm dụng đường phố và tạo nguồn thu ổn định cho cả nhà nước lẫn doanh nghiệp.

Ngay trong khu vực, Bangkok (Thái Lan) từng rơi vào cảnh xe đỗ tràn lan như Hà Nội. Thành phố này đã chuyển hướng từ việc đầu tư công sang hợp tác công - tư (PPP), cho phép doanh nghiệp xây bãi đỗ xe ngầm, kèm khu dịch vụ thương mại phía trên để tăng lợi nhuận. Sau hơn một thập kỷ, Bangkok đã có hơn 400 bãi đỗ xe công cộng, trong đó gần một nửa do tư nhân vận hành.

Từ những kinh nghiệm quốc tế đó, có thể thấy, bãi đỗ xe không chỉ là hạ tầng giao thông, mà còn là lĩnh vực có thể khai thác thương mại bền vững nếu được “cởi trói” chính sách.

Với Hà Nội, việc cho phép sử dụng một phần diện tích đất dự án để làm dịch vụ đi kèm (cà phê, cửa hàng, trạm sạc điện, trung tâm logistics nhỏ…) là cách hợp lý để tăng tính khả thi, giúp nhà đầu tư có dòng tiền quay vòng, giảm áp lực hoàn vốn. Từ góc nhìn của người dân, nếu chính sách này được thông qua, lợi ích xã hội là rất lớn: giảm ùn tắc, đảm bảo trật tự đô thị, tăng tính an toàn giao thông, đồng thời tạo môi trường sống văn minh hơn. Người lái xe không còn phải “liều” đỗ tạm, người đi bộ bớt cảnh vỉa hè bị chiếm dụng, còn ngân sách thành phố được hưởng lợi gián tiếp qua thuế và phí vận hành.

Tất nhiên, để nghị quyết đi vào thực tế, Hà Nội sẽ phải giải quyết nhiều vấn đề: từ khâu quy hoạch rõ ràng, giải phóng mặt bằng minh bạch, đến giám sát việc sử dụng đất đúng mục đích. Cơ chế ưu đãi cần đi kèm trách nhiệm, tránh tình trạng “xin - cho”, hoặc lợi dụng danh nghĩa bãi đỗ xe để kinh doanh thương mại. Quan trọng hơn, Thành phố nên đồng bộ hóa hệ thống dữ liệu bãi đỗ xe, hướng tới quản lý thông minh. Một ứng dụng số cho phép người dân tra cứu, đặt chỗ, thanh toán tự động… hoàn toàn không xa vời, nếu Hà Nội kiên định theo đuổi mục tiêu đô thị thông minh. Đây cũng là xu hướng mà nhiều thành phố tiên tiến đang làm.

Tóm lại, đầu tư cho bãi đỗ xe không chỉ là giải quyết chỗ đỗ của hàng triệu chiếc ô tô, mà còn là đầu tư cho trật tự đô thị và chất lượng sống. Khi giao thông tĩnh được tổ chức tốt, giao thông động cũng sẽ trôi chảy hơn, kinh tế dịch vụ phát triển, và hình ảnh Hà Nội trong mắt người dân lẫn du khách chắc chắn sẽ còn ấn tượng hơn rất nhiều.