ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Giao nhiệm vụ cho ngành Giáo dục và Đào tạo trong năm học 2025 - 2026, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông theo hướng toàn diện: không chỉ truyền thụ kiến thức, mà còn nuôi dưỡng nhân cách, rèn luyện thể chất, bồi dưỡng tâm hồn, khơi dậy tinh thần công dân, ý thức kỷ luật, trách nhiệm xã hội, hình thành lớp người vừa giỏi giang, vừa nhân ái, vừa kiên cường.

Với mục tiêu này, Tổng Bí thư đề nghị sớm phấn đấu phổ cập giáo dục phổ thông, bởi đây là vấn đề cấp bách. Nếu không phổ cập, học sinh 13 - 14 tuổi bước vào đời sẽ có nhiều khó khăn. Học sinh và các thầy, cô giáo hiện phải đối mặt với kỳ thi vào lớp 10 rất căng thẳng.

Tổng Bí thư khẳng định, các điều kiện hiện nay đã đủ để tiến hành phổ cập. Nhà nước miễn học phí bậc phổ thông, các khó khăn về giáo viên, trường lớp hoàn toàn có thể giải quyết được. Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo cũng đã đặt ra mục tiêu đến năm 2035, Việt Nam sẽ hoàn thành phổ cập THPT và tương đương.

Thông điệp mạnh mẽ ấy, một lần nữa đưa vấn đề giáo dục phổ thông lên hàng đầu của chương trình nghị sự quốc gia. Và ở vị trí trung tâm của thử thách này chính là Hà Nội - nơi có hơn 2,3 triệu học sinh và gần 128.000 giáo viên, được coi là “phép thử” lớn nhất của công cuộc phổ cập.

Thực tế nhiều năm qua, bậc THPT tại Hà Nội vẫn là 'điểm nghẽn'. Thành phố hiện chỉ có gần 120 trường THPT công lập, thấp hơn nhiều so với số trường ở các cấp mầm non, tiểu học và THCS. Hệ lụy là hằng năm chỉ khoảng 60% học sinh tốt nghiệp THCS có cơ hội vào công lập; phần còn lại phải tìm đường khác: học ngoài công lập, vào giáo dục nghề nghiệp, hoặc thậm chí bỏ học. Đây không chỉ là con số thống kê khô khan, mà là nỗi lo chung của nhiều gia đình và cũng là những giấc mơ học tập dang dở của hàng chục nghìn học sinh.

Hà Nội đã nhìn thẳng vào thực trạng này và bắt đầu hành động. Năm học 2025 - 2026, 43 ngôi trường mới được đưa vào sử dụng, trong đó có hai trường THPT công lập là Phúc Thịnh và Đỗ Mười. Nhờ đó, tỷ lệ học sinh vào trường công tăng lên 64% - một bước nhích tuy nhỏ nhưng quan trọng, vì nó cho thấy sự chuyển động thực sự trong công bằng giáo dục. Song song với đó, nhiều trường giàu truyền thống như Chu Văn An, Nguyễn Huệ, Hà Nội - Amsterdam, Sơn Tây… cũng được cải tạo, nâng cấp để đáp ứng yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Không dừng ở trước mắt, Hà Nội còn hoạch định chiến lược dài hơi. Từ 2025 đến 2030, Thủ đô dự kiến xây dựng thêm 30 - 35 trường THPT công lập mới, cùng 7 trường liên cấp tiên tiến, hiện đại. Nhiều địa phương trên địa bàn cũng quan tâm, bố trí sẵn quỹ đất. Những trụ sở, cơ sở sự nghiệp dôi dư sau sắp xếp hành chính cũng đang được chuyển đổi thành trường học. Đây là những bước đi bài bản, cho thấy Hà Nội đang đặt nền móng cho phổ cập THPT trong tương lai gần.

Phổ cập THPT không đơn thuần là thêm trường, thêm lớp. Đó là sự khẳng định quyền được học hết phổ thông của mọi công dân trẻ tuổi. Khi Nhà nước đã miễn học phí, khi hạ tầng giáo dục đang được đầu tư mạnh mẽ, thì cánh cửa tới trường cần phải rộng mở, không phân biệt hoàn cảnh gia đình. Một thế hệ buộc phải rời trường khi chưa đủ tri thức sẽ kéo theo hệ lụy lâu dài: thiếu nguồn nhân lực chất lượng, gia tăng bất bình đẳng xã hội, thậm chí tạo ra khoảng cách thế hệ.

Nếu so với quốc tế, chúng ta thấy rõ sự cấp thiết này. Hàn Quốc đã hoàn thành phổ cập THPT từ cuối thập niên 1980 và chính nền tảng đó góp phần tạo nên “kỳ tích sông Hàn” về kinh tế. Nhật Bản, Singapore hay nhiều quốc gia OECD đều coi học hết phổ thông là chuẩn mực bắt buộc, từ đó mới nói đến phân tầng đại học hay nghề nghiệp. Việt Nam nếu chậm chân, nguy cơ tụt hậu về chất lượng nguồn nhân lực là rất rõ ràng.

Đặt trong bối cảnh đó, nỗ lực của Hà Nội không chỉ để giảm áp lực kỳ thi lớp 10, mà còn là bước chuẩn bị cho một xã hội tri thức, công bằng và bền vững. Khi thêm một ngôi trường mới khánh thành, nghĩa là thêm hàng nghìn em nhỏ không bị bỏ lại phía sau. Khi một lớp học mới đi vào hoạt động, nghĩa là thêm cơ hội để hình thành lớp công dân giỏi giang, nhân ái, kiên cường.

Ba năm tới, khi loạt dự án trường học mới hoàn thành, kỳ thi lớp 10 chắc chắn sẽ bớt khốc liệt. Nhưng thành quả lớn nhất không nằm ở con số trúng tuyển, mà ở chỗ: Hà Nội đã tiên phong thực hiện phổ cập THPT, tạo hình mẫu để các địa phương khác nhân rộng. Đó chính là cách để Việt Nam tiến nhanh hơn tới mục tiêu 2035.

Phổ cập THPT không chỉ là một quyết sách giáo dục, mà còn là lựa chọn về tương lai đất nước. Với Hà Nội, thành công hay chậm trễ sẽ là thước đo năng lực quản trị và tầm nhìn phát triển. Nếu làm tốt, Thủ đô không chỉ giảm áp lực thi cử, mà còn mở ra một cánh cửa mới: xây dựng thế hệ công dân vừa có tri thức, vừa có nhân cách, sẵn sàng gánh vác trách nhiệm với xã hội. Và đó mới là “trái ngọt” thật sự của phổ cập giáo dục phổ thông - nền tảng vững chắc cho một Việt Nam thịnh vượng, văn minh.