Cái chết Charlie Kirk cảnh báo bạo lực chính trị Mỹ
Hai âm mưu ám sát Tổng thống Donald Trump năm ngoái, đến cái chết của Charlie Kirk ngày 10/9, cho thấy bạo lực chính trị tại Mỹ đang gia tăng nguy hiểm.
Toàn cảnh vụ sát hại Charlie Kirk
Charlie Kirk, một nhà hoạt động bảo thủ nổi tiếng tại Mỹ và là đồng minh thân cận của Tổng thống Donald Trump, đã bị sát hại vào ngày 10/9 trong khi đang diễn thuyết tại một trường đại học. Tổng thống Trump đã bày tỏ sự thương tiếc dành cho ông Kirk ngay sau đó và yêu cầu treo cờ rủ trên tòa nhà chính phủ cho đến hết ngày 14/9. Đây là vụ việc mới nhất nhằm vào một nhân vật chính trị làm dấy lên lo ngại về bạo lực chính trị gia tăng tại Mỹ.
Vụ việc xảy ra khi Charlie Kirk tham gia buổi diễn thuyết tại trường Đại học Utah Valley, thành phố Orem, bang Utah. Đây là sự kiện mở màn trong chuỗi ít nhất 15 buổi giao lưu của Kirk tại các trường đại học, nằm trong khuôn khổ chương trình mang tên “American Comeback Tour”.
Video từ hiện trường cho thấy Kirk đang phát biểu trước đám đông khoảng 3.000 người ở ngoài trời thì một tiếng súng vang lên. Kirk dường như ngã gục trên ghế trước khi máy quay nhanh chóng di chuyển và tiếng la hét hoảng loạn vang lên trong khán phòng.
Theo các báo cáo, Kirk bị bắn khoảng 20 phút sau khi bắt đầu phát biểu. Không có ai khác thiệt mạng hay bị thương trong sự kiện. Vợ và các con của Kirk cũng có mặt tại hiện trường khi vụ việc xảy ra.
“Đột nhiên vang lên âm thanh như sét đánh. Nó quá lớn, tôi tưởng tay súng ở ngay giữa đám đông. Nhưng hóa ra không phải, hắn ta ở xa. Tôi nghe thấy tiếng nổ lớn và rồi tất cả chúng tôi cúi rạp xuống. Ai cũng nằm xuống và tôi lập tức bắt đầu cầu nguyện cho Charlie Kirk. Cô gái ngồi cạnh tôi thì bật khóc nức nở vì đã tận mắt chứng kiến. Cô ấy đã thấy cảnh tượng khủng khiếp ấy. Tôi không thể tưởng tượng nổi mình sẽ ra sao khi phải chứng kiến cảnh đó.”
“Mọi chuyện thật sự hỗn loạn. Lúc xảy ra sự việc tôi không có ở nhà, nhưng con trai và con dâu tôi có mặt tại buổi tranh luận, và họ đã nhắn tin cho tôi đầu tiên, nên tôi nhận được tin từ họ trước. Họ đã về nhà an toàn. Khi tôi đang trên đường về nhà, trên các tuyến đường chính, cảnh sát có mặt khắp nơi, người dân thì cố gắng đến trường để đón con trong khi các trường học đều đã bị phong tỏa, cả tiểu học lẫn trung học cơ sở quanh khuôn viên Đại học Utah Valley.”
Người phát ngôn của trường Utah Valley cho biết Kirk bị bắn từ nóc tòa nhà Losee Center, nằm trong khuôn viên cách khu vực tổ chức sự kiện khoảng 90 đến 180 mét.
Các đặc vụ liên bang Mỹ FBI cho biết họ đã tìm thấy một khẩu súng trường lên đạn bằng tay, cỡ lớn, trong khu rừng gần khuôn viên trường, được cho là hung khí dùng để sát hại nhà hoạt động Charlie Kirk, đồng thời đang phân tích dấu vân tay và dấu chân để lần ra manh mối.
Theo FBI và giới chức bang, nghi phạm xuất hiện trong khuôn viên trường chỉ vài phút trước khi sự kiện bắt đầu, được camera an ninh ghi lại cảnh đi lên cầu thang để lên mái của một tòa nhà gần đó, rồi nổ súng một lần duy nhất.
FBI ngày 11/9 công bố hình ảnh nghi phạm đội mũ lưỡi chai, đeo kính râm, mặc áo dài tay màu đen in hình cờ Mỹ trước ngực, đồng thời treo thưởng 100.000 USD cho thông tin dẫn đến bắt nghi phạm này. Giám đốc FBI Kash Patel tuyên bố đích thân chỉ đạo cuộc truy lùng ở Utah.
Ủy viên An ninh Công cộng bang Utah Beau Mason cho biết nghi phạm có vẻ ở độ tuổi sinh viên đại học và đi lại khá dễ dàng trong khuôn viên trường.
Theo ông Jeff Long, cảnh sát trưởng Đại học Utah Valley, đã có sáu cảnh sát làm nhiệm vụ tại sự kiện mà Kirk tham gia. Kirk cũng có đội an ninh riêng đi cùng.
Hiện tại, khuôn viên trường đã bị phong tỏa và sẽ tiếp tục đóng cửa đến ngày 14/9. Trường cũng khẳng định dù cuộc điều tra vẫn đang tiếp diễn, nhưng không còn mối đe dọa nào trong phạm vi nhà trường.
Tổng thống Mỹ Donald Trump gọi vụ ám sát là “một khoảnh khắc vô cùng tăm tối đối với nước Mỹ”. Ông đã ra lệnh treo cờ rủ trên toàn quốc đến hết tối 14/9 để tưởng niệm Charlie Kirk. Lá cờ Mỹ tại Nhà Trắng đã được hạ xuống ngay sau lệnh của Tổng thống.
Từ Nhà Trắng, ông Trump cũng công bố một đoạn video vừa ca ngợi Kirk, vừa chỉ trích dữ dội phe tự do, mà ông cho là đã tạo ra bầu không khí thù địch dẫn đến vụ ám sát.
“Tôi tràn ngập đau buồn và phẫn nộ trước vụ ám sát tàn bạo nhắm vào Charlie Kirk ngay tại khuôn viên trường đại học ở Utah. Charlie đã truyền cảm hứng cho hàng triệu người, và tối nay, tất cả những ai từng biết và yêu quý anh đều bàng hoàng, kinh hãi. Charlie là một người yêu nước, cống hiến cuộc đời mình cho tranh luận cởi mở và cho đất nước mà anh hết lòng yêu thương.”
Ông Trump nhấn mạnh đã “quá lâu rồi, toàn thể người Mỹ và truyền thông cần phải đối diện với sự thật rằng bạo lực và giết chóc chính là hệ quả bi thảm của việc ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác, miệt thị, bôi nhọ những người bất đồng quan điểm theo cách hèn hạ nhất có thể.”
Vụ ám sát nhà hoạt động nổi tiếng Kirk đã gây chấn động chính trường, khi nhiều đảng viên Dân chủ và Cộng hòa ở Mỹ cũng như các chính khách nước ngoài công khai lên án vụ việc trên mạng xã hội.
Trong một bài viết hôm 10/9, cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden khẳng định không có chỗ cho kiểu bạo lực như vậy ở xứ sở cờ hoa. Ông Biden cùng vợ - Jill Biden đã gửi lời chia buồn tới gia đình và bạn bè của ông Kirk.
Nhiều nhân vật lớn trong chính giới Mỹ cũng nhanh chóng lên án vụ xả súng trên mạng xã hội, trong đó có cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, Cựu Phó Tổng thống Kamala Harris, Phó Tổng thống JD Vance, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth.
Trong khi đó, trong tuyên bố cùng ngày, tổ chức vận động Turning Point USA đã gửi lời chia buồn tới thân nhân của ông Kirk và mong muốn mọi người tôn trọng sự riêng tư của gia đình ông “ở thời điểm hiện tại”.
Charlie Kirk là ai?
Charlie Kirk là một trong những nhà hoạt động cánh hữu kiêm nhân vật truyền thông nổi bật nhất ở Mỹ. Ông cũng được coi là một đồng minh đáng tin cậy của Tổng thống Donald và là một nhân vật chủ chốt trong mạng lưới những người có ảnh hưởng ủng hộ ông Trump. Thậm chí, Kirk còn được mô tả là gương mặt đại diện cho phong trào “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại".
Charlie Kirk là người đồng sáng lập Turning Point USA, một tổ chức phi lợi nhuận vận động bảo thủ, khi mới 18 tuổi. Tổ chức này đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự ủng hộ của cử tri trẻ dành cho ông Trump trong cuộc bầu cử tổng thống hồi tháng 11 năm ngoái.
Sau khi đắc cử nhiệm kỳ tổng thống thứ 2, ông Trump đã ghi nhận công lao của Kirk trong việc huy động cử tri trẻ tuổi và cử tri da màu ủng hộ chiến dịch tranh cử của ông. Kirk được biết đến rộng rãi nhờ giúp lôi kéo hàng chục nghìn cử tri mới cho đảng Cộng hòa và lật ngược tình thế ở bang Arizona nghiêng về phía ông Trump. Kirk đã tham dự lễ nhậm chức của ông Trump tại Washington hồi tháng một và thường xuyên được mời tới Nhà Trắng.
Tổng thống và các trợ lý đánh giá cao Kirk về năng lực truyền đạt tư tưởng chính trị đối với cơ sở ủng hộ phong trào “Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” (MAGA). Ông từng phát biểu tại nhiều hội nghị đảng Cộng hòa và vào năm ngoái, ông Trump đã đáp lại thiện chí từ Kirk bằng cách tới phát biểu tại một hội nghị của Turning Point USA ở Arizona.
Kirk cũng là một nhà phê bình sắc bén của truyền thông chính thống và tích cực tham gia các cuộc chiến văn hóa liên quan đến chủng tộc, giới tính và nhập cư.
Phong cách khiêu khích của ông giúp Kirk có được một lượng người ủng hộ trung thành nhưng cũng vấp phải sự phản đối dữ dội. Ông trở thành bạn thân với con trai cả của tổng thống, Donald Trump Jr., và hai người từng cùng đi Greenland vào tháng 1. Ông cũng là người ủng hộ sớm cho Phó Tổng thống JD Vance khi Trump cân nhắc việc lựa chọn Thượng nghị sĩ này làm bạn tranh cử.
Kirk sở hữu 5,5 triệu người theo dõi trên nền tảng X và dẫn chương trình The Charlie Kirk Show, một podcast và chương trình radio thu hút hơn 500.000 người nghe mỗi tháng. Ông thường xuất hiện trên Fox News, bao gồm vai trò khách mời đồng dẫn gần đây trên Fox & Friends.
Sau vụ ám sát, nhiều người đã tìm lại video cách đây vài năm, khi ông Kirk cho rằng một số người chết vì súng đạn hằng năm là cái giá "xứng đáng" cho sự tự do sở hữu súng được bảo vệ theo Tu chính án số 2 của Hiến pháp Mỹ.
Theo tờ New York Times, Kirk chưa bao giờ theo đuổi một vai trò nào trong chính quyền Trump. Thay vào đó, ông đặt ra mục tiêu “định hình đảng Cộng hòa và rộng hơn là nền chính trị Mỹ”. Trong một cuộc phỏng vấn hồi tháng 2 năm nay, Kirk từng phát biểu: “Chúng tôi muốn thay đổi văn hóa”.
Kirk cũng xây dựng được một khối tài sản nhờ podcast nổi tiếng, các buổi diễn thuyết thường xuyên và sách, trong đó có cuốn bán chạy năm 2020, The MAGA Doctrine.
Trên mạng xã hội, ông liên tục đăng tải các quan điểm cánh hữu về nhiều vấn đề khác nhau.
Tình trạng bạo lực chính trị gia tăng tại Mỹ
Vụ ám sát Charlie Kirk đánh dấu một bi kịch mới trong thời kỳ mà bất đồng chính trị đã hóa thành thù hận sâu sắc, gây chia rẽ trong nước Mỹ. Vụ sát hại này là diễn biến mới nhất trong chuỗi các vụ tấn công nhắm vào các chính trị gia Mỹ, bao gồm hai âm mưu ám sát Tổng thống Donald Trump năm ngoái, phản ánh sự gia tăng đáng kể bạo lực chính trị tại Mỹ.
Ngày 13/7/2024, ứng cử viên tổng thống khi đó là ông Donald Trump đã thoát chết trong một vụ ám sát tại buổi vận động ở Butler, Pennsylvania. Kẻ tấn công là Thomas Matthew Crooks, 20 tuổi, đã nã nhiều phát súng, trượt qua tai ông Trump, làm một người tham dự buổi vận động thiệt mạng và nhiều người khác bị thương.
Chỉ hai tháng sau, ngày 15/9, ông Trump tiếp tục trở thành mục tiêu của một vụ ám sát khác khi một tay súng ủng hộ Ukraine, trang bị vũ khí hạng nặng, bị phát hiện bên ngoài câu lạc bộ golf của Tổng thống Mỹ tại West Palm Beach, Florida. Nghi phạm là Ryan Routh bị Mật vụ Mỹ bắt giữ và sau đó đã tự bào chữa tại tòa.
Lãnh đạo đảng Dân chủ ở bang Minnesota, bà Melissa Hortman, cùng chồng bị bắn chết tại nhà vào ngày 14/6/2025.
Cùng ngày, Thượng nghị sĩ địa phương John Hoffman và vợ ông bị thương trong một vụ tấn công liên quan và may mắn sống sót.
Juliette Kayyem, nhà phân tích an ninh quốc gia cấp cao của CNN cho rằng bạo lực chính trị đã gia tăng và xảy ra cả bên cánh tả lẫn cánh hữu. Vụ sát hại không chỉ nhắm vào một mình Charlie Kirk mà là vào cả nước Mỹ, khi một xã hội tự do chỉ tồn tại khi mọi người cảm thấy có thể tham gia vào đấu trường chính trị như Charlie Kirk đã làm, nói ra những điều mình thích và không thích, mà không bị giết hại.
Một nỗi lo hiện nay là vụ sát hại Charlie Kirk sẽ gieo rắc thêm bạo lực, trả thù và khiến bạo lực chính trị ngày càng trở nên nghiêm trọng. Thượng nghị sĩ cánh tả Bernie Sanders đã đăng tải một đoạn video cảnh báo về hiểm họa của tình trạng bạo lực chính trị gia tăng, cho rằng điều này đang đe dọa làm tê liệt các hoạt động chính trị và đời sống công dân.
“Vụ sát hại Charlie Kirk là một phần trong xu hướng đáng lo ngại về bạo lực chính trị, đang làm xói mòn đời sống công cộng của chúng ta. Một xã hội tự do được xây dựng trên nền tảng rằng mọi người có thể cất tiếng nói mà không phải sợ hãi hay bị hạ nhục. Không còn chỗ cho bạo lực chính trị.”
Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson đã gọi vụ xả súng nhằm vào Charlie Kirk là “đáng ghê tởm” và kêu gọi người dân Mỹ chấm dứt bạo lực chính trị.
“Bạo lực chính trị đã trở nên quá phổ biến trong xã hội Mỹ, và đó không phải là bản chất của chúng ta. Nó đi ngược lại những nguyên tắc cốt lõi của đất nước. Chúng ta hoàn toàn có thể giải quyết bất đồng và tranh chấp một cách văn minh. Bạo lực chính trị phải bị lên án. Nó phải chấm dứt.”
Tuy bạo lực chính trị không phải chỉ có ở Mỹ, nhưng quốc gia này dường như đặc biệt dễ xảy ra bạo lực từ khác biệt chính trị, một phần do sự bất đồng sâu sắc về bản chất quốc gia và việc dễ dàng tiếp cận súng.
Steven Webster, tác giả cuốn sách “Cơn giận dữ nước Mỹ: Sự tức giận định hình chính trị của chúng ta”, cho rằng cả đảng Dân chủ lẫn Cộng hòa đều từng là mục tiêu của bạo lực chính trị, và ông hy vọng tình hình sẽ dịu lại sau cái chết của Charlie Kirk. Theo ông, điều đáng khích lệ là các cuộc thăm dò cho thấy đa số người dân Mỹ không ủng hộ bạo lực chính trị. Webster nhấn mạnh rằng phản ứng của các lãnh đạo chính trị có ảnh hưởng lớn đến cách công chúng nhìn nhận những sự kiện như vậy. Càng có nhiều chính trị gia, bao gồm cả Dân chủ và Cộng hòa, khẳng định rằng điều này là không thể chấp nhận thì tình hình sẽ càng được cải thiện.
