Ánh mắt cô mê mải thả trên những lá xanh, bông trắng, nhị vàng đang bung biêng hương sắc giữa đầm. Hè về, sen luôn đúng hẹn, sẽ ngan ngát lá xanh, dịu dàng hoa trắng, quyến rũ hoa hồng đan xen khi nhận được tín hiệu mùa từ vũ trụ gửi tới.
Sen rục rịch trở mình vào tháng Tư, khi tiếng đôi tu hú gọi nhau giòn giã mỗi sáng, mỗi chiều từ phía bãi cỏ lau lác vọng lại, có lúc nghe như chúng kêu giữa đầm sen. Mỗi tiếng kêu koo oo… koo oo… vang lên như gọi nắng thêm vàng, gọi hè thêm chín. Và sen sẽ gọi nhau trỗi dậy sau nhiều tháng dài nằm trong đầm âm thầm tích hương, tích sắc. Để khi hè về, sen như cô gái thanh tân đầy sức sống, đầy mê hoặc.
Mực nước trong đầm đủ để sen soi mình làm dáng, đủ để vài chú cá nhỏ tung tăng bơi lội. Tôi đứng sát bờ đầm, nghiêng mình nhìn bóng mình và bóng sen dưới nước. Khe khẽ rung rinh khi cơn gió mát thổi qua. Làn nước xao động. Tôi ngước nhìn những bông sen đang bung nở sắc trắng, sắc hồng. Tôi ngắm nghía những búp sen còn e ấp trong vỏ lụa màu xanh. Tôi miên man trong hương sen lúc dìu dịu, khi nồng nàn, như gần, như xa tùy theo hướng gió.
Chủ đầm sen bắc một chiếc cầu tre rộng chừng tám mươi phân từ bờ ra giữa đầm, đủ tao nhã để đón những em gái, chị gái thướt tha trong tà áo dài hay trong những bộ bà ba nền nã. Họ tạo dáng chụp hình giữa đầm sen để lưu giữ khoảnh khắc đẹp của mùa, lưu giữ thanh xuân của mình. Đôi tay mềm nhẹ nhàng nâng những bó hoa sen còn đang e ấp trong nắng sớm. Những đôi môi cười, những đôi mắt cũng biết cười. Ngắm nhìn họ giữa đầm sen, tự thấy nhịp sống dịu dàng quá đỗi và cuộc đời bình yên đến lạ.
Tôi chợt nhớ về đầm sen quê tôi từ tuổi thơ của mãi năm nào, những ngày tôi còn là một đứa trẻ mục đồng vắt vẻo trên lưng trâu cùng đám bạn đủng đỉnh chiều quê. Đầm sen ngày đó nằm ngay sát chân đê, rộng mênh mông. Bởi vậy, dù có người trông coi nhưng chòi canh sen phía bờ kia, chúng tôi nhiều lần nghịch, bẻ trộm vài đài sen non rồi chia nhau bóc ăn sống, họ có biết đâu!
Tôi nhớ mãi những hạt sen non bóc lớp vỏ lụa, tách tâm ra, bỏ vào miệng nhai vừa giòn vừa giọt. Gặp hôm trời đổ mưa, chúng tôi còn hay ngắt lá sen để che đầu. Nghịch vậy thôi chứ nếu gặp mưa to che sao cho khỏi ướt?
Vậy mà vui, tiếng cười cứ thế mà giòn tan. Chẳng biết sen có âm thầm đem tiếng cười của chúng tôi truyền từ bờ đầm bên này sang bờ đầm bên kia hay không mà có lần lũ trộm sen chúng tôi bị chủ đầm phát hiện. Khi mấy đứa lúi húi tìm hái bát sen non ngay gần bờ thì nghe tiếng quát. Cả bọn ù té bỏ chạy, bỏ cả mấy cái bát sen vừa hái, bỏ cả mấy chú trâu đang đủng đỉnh cúi ăn mưa.
Cả bọn bỏ chạy thật xa mới phát hiện ra thằng Tí đã bị bắt lại vì ì ạch nhất. Chúng tôi đứa nào cũng lo lắng cho nó. Câu chuyện kẻ trộm sen bị chủ đầm bắt ăn cả vỏ, ăn tất tần tật không chừa thứ gì đã làm chúng tôi khiếp đảm. Vậy mà bữa đó, thằng Tí không bị phạt gì mà còn được cho thêm, chúng tôi cũng có phần. Và kể từ đó, chúng tôi thường thả trâu bên triền đê, ghé chòi canh sen giúp ông bà Xem bóc hạt sen, lấy tâm sen. Đổi lại, ông bà cho chúng tôi những bát sen non giòn ngọt, có lần bà đãi chúng tôi món chè sen long nhãn khiến cả bọn thích mê.
Những bài học đầu tiên từ sen tôi biết được qua những buổi ngồi bóc hạt giúp ông bà Xem. Bà thường chậm rãi đọc bài ca dao: "Trong đầm gì đẹp bằng sen" đến câu kết "Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn" bà dừng lại một lúc rồi say sưa nói về công dụng của hoa sen, hạt sen, tâm sen, lá sen, củ sen. Chúng tôi chỉ biết ngẩn tò te nghe bà giảng giải. Hóa ra trồng sen đâu chỉ dùng để lấy mỗi hạt như bọn con nít chúng tôi vẫn nghĩ. Mỗi bộ phận của cây sen là một tinh túy dâng đời.
Đứng trước đầm sen xóm Cháy lại nhớ bát chè sen được nấu bằng cả tấm lòng thảo thơm, nhân hậu cùng đôi bàn tay khéo léo, tảo tần. Chợt nghĩ, sen dù ở đâu, dù ngày xưa hay ngày nay đều tỏa hương, khoe sắc làm đẹp cho đời. Và con người, trước nay đứng trước sen đều rất đỗi dịu hiền.
