Câu chuyện về thuế khoán và các hộ kinh doanh
Câu chuyện về thuế khoán và các hộ kinh doanh một lần nữa được các đại biểu Quốc hội đưa ra thảo luận trong phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài chính sáng 19/6.
Tại phiên chất vấn, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng với hộ kinh doanh nhỏ có doanh thu dưới 1 tỉ đồng nên áp dụng thuế khoán. Lý do ông Phớc đưa ra là để tạo điều kiện thuận lợi cho các hộ nghèo, các hộ kinh doanh nhỏ lẻ, qua đó góp phần đảm bảo an sinh xã hội.
Kể từ ngày 1/6 vừa qua, tất cả các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm đều đã phải chuyển sang hình thức đóng thuế theo doanh thu, được tính toán dựa trên dữ liệu từ máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế. Theo lộ trình, từ đầu năm 2026, tất cả các hộ kinh doanh, không phân biệt quy mô doanh thu, đều sẽ phải áp dụng phương thức này, thay cho hình thức thuế khoán trước đây.
Về mặt cảm xúc, mọi người đều có xu hướng đứng về phía những người được cho là yếu thế hơn trong xã hội. Việc duy trì một cơ chế đơn giản, dễ thực hiện cho các hộ kinh doanh nhỏ, siêu nhỏ sẽ giúp họ bớt đi gánh nặng về thủ tục, để có thể yên tâm buôn bán, mưu sinh.
Tuy nhiên, trong phiên chất vấn ngày hôm qua 19/6, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, hiện nay có nhiều hộ kinh doanh đạt mức doanh thu rất lớn, ngang với các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Đây chính là lý do Bộ Tài chính đã quyết tâm thu thuế của các hộ kinh doanh dựa trên doanh thu thực tế và tiến tới loại bỏ hoàn toàn hình thức thuế khoán. Cụ thể, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, theo thống kê, hiện có hơn 4.000 hộ kinh doanh trên cả nước đang có doanh thu trên 10 tỷ đồng mỗi năm. Con số này khiến nhiều người giật mình không phải vì quy mô doanh thu của các hộ kinh doanh này, mà là khi đặt con số này trong một bối cảnh lớn hơn.
Cũng theo thống kê của chính Bộ Tài chính, tính đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh. Như vậy, 4.000 hộ kinh doanh có doanh thu "khủng" nói trên chỉ chiếm một tỷ lệ vô cùng nhỏ, khoảng 0,1% tổng số hộ kinh doanh trên cả nước. Một chính sách được đưa ra có thể nhằm mục đích chấn chỉnh việc đóng thuế của 0,1% số hộ kinh doanh, nhưng lại đang gây ảnh hưởng sâu rộng đến 99,9% số lượng hộ kinh doanh còn lại cần phải được xem xét lại một cách thấu đáo hơn.
Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng, Bộ Tài chính cần tiếp tục nghiên cứu, tham mưu với các cấp có thẩm quyền để có những quy định phù hợp về thuế khoán theo doanh thu, nhằm tạo điều kiện cho các hộ nghèo và các hộ kinh doanh có quy mô nhỏ.
Để có được một chính sách thực sự hiệu quả và hợp lòng dân, chúng ta cần có một nền tảng dữ liệu thống kê đủ tin cậy. Các cơ quan chức năng cần có những phân tích sâu hơn về cơ cấu của các hộ kinh doanh hiện nay. Ví dụ, Bộ Tài chính với quyền lực và khả năng thống kê của mình, hãy chỉ ra một cách rõ ràng rằng, trong 3,6 triệu hộ kinh doanh đó, có khoảng bao nhiêu phần trăm đang có mức doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm? Bao nhiêu phần trăm có doanh thu dưới 100 triệu đồng? Sự phân bố doanh thu của các hộ kinh doanh theo từng ngành nghề, từng địa phương cụ thể?
Khi một chính sách được xây dựng và ban hành dựa trên những cơ sở nghiên cứu và dữ liệu thống kê thấu đáo, đáng tin cậy, chắc chắn nó sẽ nhận được sự ủng hộ của đông đảo người dân. Khi đó, việc thực thi chính sách cũng sẽ trở nên thuận lợi hơn và luật pháp cũng nhờ đó sẽ nghiêm minh hơn.
