ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Hội thảo khoa học về Giải pháp phát triển Khu công nghệ cao Hoà Lạc đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 được tổ chức sáng 3/12. Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trương Việt Dũng chủ trì hội thảo.

Hội tụ đủ bốn yếu tố cốt lõi

Tại hội thảo, ông Nguyễn Tử Quảng - CEO Tập đoàn BKAV cho rằng, trong nhiều thập kỷ, chúng ta vẫn đau đáu câu hỏi: Vì sao những mô hình như Silicon Valley (Mỹ), Tân Trúc (Đài Loan, Trung Quốc) hay Trung Quan Thôn (Trung Quốc) thành công, còn Hòa Lạc - khởi công từ năm 1998 vẫn chưa đạt kỳ vọng? Đúc kết trải nghiệm trực tiếp tại Silicon Valley và Trung Quan Thôn, cùng quá trình 24 năm xây dựng Bkav giúp ông Quảng nhận ra bản chất vấn đề nằm ở cấu trúc nền tảng của hệ sinh thái công nghệ cao.

Theo ông Quảng, điều thường thấy khi đến thăm các mô hình thành công trên thế giới là những tòa nhà hiện đại, những tập đoàn hàng đầu. Nhưng “ánh hào quang” đó không phải điểm khởi đầu. Silicon Valley bắt đầu từ những gara nhỏ - nơi HP, Intel hay sau này Google hình thành. Trung Quan Thôn khởi nguồn từ một nhà nghiên cứu đơn độc cố gắng lập công ty tư nhân đầu tiên của Trung Quốc…

“Dù bối cảnh khác nhau, các mô hình thành công đều hội tụ bốn yếu tố cốt lõi: Một 'kiến trúc sư trưởng' - người dấn thân, có tầm nhìn, kết nối trường đại học - doanh nghiệp - nhà nước; Một đại học kỹ thuật hàng đầu, làm trung tâm cung cấp nhân lực và tư duy công nghệ - như vai trò của Stanford, Berkeley hay Thanh Hoa; Doanh nghiệp dẫn dắt, trưởng thành từ môi trường đại học và sẵn sàng 'tất tay' vì công nghệ; Quỹ đầu tư mạo hiểm, giúp hiện thực hóa các ý tưởng ở giai đoạn khởi đầu khó khăn nhất”, ông Nguyễn Tử Quảng chia sẻ ý kiến.

Đối chiếu lại Hòa Lạc, ông Quảng cho rằng, nơi đây đang thiếu sự gắn kết bền chặt với một đại học kỹ thuật. Bên cạnh đó, Hòa Lạc cần được kết nối với khu Cầu Giấy - trung tâm doanh nghiệp công nghệ của Hà Nội để hình thành một Smart City kiểu mẫu, tạo không gian sáng tạo liên tục, trước khi mở rộng ra toàn Thủ đô và cả nước. “Nếu xây đúng cách, với sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị, tôi có niềm tin chắc chắn Hòa Lạc có thể trở thành Silicon Valley của Việt Nam”, ông Quảng chia sẻ.

Hoàn thiện hạ tầng và chính sách ưu đãi cho lao động trẻ

Bà Dương Kiều Oanh, Trưởng Ban Chuyển đổi số và Vận hành số, Công ty TNHH Phần mềm FPT (FPT Software) cho rằng, hơn 10 năm FPT hiện diện tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc đã cho thấy rõ tiềm năng phát triển của khu vực này. Từ mốc hơn 1.500 nhân sự năm 2013, FPT Software hiện đã có gần 6.000 người làm việc tại 3 cơ sở tại Hòa Lạc, khẳng định đây là môi trường hoàn toàn có khả năng thu hút doanh nghiệp và lao động công nghệ cao khi có chính sách phù hợp và sự đầu tư đúng hướng.

Theo bà Oanh, yếu tố quyết định thành công vẫn là con người. Do đó, nhu cầu cấp thiết phải hoàn thiện cơ chế ưu đãi dành cho nhân lực công nghệ cao. Hiện định nghĩa “chuyên gia”, “cán bộ công nghệ cao” còn quá hẹp, khiến các chính sách như giảm thuế hay hỗ trợ thu nhập khó triển khai trong thực tế. “Tôi đề xuất cần xây dựng chính sách vay vốn, ưu đãi lãi suất cho nhóm lao động trẻ, phần lớn dưới 35 tuổi nhằm tạo điều kiện an cư để họ yên tâm lập nghiệp ở Hòa Lạc. Nếu có hạ tầng nhà ở tốt, trường học ổn định, đương nhiên sẽ dễ dàng để quy tụ về đây”, bà Oanh nêu ý kiến.

Về đổi mới sáng tạo, bà Oanh cho rằng, Nhà nước cần công nhận chi phí nghiên cứu và phát triển (R&D) là chi phí hợp lệ để các nhóm nghiên cứu có thể thử nghiệm, chấp nhận rủi ro mà không bị ràng buộc bởi quy trình tài chính. Quan trọng hơn, cần tạo ra các “bài toán lớn” và các cộng đồng học thuật công nghệ đủ mạnh để thu hút nhân tài trong và ngoài nước. Khi đó, Hòa Lạc mới thực sự trở thành điểm đến của nguồn nhân lực chất lượng cao và trung tâm đổi mới sáng tạo của quốc gia.

Quỹ đầu tư mạo hiểm phải được quan tâm

Góp ý và trao đổi tại hội thảo, ông Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ nhìn nhận những hạn chế kéo dài nhiều năm của Khu công nghệ cao Hòa Lạc xuất phát chủ yếu từ việc hệ sinh thái công nghệ chưa đầy đủ, đặc biệt là thiếu vắng trụ cột về đầu tư mạo hiểm - yếu tố quyết định của mọi mô hình thung lũng công nghệ trên thế giới.

Ông Quân cho biết, Hòa Lạc từng gặp nhiều vướng mắc do “xây nhà trên đất của người khác”, mô hình quản lý phân tán và thiếu các thành tố cốt lõi của một đô thị khoa học: bộ máy quản lý có tầm nhìn, các cơ sở R&D mạnh, doanh nghiệp công nghệ dẫn dắt và quỹ đầu tư mạo hiểm. Trong đó, đầu tư mạo hiểm là mắt xích yếu nhất, khiến hoạt động khởi nghiệp sáng tạo không thể bứt phá. Mặc dù Luật Công nghệ cao năm 2008 đã đề cập đến quỹ đầu tư mạo hiểm, nhưng suốt gần 20 năm, Việt Nam vẫn chưa hình thành được hệ thống quỹ đúng nghĩa.

“Phần lớn nguồn vốn mạo hiểm hiện đến từ nước ngoài, còn các quỹ trong nước 'không dám' gọi tên đầu tư mạo hiểm do thiếu hành lang pháp lý rõ ràng”, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Quân nhấn mạnh. Theo ông Quân, nếu không có đầu tư mạo hiểm thì không thể hình thành doanh nghiệp công nghệ quy mô lớn hay các sản phẩm đột phá. Ông ghi nhận tín hiệu tích cực khi Nghị quyết 57 và Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo mới đã lần đầu tiên đưa đầu tư mạo hiểm vào khuôn khổ pháp lý, cùng với Nghị định 24 tạo nền tảng ban đầu để các quỹ vận hành.

Ông đánh giá cao việc Hà Nội thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm của Thành phố và kỳ vọng Hòa Lạc sẽ trở thành nơi thu hút các quỹ quốc gia, địa phương và nước ngoài hoạt động trực tiếp. “Không có quỹ đầu tư mạo hiểm, Hòa Lạc sẽ rất khó vươn tới mô hình một đô thị khoa học thực sự”, ông Quân nhấn mạnh.