Những lợi thế ở bang New Hampshire
Mặc dù sự kiện bầu cử Tổng thống Mỹ phải đợi đến tháng 11 mới diễn ra nhưng ngày từ ngày 15/1 (theo giờ địa phương), đường đua tới Nhà Trắng đã nóng lên khi mùa bầu cử sơ bộ chính thức bắt đầu, với những cách thức tổ chức rất riêng của mỗi đảng ở các bang, để chọn ra ứng cử viên Tổng thống tham gia cuộc đua gay cấn vào Nhà Trắng. Năm nay, cựu Tổng thống Donald Trump là một ứng cử viên đặc biệt khi vướng nhiều lùm xùm liên quan đến pháp lý nhưng vẫn nhận được sự ủng hộ của nhiều cử tri. Khởi đầu mùa bầu cử sơ bộ Mỹ, ông Donald Trump đã giành chiến thắng tại bang Iowa, bang đầu tiên tổ chức bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa hôm 15/1. Tại cuộc bầu cử sơ bộ tiếp theo ở bang New Hampshire, ông Donald Trump tiếp tục có nhiều lợi thế để chiến thắng.
Cuộc bầu cử sơ bộ tiếp theo của Đảng Cộng hòa diễn ra tại bang New Hampshire diễn ra vào ngày 23/1 theo giờ Mỹ. Kết quả kiểm 90% số phiếu bầu cho thấy ông Trump dẫn đầu với khoảng 54,6% số phiếu bầu, theo sau là bà Nikki Haley (khoảng 43,1%). Chiến thắng trong nội bộ Đảng Cộng hòa của ông Trump không nằm ngoài dự đoán của giới quan sát, bởi trước đó ông đã có rất nhiều lợi thế tại bang này.
Hai đối thủ chính của ông Donald Trump tại bang này vốn là Thống đốc Florida Ron DeSantis và bà Nikki Haley, cựu đại sứ Mỹ ở Liên hợp quốc. Đối với các đối thủ của ông Trump, New Hampshire được coi là nơi mang lại cơ hội đánh bại cựu Tổng thống Mỹ trong cuộc bầu cử sơ bộ, bởi tại đây có nhiều cử tri trung lập.
Tuy nhiên, lợi thế bất ngờ nghiêng về ông Trump khi ông Ron DeSantis tuyên bố rút lui khỏi cuộc đua giành vị trí Tổng thống Mỹ hôm 21/1, chỉ hai ngày trước khi diễn ra bầu cử sơ bộ tại New Hamsphire, mặc dù trước đó ông Ron DeSantis đã vượt qua ứng cử viên Haley để giành vị trí thứ hai ở bang Iowa.
Ông Ron DeSantis, 45 tuổi, từng được nhiều người coi là đối thủ nặng ký và duy nhất của cựu Tổng thống Donald Trump tại Đảng Cộng hòa. Tuy nhiên, sự ủng hộ dành cho ông DeSantis đã giảm trong vài tháng gần đây, do chiến lược tranh cử sai lầm và việc ông Trump nắm giữ phần lớn sự ủng hộ trong Đảng Cộng hòa là không thể lay chuyển.
Sự rút lui của ông Ron Desantis là một đòn giáng mạnh vào bà Haley, vốn đặt nhiều kỳ vọng tại bang New Hampshire. Cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa Mỹ tại bang New Hamsphire chỉ còn là cuộc đua gồm hai người, là bà Nikki Haley và ông Donald Trump.
Uy tín của bà Nikki Haley đã lên rất cao vào cuối năm ngoái và đã có nhiều người kỳ vọng bà sẽ có thể tập hợp được các lực lượng chống ông Trump trong Đảng Cộng hòa, cũng như khiến ông gặp khó trong các cuộc bầu cử sơ bộ. Tuy nhiên, việc chỉ giành được vị trí thứ ba trong cuộc bầu cử sơ bộ ở Iowa cùng với một số vấn đề khiến bà Nikki Haley bị chỉ trích thời gian qua khiến bà gặp khó khăn tại New Hampshire cũng như khó thuyết phục được các cử tri Cộng hòa bảo thủ hơn ở những nơi khác.
Ông William Howell - Giáo sư khoa học chính trị Đại học Chicago, Mỹ cho biết: “Bà Nikki Haley đang chạy đua với đối thủ mạnh mẽ, ông Donald Trump, người đã giành được vị trí trên 50% số phiếu bầu ở cả hai bang. Ông ấy dẫn trước trong các cuộc bầu cử sơ bộ, hoặc dẫn trước trong các cuộc thăm dò quốc gia, ông ấy hoàn toàn chiếm ưu thế. Vì vậy thật khó để thấy bà ấy tiến lên, từ màn trình diễn ở New Hampshire đến chiến thắng cuối cùng đều sẽ không có sự thay đổi cơ bản nào”.
Một lợi thế khác của ông Donald Trump đó là ông bất ngờ nhận được sự ủng hộ của một đối thủ cũ là ông Tim Scott chỉ vài ngày trước cuộc bầu cử sơ bộ ở bang New Hampshire.
Trước đây, thượng nghị sĩ Tim Scott, ứng viên tranh cử Tổng thống bên phía Đảng Cộng hòa, là một trong những người chỉ trích ông Trump. Tuy nhiên chính trị gia này bất ngờ tuyên bố ủng hộ ông Trump. Ông Tim Scott giải thích lý do rằng nước Mỹ cần ông Trump làm thêm một nhiệm kỳ tổng thống, khẳng định ông Trump sẽ giảm thuế và đoàn kết đất nước.
Tuần trước tại bang Iowa, ứng viên Đảng Cộng hòa Vivek Ramaswamy đã tuyên bố dừng chiến dịch tranh cử và quay sang ủng hộ ông Trump. Tuần này là trường hợp tương tự của ông Ron DeSantis và ông Tim Scott tại bang New Hampshire. Điều này phản ánh lợi thế rất lớn của ông Trump tại cuộc bầu cử sơ bộ Đảng Cộng hòa năm nay, đó là được các đảng viên Cộng hòa đoàn kết ủng hộ. Ông cũng nhận được sự cam kết của những người ủng hộ ông vượt trội so với lời kêu gọi của các đối thủ khác.
Với chiến thắng này, ông Trump trở thành ứng viên Đảng Cộng hòa chiến thắng bầu cử sơ bộ tại cả hai bang tổ chức đầu tiên là Iowa và New Hampshire từ năm 1976 đến nay. Giới quan sát cho rằng với chiến thắng áp đảo của cựu Tổng thống Donald Trump tại New Hampshire, cục diện gần như chắc chắn được định đoạt, ông Trump sẽ có cơ hội khẳng định vị trí độc tôn của mình trong cuộc đua giành suất đề cử của Đảng Cộng hòa cho cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ diễn ra vào đầu tháng 11. Đây cũng sẽ là lần thứ ba liên tiếp ông Trump giành được đề cử của Đảng Cộng hòa.
Cử tri có bằng cấp “quay xe” ủng hộ ông Trump
Không chỉ hàng loạt đối thủ quay sang ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump, kết quả bỏ phiếu sơ bộ tại bang Iowa cho thấy, ông Trump nhận được sự ủng hộ rộng rãi của mọi nhóm cử tri, từ người già đến người trẻ, từ người giàu đến người nghèo. Đặc biệt, các nhà phân tích nhận định, sự thay đổi trong bối cảnh chính trị Mỹ giờ đây là yếu tố giúp cho cựu Tổng thống Donald Trump tìm được sự ưu ái mới từ nhóm cử tri có bằng cấp.
Trước đây, nhiều đảng viên Cộng hòa không ưa ông Donald Trump vì ông từ chối thừa nhận thất bại trước Tổng thống Joe Biden vào năm 2020, và cuộc tấn công vào Điện Capitol sau đó. Năm 2020, hơn 3/4 đảng viên Cộng hòa có trình độ đại học cho biết họ muốn có một ứng cử viên không phải là ông Trump để đối đầu với ông Joe Biden trong cuộc bầu cử năm 2024.
Theo báo The Telegraph, giờ đây bối cảnh chính trị đã thay đổi, với 60% đảng viên Cộng hòa có trình độ học vấn quay sang ủng hộ ông Trump.
Số liệu thăm dò của Đại học Suffolk năm 2022 cho thấy 76% cử tri có trình độ đại học muốn phản đối ông Trump. Nhưng cuộc thăm dò tương tự vào đầu tháng 1 này cho thấy 60% cử tri Đảng Cộng hòa có bằng đại học lại ủng hộ cựu Tổng thống.
Ông David Jones, Giáo sư về quan hệ quốc tế tại New Hampshire chia sẻ: "Triết lý chính trị của cựu Tổng thống Trump là ổn. Nhiệm kỳ tổng thống của ông ấy rất xuất sắc. Thái độ, ngôn ngữ của ông ấy đôi khi rất tệ. Nhưng tôi không cần phải có một tổng thống mà tôi thích. Tôi phải có một tổng thống điều hành đất nước này một cách hiệu quả”.
Ông Dante Scala, Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học New Hampshire, cho rằng sự kết hợp giữa thái độ bi quan trước các chính sách của Tổng thống Joe Biden và những lo ngại về nền kinh tế cũng như vấn đề nhập cư, khiến cử tri quay trở lại với ông Trump. Nhiều cử tri tin rằng bỏ phiếu để ông Trump trở lại nắm chính quyền sẽ giúp giảm lạm phát và có lợi cho doanh nghiệp.
Ông David Paleologos, Giám đốc trung tâm nghiên cứu chính trị, Đại học Suffolk cho hay: “Một số cử tri đã đặt mình dưới ngọn cờ Trump vì họ có những bức xúc rất lớn liên quan đến kinh tế hoặc vấn đề nhập cư, và họ không cảm thấy đang được Tổng thống Biden giải quyết”.
Các nhà phân tích nhận định một số cử tri có trình độ đại học ban đầu có thể lo ngại về những rắc rối pháp lý ngày càng gia tăng của ông Trump và khả năng tồn tại của ông. Tuy nhiên, nhiều mối lo ngại giờ đây đã bị gạt sang một bên khi không có vụ án pháp lý nào trong số này bị kết án.
Chính sách của ông Trump nếu tái đắc cử Tổng thống Mỹ
Nước Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump và Tổng thống đương nhiệm Joe Biden đều chứng kiến kinh tế tăng trưởng ổn định. Nếu thời ông Donald Trump giữ được mức lạm phát thấp, giá nhiên liệu thấp thì thời ông Joe Biden lại tạo việc làm nhiều hơn. Tuy nhiên, bất chấp kinh tế phục hồi nhanh chóng sau đại dịch, nhiều cử tri không tin rằng các chính sách của Tổng thống Joe Biden có thể cải thiện tình hình nhà ở, lãi suất và lạm phát. Trong các cuộc thăm dò, đa số người Mỹ vẫn tin vào cách xử lý nền kinh tế của cựu Tổng thống Donald Trump hơn. Đây được coi là động lực để ông Trump vạch ra những chính sách nhiều tham vọng cho nhiệm kỳ tiếp theo của mình nếu ông thắng cử.
Trong các bài phát biểu, cựu Tổng thống Donald Trump đều thể hiện kỳ vọng khôi phục lại nước Mỹ trở lại vị thế trước cuộc bầu cử năm 2020, đồng thời giải quyết những công việc còn dang dở trong nhiệm kỳ đầu tiên.
Về chính sách thương mại và đầu tư, trong lần tranh cử này, ông Trump nhấn mạnh sẽ tiếp tục chương trình nghị sự “Nước Mỹ trên hết” của mình, trong đó có kế hoạch áp đặt thuế 10% với hàng nhập khẩu để bảo vệ các ngành công nghiệp của Mỹ. Kế hoạch này được dự báo sẽ lại gây ra tình trạng gián đoạn mới cho chuỗi cung ứng toàn cầu, đồng thời gây áp lực buộc các đồng minh của Mỹ, bao gồm Canada, Mexico và thậm chí cả Nhật Bản, ngồi vào bàn đàm phán.
Ngoài thuế quan, ông Trump cũng đưa ra các chính sách với Trung Quốc, như chấm dứt trạng thái “Tối huệ quốc” dành cho Trung Quốc. Từ đó, Mỹ sẽ tăng thuế và thiết lập một số rào cản thương mại khác với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Bên cạnh đó, chính quyền Donald Trump cũng có thể sẽ áp đặt thêm các hạn chế về đầu tư và dòng vốn từ Mỹ vào Trung Quốc.
Ông Trump cũng có kế hoạch áp dụng vĩnh viễn chương trình giảm thuế thu nhập cá nhân mà ông ban hành trong nhiệm kỳ của mình. Dự kiến hết hạn vào năm 2025, chương trình này chủ yếu có lợi cho các hộ gia đình giàu có, chủ sở hữu doanh nghiệp nhỏ và chủ sở hữu bất động sản.
Về chính sách nhập cư, nếu trở lại Nhà Trắng, ông Trump có thể sẽ ban hành một loạt sắc lệnh hạn chế người nhập cư. Trong đó, dự kiến sẽ có sắc lệnh chấm dứt chế độ tự động cấp quyền công dân cho con cái của người nhập cư sinh ra tại Mỹ, dù sắc lệnh này có thể đối mặt nhiều rào cản pháp lý.
Về chính sách tài khóa, Ông Trump không có quan điểm “thắt lưng buộc bụng”. Chương trình giảm thuế năm 2017 của ông đã khiến thâm hụt ngân sách của Mỹ tăng vọt. Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump cam kết kiểm soát chi tiêu quá mức của Chính phủ vào chương trình viện trợ nước ngoài, tài trợ khí hậu, nhập cư và một số lĩnh vực khác.
Về chính sách khí hậu, Ông Trump dự kiến đảo ngược các chính sách khí hậu của ông Biden với một loạt biện pháp gồm hủy bỏ các quy định như tiết kiệm nhiên liệu và tiêu chuẩn khí thải. Ông cũng sẽ rút Mỹ khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu – động thái ông từng thực hiện khi còn đương chức. Trước đó, vào ngày 19/2/2021, đúng một tháng sau khi trở thành Tổng thống Mỹ, ông Biden đã đưa Mỹ trở lại hiệp định này.
Về Cục dự trữ liên bang Mỹ FED, trong nhiệm kỳ của mình, ông Trump nhiều lần lên tiếng chỉ trích Ngân hàng Trung ương Mỹ về việc tăng lãi suất. Điều này được dự báo sẽ thể tiếp diễn nếu ông tái đắc cử. Các quan chức của Fed đã phát tín hiệu có thể hạ lãi suất trước thời điểm cuối năm 2024, nhưng cũng nhấn mạnh sẽ duy trì chính sách thắt chặt một thời gian. Trong chiến dịch vận động tranh cử, ông Trump nói sẽ không tái bổ nhiệm Chủ tịch Fed Jerome Powell khi ông này hết nhiệm kỳ vào năm 2026.
Còn về chính sách năng lượng, ông cam kết, nếu tái đắc cử, sẽ đưa chính sách năng lượng vì nước Mỹ trở lại. Ông sẽ loại bỏ mọi rào cản để thúc đẩy hoạt động khai thác dầu khí tại Mỹ. Ông cũng hứa sẽ đẩy nhanh việc cấp phép cho các đường ống khí tự nhiên vào vùng đá phiến Marcellus – trải dài trên ba bang Pennsylvania, New York, và Ohio. Một ưu tiên nữa trong chương trình nghị sự của ông Trump là loại bỏ các chính sách thúc đẩy Mỹ chuyển đổi sang xe điện và năng lượng sạch.
Các nhà phân tích cho rằng, nếu cựu Tổng thống Donald Trump đắc cử tổng thống năm 2024, nước Mỹ chắc chắn sẽ có những thách thức mới, nhưng đồng thời cũng là cơ hội để ông Trump tiếp tục thực hiện chính sách Nước Mỹ trên hết của mình. Hiện những bước khởi đầu của ông Trump trong các cuộc bầu cử sơ bộ đầu tiên dù còn đối mặt nhiều khó khăn nhưng ông đã giành chiến thắng, cho thấy sự ủng hộ của cử tri dành cho ông. Trong khi đó Tổng thống đương nhiệm Joe Biden vẫn là ứng viên chiếm ưu thế của Đảng Dân chủ. Vì vậy, có thể ông Donald Trump và ông Joe Biden sẽ lại một lần nữa đối mặt trong cuộc đua vào Nhà trắng đầy gay cấn sẽ diễn ra vào tháng 11 tới.
